Anthelmintics (vermifuges) zijn drugs gebruikt om parasitaire wormen (wormen) te bestrijden. Ze worden zowel in de menselijke als in de diergeneeskunde gebruikt. Behandeling met een anthelminticum wordt ook wel ontworming of ontworming genoemd.
Wat zijn anthelmintica?
Geneeskrachtige planten met anthelmintische activiteit omvatten het Indiaanse wormzaad en het inheemse boerenwormkruid. De bloemen en zaden van deze planten bevatten etherische oliën die in de traditionele volksgeneeskunde zijn gebruikt als algemeen effectieve ontwormingsmiddelen. Anthelmintica zijn meestal stoffen die als specifieke gifstoffen werken op verschillende vitale functies van de wormen, terwijl ze voor mensen, zo niet vrij van bijwerkingen, grotendeels onschadelijk zijn. Ze worden oraal ingenomen en oefenen hun effect uit in de darm, de habitat van de wormen. De term anthelminticum beschrijft een spectrum van verschillende actieve ingrediënten. Er zijn anthelmintica die over het algemeen effectief zijn tegen cestoden (lintwormen) of nematoden (draadwormen), en anthelmintica die voornamelijk werkzaam zijn tegen één type worm. Cestoden omvatten de lintwormen van runderen, varkens en honden die relevant zijn voor mensen. Nematoden zijn onder meer rondwormen, draadwormen en haakwormen, die ook mensen treffen.
Medische toepassing, werking en gebruik
Anthelmintics zijn bedoeld voor orale inname en zijn verkrijgbaar in tablet- of sapvorm. In de homeopathische apotheek zijn anthelmintische bolletjes verkrijgbaar. Zogenaamde wormkruiden - geneeskrachtige planten die effectief zijn tegen wormen - worden meestal toegediend in de vorm van theesoorten De meeste anthelmintica zijn alleen effectief tegen wormen, maar niet tegen hen eieren Hun effectiviteit tegen lintworm vinnen is ook beperkt. Deze larvale stadia van hond of vos lintworm, ingekapseld in de lever, longen, en zeldzamer andere organen, veroorzaken het klinische beeld van echinokokkose Als chirurgische verwijdering van de vinnen niet mogelijk is, kan langdurige behandeling met een anthelminticum de progressie van de ziekte op zijn minst vertragen. Bij het bestrijden van darmparasieten moet rekening worden gehouden met de levenscyclus van de wormen. In het geval van besmetting met runderen en varkens lintwormzijn enkelvoudige doses van een geschikt anthelminticum voldoende, aangezien hier de eieren vormen geen direct gevaar voor mensen. Bij varkenslintworm is dit echter slechts in beperkte mate waar; gevallen van echinokokkose veroorzaakt door varkenslintwormvinnen zijn ook gemeld. In het geval van rondwormen en draadwormen worden alle levensfasen van de worm aangetroffen in de menselijke gastheer. De eerste larven komen uit als ze worden ingeslikt pinworm eieren na twee tot drie weken in de darm en binnen ongeveer twee weken ontwikkelen tot wormen. Rondwormlarven, na doordringend de darmwand, reis in de lever, bloed schepen en longen gedurende ongeveer een week totdat ze weer in de darm terechtkomen en volwassen wormen worden. Omdat anthelmintica niet of slechts in geringe mate werkzaam zijn tegen eieren en larven, is het raadzaam de behandeling minimaal één keer te herhalen. In het geval van een rondwormplaag, moet het anthelminticum na twee tot drie weken opnieuw worden ingenomen om ook de nieuwe lintwormen te doden die zijn ontstaan uit de overlevende larven. De meest effectieve behandeling voor aanhoudende pinworm besmetting is wekelijks administratie van een anthelminticum gedurende ten minste vier weken. Dit doodt echt alle wormen die zich na de rijping hebben ontwikkeld.
Kruiden, natuurlijke en farmaceutische ontwormingsmiddelen.
Farmaceutische middelen die gewoonlijk worden gebruikt als anthelmintica omvatten mebendazol (handelsnamen: Vermox, Surfol), praziquantel (Biltricide, Cesol of Cysticide), ivermectine (Stromectol), Pyrantel (Helmex), en Pyrvinium (Molevac, Pyrcón). Mebendazole, ivermectine en Pyrantel zijn effectief tegen draadwormen, rondwormen en haakwormen. Praziquantel is effectief tegen lintwormen. Pyrvinium wordt gebruikt om te behandelen pinworm infecties specifiek. Aanvalsplaatsen en werkingsmechanismen van anthelmintica zijn verschillend. Praziquantel, ivermectine en Pyrantel immobiliseren draadwormen en lintwormen zodat ze worden uitgescheiden in de ontlasting. Mebendazole en Pyrvinium blokkeer voedingsstof absorptie in de darmen van de wormen. Geneeskrachtige planten met anthelmintische activiteit zijn onder meer Indiaans wormzaad, inheems boerenwormkruid, wormzaad - een soort van bijvoet inheems in het Nabije Oosten - en glandulaire ganzenvoet met wormen. Bloemen en zaden van deze planten bevatten etherische oliën die in de traditionele volksgeneeskunde zijn gebruikt als algemeen effectieve ontwormingsmiddelen. Vanwege de toxiciteit van deze planten wordt zelfmedicatie echter niet aanbevolen. Deze geneeskrachtige planten zijn de grondstof voor een aantal homeopathische geneesmiddelen tegen wormen. tincturen van wormzaad, wormzaad en wormzaad glandulaire gansvoet worden vaak gebruikt als wormremedies bij homeopathie onder de namen spigelia anthelma, Cina maritima en Chenopodium anthelminthicum; bovendien Artemisia abrotanum, de rue van het zwijn.
Risico's en bijwerkingen
Bij een eenmalige ontworming spelen de bijwerkingen van anthelmintica meestal geen grote rol. Buikpijn, misselijkheid, braken, hoofdpijn, spier pijn, en zeldzame allergische reacties in gevallen van overgevoeligheid voor het actieve bestanddeel van het anthelminticum zijn typische bijwerkingen. Bij langdurig gebruik therapie of echinokokkosekunnen deze bijwerkingen het algemene welzijn aanzienlijk verminderen en ook spanning de lever en nieren. Van sommige anthelmintica is aangetoond dat ze schadelijk zijn voor de vruchtbaarheid in experimenten met proefdieren. Behandeling met mebendazol tijdens zwangerschap wordt daarom niet aanbevolen; therapie met praziquantel, pyrvinium en pyrantel is mogelijk onder medisch toezicht na zorgvuldige afweging van de mogelijkheden. Als ontworming nodig is tijdens de lactatie, moedermelk moet tijdens de behandeling worden verpompt en weggegooid.
