Wat is kalium?
Kalium activeert ook verschillende enzymen, bijvoorbeeld voor de eiwitsynthese. Bovendien kunnen kalium en protonen (ook positief geladen deeltjes) worden uitgewisseld tussen de binnenkant en de buitenkant van cellen vanwege hun gelijke lading. Dit mechanisme draagt in beslissende mate bij aan de regeling van de pH-waarde.
Absorptie en uitscheiding van kalium
Kalium wordt via voedsel opgenomen. Het is aanwezig in vrijwel elk voedsel. Sommige voedingsmiddelen, zoals bananen, bevatten bijzonder veel kalium. Bij een overdosis kalium stimuleert het hormoon aldosteron de uitscheiding van het mineraal via de nieren.
Kalium dagelijkse behoefte
Wanneer wordt kalium in het bloed bepaald?
Omdat zelfs kleine afwijkingen van de normale waarden verstrekkende gevolgen kunnen hebben, zoals hartritmestoornissen, wordt kalium standaard bij vrijwel elk bloedonderzoek bepaald.
Het is over het algemeen ook belangrijk om de kaliumspiegels te controleren bij acute en chronische ziekten en bij het gebruik van bepaalde medicijnen. Deze omvatten:
- Inname van hartglycosiden bij hartinsufficiëntie (hartfalen)
- @ Inname van diuretica bij hartfalen. @ Inname van kaliumsupplementen bij hartfalen
- Hartritmestoornissen
- Overtollig of tekort aan aldosteron (hyperaldosteronisme of hypoaldosteronisme)
- Syndroom van Cushing
- acuut of chronisch nierfalen
Kalium standaardwaarden
|
Leeftijd |
Standaard serumkaliumwaarde (mmol/l) |
|
0 tot 7 dagen leven |
3,2 - 5,5 |
|
8 tot 31 dagen leven |
3,4 - 6,0 |
|
1 naar 6 maand |
3,5 - 5,6 |
|
6 maanden tot 1 jaar |
3,5 - 6,1 |
|
> 1 jaar |
3,5 - 6,1 |
|
Volwassenen |
3,8 - 5,2 |
Het kaliumgehalte in de urine is 30 – 100 mmol/24 uur bij een normaal dieet (gemeten in 24 uur per dag verzamelde urine). Bij langdurig vasten kan de concentratie dalen tot 10 mmol/24 uur.
Als er sprake is van een kaliumtekort (hypokaliëmie), geeft urineonderzoek informatie over de manier waarop het lichaam het mineraal verliest:
- Kalium in urine < 20 mmol/l: kaliumverlies via de darm
Wanneer wordt het kaliumniveau verlaagd?
Verlaagde kaliumspiegels (hypokaliëmie) zijn meestal het gevolg van het feit dat te veel van het mineraal via de nieren verloren gaat. Dit kan bijvoorbeeld de volgende redenen hebben:
- Therapie met drainagemiddelen, glucocorticoïden, minerale corticoïden of amfotericine B (een antischimmelmiddel).
- Overtollig aldosteron (hyperaldosteronisme)
- Syndroom van Cushing
- acute nierzwakte met verhoogde urineproductie
Het lichaam kan ook kalium verliezen via het maag-darmkanaal:
- Diarree
- Braken
- misbruik van laxeermiddelen
Als er een verschuiving van kalium vanuit de intercellulaire ruimte naar de cel plaatsvindt, is er ook minder kalium detecteerbaar in het bloed. Dit gebeurt in de volgende gevallen:
- te hoge pH van het bloed (alkalose)
- Vitamine B-therapie voor bloedarmoede (bloedarmoede)
- insulinetherapie bij coma diabeticum (comateuze noodsituatie bij diabetespatiënten)
tekort aan kalium
U kunt meer leren over een tekort aan kalium in het artikel Kaliumtekort.
Wanneer is het kaliumgehalte verhoogd?
Als het kalium verhoogd is, spreekt de arts van hyperkaliëmie. Te veel kalium in het lichaam is vooral aanwezig als de uitscheiding via de nieren verminderd is. Mogelijke redenen:
- acuut nierfalen (acute nierinsufficiëntie)
- chronisch nierfalen
- tekort aan aldosteron (hypoaldosteronisme)
- tekort aan minerale corticoïden (ziekte van Addison)
- Kaliumsparende diuretica
- Spironolacton (ook een diureticum)
- ACE-remmers (antihypertensiva)
- Angiotensine II-receptorantagonisten (cardiovasculaire geneesmiddelen)
- Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's zoals diclofenac, ibuprofen, ASA)
- Cyclosporine A (immuunsysteemremmer = immunosuppressivum)
- Cotrimoxazol (combinatiepreparaat van twee antibiotica)
- Pentamidine (middel tegen eencellige parasieten = antiprotozoaal geneesmiddel)
- massaal verval van rode bloedcellen (hemolyse) na verwondingen, brandwonden of operaties
- te lage pH van het bloed (acidose)
- diabetisch coma met insulinetekort
- overdosis hartmedicatie (digitalis)
- kankertherapie met cytostatica
Als de ader tijdens de bloedafname te lang verstopt raakt, kan dit ook leiden tot een afbraak van de rode bloedcellen en dus tot een vals hoge kaliumbloedwaarde bij de meting.
Wat te doen als het kalium verhoogd of verlaagd is?
Als de hyperkaliëmie chronisch is, worden kaliumverhogende medicijnen stopgezet. Bovendien moet de patiënt een kaliumarm dieet volgen.
Acute hypokaliëmie wordt behandeld met intraveneuze toediening van kaliumchloride. Als het kalium chronisch wordt verlaagd, worden alle verantwoorde medicijnen stopgezet en wordt een dieet met een hoog kaliumgehalte gestart.
