Definitie
De term actinische keratose beschrijft een voorstadium van de huid kanker (precancerosis) die behandeling vereist en wordt veroorzaakt door chronische blootstelling aan zonlicht (UV-licht). Het is de proliferatie van atypische huidcellen (keratinocyten) in het gebied tussen de dermis en de epidermis, die zich manifesteert als een verhoorningsstoornis. De keratose kan later uitgroeien tot een plaveiselcelcarcinoom.
Mensen met een lichte huid en blauwe ogen (mensen met huidtype I en II) met een permanent hoge blootstelling aan de zon hebben een significant verhoogd risico op actinische keratose. Mensen met een donker pigment hebben daarentegen nauwelijks risico op het ontwikkelen van actinische keratose. Mannen worden vaker door de ziekte getroffen dan vrouwen.
Beroepsgroepen zoals zeevarenden, weg-, bouw- en landarbeiders zijn bijzonder vatbaar vanwege de langdurige blootstelling aan de zon. Volgens een Amerikaanse studie is de relatieve frequentie van ziektegevallen (prevalentie) onder de 20-jarigen 11% en 25% onder de 30-jarigen. Een Britse studie vond een risico van 15% voor mensen ouder dan 40.
Tot 10 miljoen mensen worden getroffen door actinische keratose. In Australië daarentegen is de prevalentie van actinische keratose bij 40-plussers maar liefst 45%. Bovendien is het aantal nieuwe gevallen (incidentie) in Europa de afgelopen decennia aanzienlijk gestegen als gevolg van de toenemende frequentie van reizen naar landen met hogere UV straling blootstelling en langere blootstelling aan de zon voor vrijetijdsactiviteiten, evenals hogere UV-straling uit de omgeving.
Daardoor is de term seniele keratose wat achterhaald, aangezien tegenwoordig ook veel jonge mensen ziek worden die bijvoorbeeld te veel tijd in de zon doorbrengen of naar een zonnebank gaan. Mensen die worden blootgesteld aan een permanente onderdrukking van de immuunsysteem (immunosuppressie), zoals het geval is na bijvoorbeeld een orgaantransplantatie, hebben ook een significant verhoogd risico om de ziekte op te lopen. Maar ook ziekten zoals albinisme, Rothmund-Thomson-syndroom, Cockayne-syndroom.
Xeroderma pigmentosum en het Bloom-syndroom vertegenwoordigen een genetische aanleg voor de ontwikkeling van actinische keratosen. Permanente veranderingen (mutaties) veroorzaakt door UVB-stralen ontwikkelen zich na 10 tot 20 jaar op chronisch aan licht blootgestelde huidcelklonen van abnormale (atypische) cellen die onomkeerbare schade aan hun DNA (genetisch materiaal) vertonen. Deze gemuteerde cellen dringen langzaam de normale epidermis binnen en leiden tot het verlies van de juiste huidstratificatie en verhoorningsstoornissen.
Het eigenlijke herstelsysteem van de huid kan de vorming van de pathologisch veranderde huidcellen onder permanent zonlicht of high niet voorkomen UV straling. Beïnvloed door deze mutaties zijn het zogenaamde telomerasegen en het tumorsuppressorgen TP53. Deze genen zijn eiwitten die de celcyclus regelen of de dood van atypische cellen veroorzaken (apoptose).
Als hun functie wordt uitgeschakeld door veranderingen in het erfelijk materiaal (mutaties), kunnen de kwaadaardige cellen ontstaan. Bovendien kunnen de veranderingen zich ook verspreiden naar het weefsel onder de epidermis, de dermis. Als het basismembraan tussen de epidermis en de dermis wordt doorbroken, staat dit bekend als een invasieve tumor, een invasieve tumor. plaveiselcelcarcinoom, die zich ontwikkelt bij 5-10% van de patiënten.
Actinische keratose vertegenwoordigt dus een eerste fase van kanker (carcinoom in situ). Maar niet alleen de UVB-stralen van de zon met een lengte van 280-320 nm kunnen actinische keratose veroorzaken. Vormen van elektromagnetische straling zoals UVA-licht, zoals gebruikt bij de therapie van psoriasisioniserende straling of infraroodstraling kan de ziekte ook veroorzaken.
Alle artikelen in deze serie:
