C-reactief proteïne (CRP) is een onderdeel van de immuunsysteem en medieert niet-specifieke immuunresponsen. Het kan dienen als een marker voor ontstekingsprocessen in het organisme, hoewel de focus van ontsteking kan niet worden gespecificeerd of gelokaliseerd. CRP behoort tot de zogenaamde acute fase eiwitten.
Wat is een C-reactief proteïne?
C-reactief proteïne komt altijd in verhoogde concentraties voor in het organisme tijdens ontstekingsreacties. Het vertegenwoordigt een acuut-fase-eiwit dat onmiddellijk wordt gevormd in het geval van infectie of letsel ter ondersteuning van het immuunsysteem Verhoogde CRP-niveaus kunnen zelfs vóór het begin van de werkelijke worden gemeten ontsteking. Zo snel als de ontsteking zakt, de CRP concentratie zakt ook onmiddellijk terug naar de normale waarde. CRP is een zogenaamd opsonine, dat het complementsysteem stimuleert. Als opsonine markeert het antigenen zoals bacteriën en schimmels of endogene cellen met vernietigde celmembranen voor aanvallen door macrofagen (fagocyten). Een opsonine vertegenwoordigt een overbruggend molecuul, dat bacteriële en dode celsubstanties herkenbaar maakt voor de aasetercellen door middel van koppeling. Binnen het complementsysteem eiwitcomplexen van delen van het antigeen met CRP of antilichamen worden gevormd. Deze eiwitcomplexen fungeren als koppelpunten voor de fagocyten. C-reactief proteïne bestaat uit 206 aminozuren en behoort tot de pentraxinefamilie. Pentraxins zijn samengesteld uit vijf identieke protomeren. Het wordt op aanvraag geproduceerd in de lever als resultaat van stimulatie door interleukine-6 (Il-6).
Functie, effecten en rollen
C-reactief proteïne maakt deel uit van de immuunsysteem en voert belangrijke taken uit ter voorbereiding op een immuunrespons. Het dient als een niet-specifieke indicator van ontstekingsreacties in het lichaam. De normale concentratie van CRP in het organisme is gewoonlijk minder dan 10 milligram per liter. Wanneer verhoogde concentraties in het organisme worden gedetecteerd, vindt ergens in het lichaam een ontstekingsreactie plaats. Het reageert bijzonder sterk op bacteriële infecties, reumatische aandoeningen, verdere auto-immuunreacties in het lichaam of ernstig necrose bij verwondingen of ernstige pathologische processen. Tijdens deze processen wordt veel dood organisch materiaal geproduceerd, dat door macrofagen moet worden afgebroken. Het CRP concentratie neemt ook toe tijdens virale infecties. Maar hier is de stijging bij lange na niet zo sterk. CRP ontvouwt zijn effectiviteit door zich te binden aan de fosfolipiden van de celmembraan. Deze omvatten de celmembraan of bacteriën, schimmels en dode endogene cellen, die een eiwitcomplex vormen met CRP. Dit eiwitcomplex wordt nu opgenomen door macrofagen en verder afgebroken. Deze reactie kan worden vergeleken met een afvalverwijdering. Virale infecties zijn nauwelijks aangewezen omdat virussen heb geen celmembraan en voer de cel in om te vermenigvuldigen. Pas wanneer vernietiging van de gastheercel plaatsvindt, is C-reactief eiwitten vormen en koppelen aan het vernietigde celmembraan.
Vorming, voorkomen, eigenschappen en optimale niveaus
De niet-specifieke immuunrespons van CRP is veel sneller dan de specifieke respons van het immuunsysteem. Daarom kan bepaling van de parameters een snel overzicht geven of er een ontstekingsreactie aanwezig is. Dus zelfs vóór de toename van het aantal leukocyten en het uiterlijk van koorts, de waarden zijn sterk verhoogd bij de verdenking van ziekten als appendicitis, luchtwegen infecties, darmontsteking of urineweginfecties. Bij kinderen kunnen zelfs onschadelijke infecties leiden tot een sterke stijging van de waarden. Het CRP-niveau neemt af parallel met de ontsteking in het lichaam. In tegenstelling tot, bloed sedimentatie normaliseert pas later. Acute en chronische ontstekingsprocessen kunnen gemakkelijk worden onderscheiden. Bij acute ontstekingen stijgen de CRP-waarden sterker dan bij chronische processen. CRP-waarden geven ook goede indicaties wanneer reumatische processen worden vermoed. Verder wordt de meting ook gebruikt om gecompliceerde infecties op te sporen die kunnen optreden na operaties of problemen tijdens zwangerschap Het onderzoek kan ook aanwijzingen opleveren voor het onderscheid tussen virale en bacteriële infecties, aangezien de waarden bij virale infecties minder sterk stijgen. Het bepalen van CRP-niveaus alleen is in dit geval echter niet voldoende. Ten slotte geven CRP-metingen ook vroege indicaties van het succes van ontstekingsremmende of antibioticum De afname van ontstekingsprocessen of bacteriële belasting correleert gelijktijdig met de afname van CRP-niveaus.
Ziekten en aandoeningen
De ernst van de ziekte correleert ook met de gemeten CRP-niveaus. Zoals eerder vermeld, is de concentratie van C-reactief proteïne in het lichaam in de normale toestand minder dan 10 milligram per liter. Bij gehaltes tussen 10 en 50 milligram per liter is meestal een milde en plaatselijke ontsteking aanwezig. Licht verhoogde CRP-waarden zijn ook mogelijk bij rokers en wedstrijdsporters. Concentraties boven de 50 milligram per liter duiden al op een ernstige ontsteking. Bij een concentratie van meer dan 100 milligram per liter zijn de meest ernstige infectieprocessen ernstig autoimmuunziekten of zelfs tumoren zijn te verwachten. Met behulp van constante meting van CRP-waarden tijdens het ziekteproces kan het verloop van de bijbehorende ziekte goed worden gedocumenteerd. Dit geldt ook voor Grensverkeer het verloop van immuunreacties daarna orgaan transplantatie Bij afstotingsreacties van het lichaam stijgen natuurlijk ook de CRP-waarden. Bij bekende chronische ziekten die ontstaan op basis van auto-immunologische processen, zoals de ziekte van Krohn of reumatische aandoeningen, kan zo eenvoudig de huidige ontstekingsstatus worden vastgesteld. Tijdens een opflakkering van de ziekte zijn de waarden natuurlijk veel hoger dan in een inactieve tussenfase. Permanent hoge ontstekingswaarden kunnen aanwijzingen geven voor het risico van later arteriosclerose, suikerziekte mellitus en de metabool syndroom Hoewel de progressie van een gediagnosticeerde infectie, auto-immuunziekte of afstoting van orgaantransplantaten goed kan worden gevolgd door het meten van CRP-niveaus, kan met dit onderzoek geen primaire diagnose van de ziekte worden gesteld.
