Circulus vitiosus staat in de volksmond bekend als een vicieuze cirkel. Het is een pathofysiologisch proces dat tot ziekte leidt of bestaande ziekte verergert.
Wat is de circulus vitiosus?
Een voorbeeld van ziekten die gebaseerd zijn op een vicieuze cirkel of waarin zich een vicieuze cirkel ontwikkelt in de loop van de ziekte is suikerziekte mellitus type 2. De term circulus vitiosus komt uit het Latijn. 'Circulus' betekent 'cirkel' en 'vitiosus' kan worden vertaald als 'schadelijk'. Het is een pathofysiologisch proces dat is gebaseerd op positieve feedback. Bij positieve feedback heeft een hoeveelheid een versterkend effect op zichzelf. In een vicieuze cirkel zijn er echter vaak meerdere beïnvloedende variabelen die elkaar versterken. Voorbeelden van ziekten die een onderliggende vicieuze cirkel hebben of waarin zich een vicieuze cirkel ontwikkelt in de loop van de ziekte zijn onder meer type 2 suikerziekte mellitus, thyrotoxische crisis, hart- mislukking, en falen van meerdere organen.
Functie en taak
Circulus vitiosus heeft in wezen geen voordeel voor het menselijk lichaam omdat het een pathofysiologisch proces is. Pathofysiologie is de studie van pathologisch veranderde lichaamsfuncties. Het tegenovergestelde van pathofysiologische processen zijn fysiologische processen. Vaak is er echter aan het begin van een vicieuze cirkel een positief bedoelde lichamelijke reactie. Het lichaam probeert met een bepaalde reactie een fout of een storing te corrigeren. Dit mechanisme leidt echter tot veranderingen die de basisstoornis erger en erger maken. Als gevolg hiervan wordt de aandoening bestendigd of zelfs verergerd.
Ziekten en aandoeningen
Een voorbeeld van een vicieuze cirkel is insuline weerstand in suikerziekte mellitustype 2. Diabetes mellitus wordt in de volksmond ook wel diabetes genoemd. De ziekte behoort tot de groep van stofwisselingsziekten en wordt geassocieerd met permanent verhoogde bloed glucose niveaus. Typische symptomen van de ziekte zijn ernstige dorst, vaak plassen, vatbaarheid voor infecties, 피로 en gewichtsverlies. Als diabetes niet of te laat wordt behandeld, kan dit talrijke schade aan het lichaam toebrengen. De toegenomen bloed glucose niveaus beschadigen het bloed schepen vooral. Dit kan leiden voor ziekten van de ogen en nieren. Diabetische retinopathie is de meest voorkomende oorzaak van blindheid in de westerse wereld. De grotere bloed schepen zijn ook beschadigd. Diabetici hebben een verhoogd risico op a beroerte or hart- aanval. Lang voordat manifest diabetes mellitus type 2 verschijnt, een insuline resistentiesyndroom is aanwezig, soms gedurende vele jaren. Erfelijke factoren en in het bijzonder zwaarlijvigheid lijken een rol te spelen bij de ontwikkeling van dit syndroom. Wanneer suiker komt het lichaam binnen met voedsel, het wordt afgebroken in de darm en eindigt uiteindelijk als glucose in het bloed. Insuline is nodig zodat de glucose zich nu van het bloed naar de cellen kan verplaatsen. Dit hormoon wordt aangemaakt door de alvleesklier. In insuline-resistentie, de cellen reageren minder op insuline dan de cellen van een gezond persoon. Daardoor is er altijd teveel suiker in het bloed. Als antwoord op dit eigen risico suiker (hyperglycemie), produceert de alvleesklier meer insuline. Hoe meer insuline de insulinereceptoren van de cellen raakt, hoe minder ze erop reageren. Hierdoor wordt er steeds minder suiker naar de cellen getransporteerd en blijft de bloedglucosespiegel navenant stijgen. Hierdoor gestimuleerd maakt de alvleesklier meer insuline aan. In deze vicieuze cirkel worden de cellen steeds insulineresistent. Een andere vicieuze cirkel is te vinden in hart- mislukking. Hartfalen is een zwakte van het hart. Het hart kan niet langer de hoeveelheid bloed transporteren die het lichaam nodig heeft. Hartfalen kan acuut of chronisch zijn en kan verschillende oorzaken hebben. Oorzaken van acute hartfalen omvatten hartaanval of pulmonaal embolie. Chronisch hartfalen kan worden veroorzaakt door chronisch hoge bloeddruk or long ziekte. Het ontbreken van pompwerking van het hart bij hartfalen veroorzaakt een tekort aan bloedtoevoer naar het lichaam. Dit wordt op verschillende punten in het lichaam geregistreerd. Vooral vallen bloeddruk wordt door de receptoren geïnterpreteerd als een alarmsignaal. Het lichaam reageert door het bloed te vernauwen schepen. De kloppende kracht van het hart wordt ook vergroot; het pompt sterker, maar meestal langzamer. Deze toename van het hartminuutvolume wordt veroorzaakt door het hormoon noradrenaline. Sinds de beroerte volume is permanent te laag bij hartfalen, noradrenaline bindt zich constant aan de receptoren van het hart. Vergelijkbaar met de insulinereceptoren in diabetes mellitus, worden deze uiteindelijk resistent. De slagkracht blijft dus laag. De bloedvaten reageren echter nog steeds op de noradrenaline. Ze blijven ingesnoerd. Nu moet het toch al zwakke en gestreste hart permanent pompen tegen een hoge druk in de bloedvaten. Als gevolg van deze vicieuze cirkel is de voorwaarde van het hart verslechtert progressief. De thyreotoxische crisis is ook gebaseerd op een vicieuze cirkel. Bij een thyreotoxische crisis treedt een levensbedreigende metabolische ontsporing op. In de meeste gevallen vindt deze ontsporing plaats op basis van een reeds bestaand hyperthyreoïdie. Normaal gesproken slechts kleine hoeveelheden van de schildklier hormonen T3 en T4 zijn aanwezig in het bloed. Ze zijn voornamelijk gebonden aan bloed eiwitten. Bij een thyreotoxische crisis is er een plotselinge afgifte van ongebonden schildklier hormonen. Dit resulteert in ernstige symptomen van hyperthyreoïdie, zoals ernstig hartritmestoornissenhyperthermie of gastro-intestinale symptomen. Door een positief feedbackmechanisme beïnvloeden deze orgaancomplicaties op hun beurt de productie van schildklierhormoon. Verhoogde schildklier hormonen zijn geproduceerd. Deze verergeren op hun beurt de symptomen. Daarom is het doel van therapie is om de vicieuze cirkel van thyrotoxische crisis te doorbreken.
