Zilver spar (Abies alba) is een Europese conifeer in de den familie. Het wordt in de volksmond ook vaak aangeduid als zilver spar of zilverspar.
Voorkomen en teelt van zilverspar
De zilver spar vormt drie tot vijf centimeter lange vrouwelijke bloemkegels. Deze zijn bleekgroen van kleur en komen veel vaker voor dan de mannelijke bloemkegels. De zilverspar kan groeien tot vijftig meter hoog. De diameter van de boomstam is tussen de twee en vier meter. De jonge zilversparren hebben een lichtgrijze en gladde bast. Vanaf een boomleeftijd van ongeveer veertig jaar vormt zich een witachtige schors. De zilverspar dankt zijn naam aan deze witte schors. De binnenschors is daarentegen roodbruin. Het hout van de zilverspar is erg licht en niet erg resistent. Dit is zeker een van de redenen waarom de populatie zilverspar de afgelopen 100 tot 200 jaar sterk is afgenomen. Normaal gesproken kan een zilverspar 500 tot 600 jaar leven. Geïntroduceerd ongedierte, bijtschade door herten en edelherten en de houtkapindustrie vormen echter een bedreiging voor de oude dennen. De kroon van dennenbomen varieert enorm. Jonge bomen hebben vaak een zeer spitse kroon, terwijl oudere bomen een karakteristieke ooievaarsnestkroon vertonen. De stam groeit meestal erg recht. Van daaruit gaan de takken horizontaal af. De dennennaalden zijn aan de takken bevestigd. Ze zijn vrij kort gesteeld en voelen leerachtig aan. Ze groeien ongeveer drie centimeter lang en ongeveer drie millimeter breed. Grootte en vorm variëren afhankelijk van de locatie van de naalden. Naalden dat groeien in het licht zijn korter en smaller dan naalden die in de schaduw groeien. De zilverspar vormt vrouwelijke bloemkegels van drie tot vijf centimeter lang. Deze zijn bleekgroen van kleur en komen veel vaker voor dan de mannelijke bloemkegels. De belangrijkste distributie Het deel van de boom komt voor in Midden- en Zuid-Europa. De zilverspar geeft de voorkeur aan een gematigd klimaat en een locatie in het hooggebergte. In koelere gebieden komt het echter ook voor in de laaglanden.
Effect en toepassing
Voor medicinale doeleinden worden vooral de dennennaalden en de toppen van de takken van zilverspar gebruikt. Door stoomdestillatie wordt uit deze delen van de plant een etherische olie verkregen. De olie is helder van kleur en heeft een houtachtige, balsamico-achtige, warme en frisse geur. 80 tot 90 procent van de etherische olie van zilverspar bestaat uit monoterpenen. Dit is typerend voor etherische oliën die zijn afgeleid van coniferen. Limoneen en alfa-pineen domineren in zilverspar. Vier tot negen procent van de olie bestaat uit esters en in het bijzonder bornylacetaat. Sesquiterpenen en monoterpenolen zijn in sporen aanwezig. In tegenstelling tot de andere naaldoliën heeft zilversparolie een zeer hoog pineengehalte. Het pineen is verantwoordelijk voor de frisse en heldere geur van de olie. Op fysiek niveau heeft zilverspar etherische olie een sterk antiviraal en antibacterieel effect. Het stimuleert de immuunsysteem en heeft ook een ontstekingsremmend effect. Vanwege zijn circulatie-bevorderend effect, het verwarmt ook de huid en weefsels. Op mentaal niveau heeft de etherische olie een stemmingsverhogend, versterkend en stabiliserend effect. Het maakt de geest en de psyche vrij en helder. Een beproefd toepassingsgebied van de olie zijn verkoudheden. Hier kan het worden gebruikt voor inhalaties of wrijvingen. In combinatie met citrusoliën is het ook uitstekend geschikt voor desinfectie van de kamerlucht. Studies tonen aan dat het aantal kiemen in kamers kan drastisch worden verminderd door te desinfecteren met zilverspar en citrusoliën. De pijnstillende en ontstekingsremmende eigenschappen kunnen worden gebruikt bij de behandeling van artritis or osteoartritis. in aromatherapie, wordt zilverspar etherische olie beschouwd als een van de belangrijkste oliën voor mentale behandeling. Het wordt in de volksmond gebruikt bij herstel, arm concentratie en mentale uitputting. Maar niet alleen de etherische olie kan medicinaal worden gebruikt. Van de naalden en jonge tips kan ook een thee worden gemaakt. Het afkooksel kan ook in bad worden gebruikt water voor verkoudheid of blaas infecties. Van naalden en sparrenpunten kan ook een siroop worden gemaakt. Voor dit doel worden de jonge scheuten van zilverspar in weckpotten geplaatst. Water, suiker en plakjes citroen worden toegevoegd. Het mengsel wordt gekookt in de potten. Dan moet de siroop goed gesloten zijn en ongeveer twee weken in de zon staan. Daarna kan het worden gezeefd en in flessen worden bewaard. De zilversparensiroop heeft een slijmoplossend en slijmoplossend effect. Daarom wordt het bij voorkeur gebruikt voor verkoudheid. De jonge sparren tips voor deze siroop moeten in mei worden verzameld. De dennennaalden kunnen echter het hele jaar door worden verzameld en verwerkt.
Belang voor gezondheid, behandeling en preventie.
Zilverspar wordt al eeuwen medicinaal gebruikt. Het werd zelfs voor het eerst genoemd door Dioscorides in de eerste eeuw. Voor de Kelten en Germaanse stammen was het een magische boom en werd hij beschouwd als een symbool van macht, sterkte en hoop. Hippocrates en Hildegard von Bingen gebruikten ook de geneeskrachtige ingrediënten van zilverspar. De kruidkundige Sebastian Kneipp raadde zilversparbaden aan voor reumatische klachten. Hij gebruikte de thee in die tijd ook om verkoudheid te behandelen. Vanwege zijn hoge vitamine C inhoud, werd een drankje gemaakt van sparren tips beschouwd als een remedie tegen scheurbuik. Hoewel de zilverspar nog geen monografie van Commissie E heeft ontvangen, wordt hij ook in de traditionele geneeskunde gebruikt. Hier worden preparaten gemaakt van zilverspar voornamelijk gebruikt voor de behandeling van aandoeningen van de luchtwegen. extracten van zilverspar zijn ook opgenomen in veel spierontspannende baden. Om de genezende werking van zilverspar te eren en de aandacht te vestigen op de bedreigde bevolking, werd zilverspar in 2004 uitgeroepen tot Boom van het Jaar.
