Tricyclische antidepressiva gebruiken, zoals amitriptyline kan leiden tot een grotere gewichtstoename, afhankelijk van de dosis. Dit is een van de zeer vaak voorkomende bijwerkingen; een op de 10 patiënten heeft er last van. De bijwerking treedt vaak op aan het begin van de inname amitriptyline en als gevolg daarvan stoppen veel patiënten voortijdig met het gebruik van het medicijn en handelen ze dus tegen het advies van hun arts in.
Veel depressieven weigeren het zelfs maar te proberen amitriptyline therapie eerder, omdat ze te bang zijn voor de bijwerkingen. Beide factoren maken de therapie van Depressie nog moeilijker en vertragen. Naast amitriptyline zijn er andere antidepressiva die kunnen worden geassocieerd met gewichtstoename: deze omvatten imipramine, clomipramine, doxepine en trimipramine; net als amitriptyline behoren deze geneesmiddelen tot de tricyclische antidepressiva of NSMRI's (niet-selectieve monoamineheropnameremmers).
Mirtazepine zou ook een gewichtsverhogend effect hebben; de werkzame stof behoort tot de NaSSA (noradrenerge en specifiek serotonerge antagonisten). Amitriptyline verspreidt zijn antidepressieve effect op verschillende manieren. Het belangrijkste effect is om de heropname van de belangrijke boodschappersubstanties noradrenaline en te voorkomen serotonine nadat ze zijn vrijgegeven door zenuwcellen.
Het beïnvloedt onder andere ook histamine en serotonine receptoren; deze worden geremd. Een resulterende verminderde afgifte van histamine en serotonine kan het gewichtsverhogende effect van amitriptyline verklaren. histamine is een centrale zender in de hersenen en is betrokken bij de regeling van het dag-nachtritme, warmteregulatie, het vrijkomen van hormonen via de hypofyse, hersenen leren processen en voedselopname.
Als histamine centraal bindt (dat wil zeggen in de hersenen) naar de H1-receptor, wordt het lichaam gesignaleerd dat het verzadigd is en stopt de voedselopname. Hetzelfde geldt voor serotonine: binding van serotonine aan de receptor in het midden zenuwstelsel leidt tot een verminderde eetlust. Als deze receptoren worden geremd door amitriptyline in te nemen, kan dit leiden tot een verhoogde eetlust en voedselinname.
In de meeste gevallen gaat een gewichtstoename gepaard met een verhoogde calorie-inname. Getroffenen spreken van aanvallen van hongerige honger en het gevoel van onverzadigbare honger. Soms is de toename van het gewicht echter alleen merkbaar op de weegschaal.
Dit kan worden verholpen door calorierijke snacks te vermijden en een dieet dagboek om het dagelijkse calorieverbruik onder controle te houden. Een geschikte dieetmaatregel kan met uw arts worden besproken. Als deze maatregelen niet helpen om het gewicht te verminderen, moet worden overwogen om op een andere therapie over te schakelen antidepressivum.
Geneesmiddelen met een ander actief profiel hebben weinig effect op het organisme in termen van gewichtstoename en soms zelfs gewichtsafname. Fluoxetine, sertraline, citalopram or venlafaxine zijn voorbeelden van dergelijke medicijnen. De eerste drie geneesmiddelen behoren tot de selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's), de klinisch meest relevante groep antidepressiva naast de tricyclische antidepressiva. Venlafaxine is een van de serotonine-norepinefrineheropnameremmers, kortweg SNRI's.
