Plantairflexie is een functioneel zeer belangrijke beweging van de voet. Het speelt een bepalende rol bij activiteiten die de voortbeweging dienen.
Wat is plantairflexie?
Plantairflexie en dorsaalflexie zijn de gebruikelijke namen voor de bewegingen van de voet in het bovendeel enkel gewricht. Plantairflexie en dorsaalflexie zijn de gebruikelijke namen voor de bewegingen van de voet in het bovendeel enkel gewricht. Ze vinden plaats rond een denkbeeldige rotatieas die door beide enkels loopt. Hoewel de toekenning van de termen extensie en flexie in dit geval altijd tot discussie leidt, zorgt het gebruik van een richtingaanduiding voor een duidelijke definitie. 'Plantar' beschrijft een beweging van de voet “in de richting van de voetzool”, die bovendien wordt omschreven als flexie. Hiermee wordt het neerlaten van de voet bedoeld. Plantairflexie wordt uitgevoerd door de zeer krachtige kuitspieren, voornamelijk de triceps surae-spier. Deze bestaat uit 3 delen, die komen van het onderste uiteinde van het dijbeen en van de achterkant van het scheenbeen. Ze verenigen zich verder om de achillespees en hechten aan de calcaneus. Plantairflexie heeft een grotere bewegingsamplitude dan dorsaalflexie vanwege een anatomisch kenmerk. De binnenkant van de enkel, de zogenaamde malleolaire vork, begrenst de bovenste enkelgewricht lateraal. De andere gewrichtspartner, de taluspoelie, heeft meer laterale bewegingsvrijheid bij plantairflexie en kan maximaal naar beneden draaien. Bij dorsaalflexie wordt de malleolaire vork uit elkaar gespreid totdat de stabiliserende ligamenten maximaal strak zijn. De talus is bekneld en dorsaalflexie is beperkt.
Functie en doel
Plantairflexie speelt een cruciale rol bij activiteiten waarbij het lichaam van de grond wordt getild, waaronder veel manieren van voortbewegen. Een voldoende bewegingsbereik is de basisvereiste voor dit proces, terwijl de uitvoerende spieren, de plantairflexoren, verantwoordelijk zijn voor het actief overwinnen van de zwaartekracht. Bij lopen beëindigt plantairflexie de stand been fase en start de daaropvolgende zwaai-beenfase. Deze activiteit wordt vooral geaccentueerd tijdens springen, klimmen, traplopen en lopend Alle atletische disciplines waarbij springen betrokken is, worden gekenmerkt door de functie van de plantairflexoren. Als een regel, lopend en springfasen wisselen elkaar af in de verschillende sporten. In de atletiek zijn springactiviteiten bijvoorbeeld prominent aanwezig bij het hoogspringen, verspringen en hinkstapspringen, maar ook bij balsporten zoals basketbal en volleybal. Bij voetbal en handbal is plantairflexie afwisselend vereist in lopend en springende fasen. Een heel bijzondere en extreme manifestatie van plantairflexie is spitzen in ballet. Het vereist uitzonderlijke flexibiliteit en een sterk vermogen van de plantairflexoren om de voet met zijn kleine contactoppervlak te stabiliseren. In sommige situaties wordt de normale werking van de beweging omgekeerd, dan wordt de voet gefixeerd en de onderste been beweegt er vanaf of er is spieractiviteit in die richting. Dit bewegings- of stabilisatieproces is een belangrijk onderdeel van evenwicht reacties. Het treedt op wanneer het lichaam voorover dreigt te vallen of de voorwaartse beweging abrupt wordt gestopt omdat er een obstakel of gevaar kan verschijnen. Een geheel andere werking vereist de beweging van het lichaam met de voet in de vrije ketting, dat wil zeggen zonder contact met de grond of enige andere fixatie van de voet. In dit geval is een medium dat enige weerstand biedt, nodig om het organisme vooruit te helpen. In zwemmenDit is bijvoorbeeld de wrijvingsweerstand van de water De zwemmer gebruikt sterke plantairflexie als eindcomponent van de been beroerte om zichzelf voort te stuwen met krachtige extensiebewegingen.
Ziekten en kwalen
Typische verwondingen die plantairflexie beïnvloeden, zijn fracturen in de bovenste enkel. Zogenaamde Weber-fracturen komen vaak voor en tasten de laterale malleolus en ligamenten in de regio aan. Afhankelijk van de ernst van het trauma, conservatieve behandeling met immobilisatie of chirurgisch therapie is uitgevoerd. Beide methoden resulteren in een min of meer langdurige beperking van de bewegingen van de voet, vooral in het bovendeel enkelgewricht.Een achillespees breuk is een plotselinge gebeurtenis waarbij een enkele slag de belangrijkste spieren van plantairflexie uitschakelt. De overige plantairflexoren kunnen het lichaam niet tegen de zwaartekracht in optillen, waardoor de functionele beperkingen van deze blessure enorm zijn. Chirurgische behandeling wordt gevolgd door een lange revalidatieperiode. Om de gehechte pees te beschermen, mag de voet gedurende een geruime tijd niet in dorsaalflexie worden gebracht, zodat er geen tractie op de chirurgische hechting optreedt. achillespees breuk is een typische sportblessure. Hemiplegie als gevolg van a beroerte leidt vaak tot extensor spasticiteit in het been. In dit geval wordt de tonus van de plantairflexoren ook sterk verhoogd en kan de voet niet omhoog worden getrokken. Daarom wordt het tijdens het lopen met de voorvoet en de voetzool bereikt de grond alleen door de druk van het lichaamsgewicht. Samen met de componenten in de andere gewrichtenwordt een typisch gangpatroon gevormd, genoemd naar Wernicke. Andere neurologische klinische beelden zoals perifere zenuwschade or polyneuropathie leiden tot een slappe verlamming van de voet, die ook de plantairflexie beïnvloedt. Bij volledige verlamming kan de voet niet meer actief naar beneden worden gedrukt; het valt vrijwel neer als gevolg van de zwaartekracht. Dit heeft negatieve effecten op de loopstabiliteit, die vooral slecht zijn wanneer ook dorsaalflexie wordt beïnvloed. Plantaire flexie kan, zoals alle bewegingen, worden beïnvloed door aandoeningen die systemisch spierverlies veroorzaken, zoals spierdystrofieën. Na langdurige immobilisatie of inactiviteit kan een spitse voet ontstaan waarin de rekprikkel afwezig is doordat de dorsaalflexie van de achillespees niet meer wordt gebruikt. Het blijft lang bij benadering hangen en wordt in deze positie enorm verkort als er geen therapeutische tegenmaatregelen worden genomen.
