Feromonen zijn geuren die het gedrag van soortgenoten beïnvloeden. Bij de mens zijn in dit verband voornamelijk seksferomonen bekend. Zo hebben bijvoorbeeld de feromonen van de man invloed op de menstruatiecyclus van de vrouw.
Wat zijn feromonen?
Feromonen zijn boodschappersubstanties. Ze worden gebruikt voor non-verbale, puur chemische communicatie tussen individuen van een soort. In dit opzicht kunnen feromonen ook semiochemicaliën worden genoemd. Het lichaam van de afzender scheidt ze onbewust en automatisch af. De ontvanger neemt ze onbewust waar en geeft er een gedragsmatige reactie op. De chemicus Karlson en de zoöloog Lüscher bedachten de term feromonen in de 20e eeuw als chemische stoffen die specifieke reacties veroorzaken bij een soortgenoten. De bekendste feromonen zijn lokstoffen voor seks. Maar zelfs afgezien hiervan zijn er verschillende soorten biochemische stoffen. Aggregatieferomonen, dispersieferomonen, alarmsubstanties, sporenferomonen of markers, en afrodisiacumferomonen behoren tot de belangrijkste groepen. Bij mensen komen de meeste echter niet vaak voor. Bij hen spelen alleen de lokstoffen voor seks een grotere rol onder de feromonen. In het Duits is er een gezegde dat de chemie tussen twee mensen goed of fout is. Dit gezegde weerspiegelt relatief treffend de functie van seksferomonen.
Anatomie en structuur
Elk feromoon is een primer of een afgiftepheromoon. Primerferomonen veroorzaken een signaalcascade. Zo beïnvloeden ze de stofwisseling of stimuleren ze zelfs eiwitten die binden aan DNA. Ze veroorzaken dus een fysiologische verandering bij de ontvanger. Releaser-feromonen hebben daarentegen slechts een kortstondig effect en regelen het gedrag van een soortgenoot. Mensen hebben alleen primerferomonen. De bekendste hiervan worden gevormd in de axiale klieren van de man. Alle feromonen komen vrij via het talg en zweetklieren van de huid, via bacteriestammen of urine, speeksel en vaginale afscheidingen. Elk feromoon is zo gestructureerd dat het zich kan hechten aan de trilharen in het reukorgaan van zijn soortgenoten. Dus de structuur en van feromonen verschilt per soort. De structuur van de stoffen verschilt ook met de respectieve functie. De resusaap zendt bijvoorbeeld als een sekslokker een mengsel uit van azijnzuur, boterzuur, propionzuur, isovaleriaanzuur en isoboterzuur. zuren De hond daarentegen produceert methyl-p-hydroxybenzonaat als lokstof voor seks. Tot nu toe is de structuur van feromonen alleen verder onderzocht voor insecten.
Functie en taken
Feromonen vervullen verschillende communicatiefuncties binnen een soort. De uitwisseling van informatie heeft betrekking op individuen binnen de respectieve soort of op die van vreemde soorten. Seks-lokstoffen of dergelijke feromonen voor territoriummarkering geven bijvoorbeeld informatie over individuen van hun eigen soort. Alarmmiddelen daarentegen verwijzen vaak naar gevaren van buitenaf. Levende organismen kunnen bijvoorbeeld verschillende soortgenoten waarschuwen voor binnenvallende buitenaardse wezens. Het zwartstaarthert gebruikt bijvoorbeeld het feromoon cis-4-hydroxy-dodec-6-een-zuurlacton om andere zwartstaartherten te waarschuwen. De muis daarentegen heeft feromonen om de puberteit te versnellen, maar ook om agressie op te wekken. De rijpingseffecten van sommige neurotransmitters zijn op hun beurt gerelateerd aan de onderlinge verbondenheid van hormonen en feromonen. Sommige diersoorten bootsen ook de feromonen van andere soorten na om zich bij hun gelederen te voegen. Vlinder Rupsen bootsen bijvoorbeeld de gedragsbeïnvloedende feromonen van mieren na om erdoor gevoed te worden. Ze worden dus ten onrechte door de mieren herkend als broed. Bij mensen beïnvloeden geslachtsferomonen de perceptie bij het andere geslacht. Androstadienone wordt voor dit doel bijvoorbeeld aangetroffen in de zaadvloeistof en oksels van een man, terwijl een vrouw estratetraenol afscheidt. Homoseksuelen reageren in deze context op de boodschappersubstanties van hun eigen geslacht. De lokstof voor mannelijk geslacht kan de menstruatiecyclus van een vrouw beïnvloeden, wat blijkbaar dient om het geboortecijfer te verhogen. Afscheidingen van de vrouwelijke vagina en oksels hebben zelfs een droom-modulerend effect op mannen tijdens diepe slaap. Bij mensen worden feromonen onbewust geabsorbeerd door het olfactorische systeem en beïnvloeden zo het autonome of hormonale systeem via automatische reacties van de hersenen, zonder dat de persoon deze invloed zelfs maar opmerkt.
Ziekten
Bij mensen een verandering in feromoon evenwicht komt meestal tot uiting in veranderingen in de hormoonbalans. Een veranderd hormoon evenwicht kan leiden tot verschillende symptomen. Een van de belangrijkste zijn 피로, gebrek aan drive en zwaarlijvigheid, maar seksuele disfunctie kan ook te wijten zijn aan hormoontekort. Bij vrouwen leiden hormonale en feromoononevenwichtigheden ook vaak tot menstruatie krampen Niet alle veranderingen in het feromoon evenwicht zijn even pathologisch. Veel veranderingen zijn biologisch bedoeld, bijvoorbeeld die tijdens menopauze or zwangerschap Volgens recente studies zou de veranderde feromoonbalans van zwangere vrouwen zowel effect moeten hebben op hun eigen gedrag als op het gedrag van hun partner. Deze veranderingen in feromoonspiegels zouden bijvoorbeeld het zogenaamde couvadesyndroom kunnen veroorzaken, waarvan ook bekend is dat het het broedzorggedrag beïnvloedt. Niet alle hormonale veranderingen hebben dezelfde oorsprong in veranderde feromoonproductie. Ziekten zoals suikerziekte of schildklieraandoeningen kunnen ook een invloed hebben op de hormoonhuishouding. In de geneeskunde wordt momenteel besproken of de administratie van bepaalde feromonen in de context van verschillende ziekten kunnen therapeutische doeleinden dienen. Tot dusverre zijn de feromoonprocessen bij mensen echter niet voldoende onderzocht om een bevredigend antwoord op deze vraag te geven.
