Een reflex is een onvrijwillige, automatische reactie van een lichaamsdeel of orgaan op een stimulus. Hierbinnen beschrijft een vreemde reflex een specifiek type reflex en wordt ook wel een polysynaptische reflex genoemd.
Wat is een vreemde reflex?
Veel vreemd reflexen dienen een beschermend doel. De slikreflex maakt bijvoorbeeld de opname van vocht en voedsel mogelijk, terwijl de luchtwegen en de longen worden beschermd. In tegenstelling tot de intrinsieke reflex, bevinden in de extrinsieke reflex de receptor en effector zich niet in hetzelfde orgaan. Dit betekent dat de perceptie van een stimulus en de actie van het lichaam als reactie erop plaatsvinden in verschillende organen. Een receptor is een cel- of celassociatie die chemische of fysische stimuli kan vertalen naar een neuronale vorm. De sensorische cellen in het oog of oor en de gevoelige cellen van de huid zijn voorbeelden van receptoren. Een effector is een vereniging van cellen die neuronale signalen kunnen ontvangen en als reactie daarop een reactie kunnen produceren. Het orgel dat bij de effector hoort, wordt ook wel het orgaan van succes genoemd.
Functie en taak
Het pad dat de stimulus aflegt van de receptor naar de effector wordt ook wel de reflexboog genoemd. De stimulus wordt eerst geregistreerd door de receptor. Daar veroorzaakt het een opwinding in de zenuwcellen. Deze excitatie wordt overgebracht naar de centrale zenuwstelsel (CNS) via zogenaamde afferente zenuwvezels. Afferents zijn zenuwvezels die leiden van de periferie, bijvoorbeeld van de extremiteiten, naar het CZS. Meest reflexen reizen van hun receptor naar de spinal cord via afferente vezels. De spinal cord maakt deel uit van de centrale zenuwstelsel en loopt in het wervelkanaal van de wervelkolom. In de spinal cordwordt de stimulus vervolgens overgebracht van afferente sensorische zenuwbanen naar een motorische zenuwbaan. De motorische zenuwbaan in de voorhoorn van het ruggenmerg is efferent, wat betekent dat de zenuwbaan van het ruggenmerg naar de periferie gaat naar het orgaan van succes. Daar triggert de stimulus vervolgens een overeenkomstige reactie. reflexen mensen in staat stellen snel te reageren op verschillende levensomstandigheden in hun vrij constante omgeving. Reflexen zijn automatisch, schematisch en stereotiep, waardoor er heel weinig reactietijd is. Aangeboren reflexen vergemakkelijken de overleving. Ze zijn getest door vorige generaties en zorgen zo voor een grotere aanpassing en overlevingskansen vanaf de geboorte. Veel externe reflexen dienen ter bescherming. Bijvoorbeeld de ooglid sluitreflex beschermt het oog tegen vreemde voorwerpen, en de slikreflex maakt opname van vocht en voedsel mogelijk terwijl de luchtwegen en longen worden beschermd. Naast de ooglid sluitings- en slikreflexen, fysiologische reflexen omvatten de buik huid reflex en de cremasterische reflex. In de buik huid reflex, de spieren van de buikwand samentrekken wanneer de buik van de flank naar de navel wordt geborsteld. De cremasterische reflex is het optillen van de testis door de binnenkant van de dij De pupilreflex is ook een fysiologische externe reflex. Het zorgt ervoor dat de leerlingen zich aanpassen aan verschillende lichtomstandigheden. Beide pupillen vernauwen of verwijden altijd, zelfs als slechts één van de pupillen wordt verlicht. De kokhalsreflex treedt op wanneer vloeistof of andere vreemde voorwerpen de luchtpijp binnendringen. Bedorven of zeer bitter voedsel kan ook de kokhalsreflex veroorzaken. Deze reflex is dus, net als de slikreflex, een beschermende reflex. Bij de zuigeling maken ook de zuigreflex en de voetzoolreflex deel uit van het fysiologische reflexrepertoire. De plantaire reflex, ook bekend als de Babinski-reflex, is echter pathologisch bij volwassenen.
Ziekten en aandoeningen
Pathologische externe reflexen zijn onvrijwillige lichaamsreacties die niet voorkomen bij gezonde personen. Ze leveren meestal het bewijs van ziekten van de centrale zenuwstelsel Bij de Babinski-reflex wordt de buitenrand van de voet geborsteld. Bij gezonde zuigelingen en bij ziekten van het centrale zenuwstelsel wordt teenverspreiding waargenomen. De grote teen trekt in de richting van het dorsale gedeelte van de voet. Als deze teenspreiding optreedt, wordt dit een positieve Babinski-reflex genoemd. Een positieve Babinski-reflex geeft een indicatie van schade aan het piramidale kanaal. De vezels van de zogenaamde motoneuronen lopen in het piramidale kanaal. Ze voorzien de spieren van het lichaam. De Chaddock-reflex behoort ook tot de symptomen van het piramidale kanaal, dat wil zeggen tot de pathologische externe reflexen die duiden op schade aan het piramidale kanaal. Net als bij de Babinski-reflex veroorzaakt druk op een punt op de voet teenspreiding. De Gordon-reflex is ook een piramidevormig padteken. Hier worden het spreiden van de tenen en het aanspannen van de grote teen veroorzaakt door druk op de kuitspieren. Andere pathologische externe reflexen veroorzaakt door schade aan het piramidale kanaal zijn de de ziekte van Bechterew Mendeliaanse reflex, de Oppenheim-reflex en de Rossolimo-reflex. Een bekende ziekte waarbij pathologische vreemde reflexen optreden is multiple sclerose Hier zijn de meylin-omhulsels van de zenuwen worden beschadigd door auto-immuunprocessen. Naast pathologische externe reflexen geven ook afwezige of verzwakte fysiologische externe reflexen aanwijzingen voor mogelijke ziekten. Een ontbrekende of verzwakte huidreflex in de buik is een teken van multiple sclerose, net als de Babinski- of Oppenheim-reflex. Als de cremasterische reflex afwezig is wanneer de innerlijke dij wordt gestreeld, dit geeft aan teelbalverdraaiing of schade in het gebied van de L1 en L2 ruggenmergsegmenten. Een afwezige anale reflex duidt op zijn beurt op schade aan de segmenten van het ruggenmerg S3-S5. De ooglid sluitreflex is afwezig in het geval van beschadiging van de afferente of efferente zenuwvezels in het ooggebied, evenals in het geval van verlamming van de gezichtszenuw Aandoeningen van de sluitreflex van het ooglid kunnen duiden op schade aan de optische zenuw evenals aandoeningen van de motorische vezels in het ooggebied. Als het optische zenuw beschadigd is, faalt de pupilreflex bij het verlichten van het aangedane oog, maar bij het belichten van het gezonde oog kan de pupilreflex in beide ogen worden geactiveerd. Aan de andere kant, als het motorische deel van het oog is beschadigd, kan de pupilreflex niet langer worden geactiveerd in het aangedane oog, zelfs niet wanneer het gezonde oog wordt verlicht.
