orthorexia behoort tot de eetstoornissen, maar het is niet bekend en wordt ook niet vaak als zodanig gediagnosticeerd. Getroffen personen hebben een uitgesproken verlangen om altijd zo gezond mogelijk te eten.
Wat is orthorexia?
De term orthorexia is afgeleid van de Griekse woorden ‘orthos’ en ‘orexis’ voor ‘goed’ en ‘eetlust’. In tegenstelling tot andere eetstoornissen, orthorexia richt zich niet op de hoeveelheid voedsel, maar op de kwaliteit ervan. Getroffen personen grijpen uitsluitend naar het voedsel dat zij als gezond beschouwen. Een uitgesproken preoccupatie met voeding en de studie van voedingswaarden maken ook deel uit van het klinische beeld. Al deze gedragspatronen van orthorexia hebben een dwangmatig karakter.
Oorzaken
Soortgelijke anorexia nervosa, de belangrijkste oorzaak van orthorexia, wordt beschouwd als een uitgesproken behoefte aan controle. Getroffen zijn meestal jonge vrouwen uit hoger opgeleide klassen, die niet zelden perfectionistisch geneigd zijn. Veel patiënten met orthorexia compenseren een waargenomen verlies van controle op een ander gebied van het leven door sterke controle over hun dieet Dit vergroot hun gevoel van eigenwaarde en verlost hen van veel alledaagse zorgen. Vaak een streng dieet met als doel gewichtsverlies is het toegangspunt tot orthorexia, omdat tijdens het afvallen patiënten er plezier in hebben hun lichaam te kunnen beheersen en vorm te geven.
Symptomen, klachten en tekenen
Lijders aan orthorexia zijn obsessief gefixeerd op voedsel van goede kwaliteit. Ongezond voedsel wordt zoveel mogelijk vermeden. Het resultaat is dat de gedachten van de getroffen personen meerdere uren per dag draaien, niet alleen rond verschillende soorten voedsel en het plannen van hun maaltijden, maar ook over hoe ze voedsel kunnen vermijden dat zogenaamd ongezond is. Patiënten bestuderen voor hun voedselkeuzes meestal voedingstabellen of controleren de vitamine en minerale inhoud van hetzelfde met behulp van tabellen uit boeken of internet. Ze zijn altijd op zoek naar nieuwe, qua voedingswaarde nog waardevollere voedingsmiddelen en doen er alles aan om aan deze voedingsmiddelen te komen. Dit kan absurde vormen aannemen, zoals bestellen bij geselecteerde bronnen, bijvoorbeeld bij speciale online winkels. Niet alleen het caloriegehalte, maar ook de distributie van macronutriënten spelen een rol. Ook met de micronutriënten van het voer is nog geen einde aan de zorgen. Vooral als voedsel in de media aanwezig is, aangezien ze bijvoorbeeld als krebserregend werden geclassificeerd of bovengemiddeld met vervuilende stoffen zoals beladen met pesticiden, worden ze consequent vermeden door Orthorexie-patiënten. Getroffenen denken tijdens het eten altijd goed na over de voedingswaarden van de gekozen voedingsmiddelen en vaak ook over hoe ze hun maaltijden nog gezonder kunnen maken. Zo kunnen ze niet meer ontspannen van eten genieten.
Diagnose en verloop van de ziekte
Orthorexia wordt vaak niet herkend omdat veel artsen de bijzonder uitgesproken neiging om gezond te eten afwijzen als een voorbijgaande bevlieging. Bovendien beschouwen sommige artsen orthorexia niet als een eetstoornis op zich, maar eerder een gewoonte obsessief-compulsieve stoornis Omdat de classificatie van orthorexia nog geen vastgestelde criteria volgt, is de diagnose dus moeilijk. De gevolgen van orthorexia treden zowel op lichamelijk als psychisch niveau op. Vanwege de strenge beperking van "toegestaan" voedsel, is het niet ongebruikelijk om significant te ervaren ondervoeding net zoals ondergewicht Dit kan gepaard gaan met verschillende klachten zoals lusteloosheid, slaapstoornissen, concentratie problemen of een verminderd vermogen om onder druk te presteren en te werken. De psyche kan ook veel last hebben van orthorexia. Naast het gebrek aan plezier in eten in het algemeen, isoleren de getroffenen zich vaak van hun omgeving. Gedachten kunnen meerdere uren per dag rond voedselinname draaien. Een informele maaltijd samen kan bij ernstig uitgesproken vormen van orthorexia niet meer plaatsvinden, tenzij de getroffenen vooraf uitgebreid de aangeboden voedselopties hebben onderzocht of zelfs hun eigen voedsel hebben meegebracht. Vaak proberen mensen die lijden aan orthorexia ook hun medemensen te bekeren tot hun zogenaamd gezondere dieet Het inzicht voor het feit dat hun eetgedrag al pathologisch is, ontbreekt daarbij. Dergelijke gedragspatronen kunnen dat wel leiden tot zelfgeïnduceerde isolatie van de patiënten.
Complicaties
Orthorexia heeft een negatieve invloed op de psyche en ook op het lichaam. Meestal lijden patiënten aan een eetstoornis vanwege orthorexia. Dit eetstoornis heeft een zeer negatieve invloed op de kwaliteit van leven van de patiënt en kan dat ook leiden tot aanzienlijk sociaal ongemak. In de meeste gevallen leidt dit tot ondervoeding en verder ook op deficiëntieverschijnselen. Deze kunnen leiden op andere symptomen. Evenzo leidt orthorexia niet zelden tot ernstig gewichtsverlies. In ernstige gevallen kunnen de getroffenen ook het bewustzijn verliezen. De psychische symptomen leiden soms tot persoonlijkheidsstoornissen of obsessief-compulsieve stoornis. Depressie of andere psychologische stoornissen kunnen ook optreden als gevolg van deze ziekte. In ernstige gevallen zijn de getroffen personen afhankelijk van behandeling in een gesloten kliniek. Concentratie stoornissen of angst kunnen ook optreden als gevolg van orthorexia. De behandeling vindt meestal plaats bij een psycholoog. In poliklinische gevallen is intramurale behandeling echter noodzakelijk. Complicaties komen niet voor. Niet elke behandeling leidt echter tot succes. In veel gevallen slaat de behandeling ook pas na zeer lange tijd toe.
Wanneer moet je naar de dokter gaan?
Normale interesse in gezonde voeding heeft geen ziektewaarde. Evenmin als een sterk eenzijdig belang dat professioneel moet worden uitgebuit. Waar het moeilijk wordt, is wanneer patiënten zich obsessief concentreren op de volksgezondheid waarde van eten. Veel orthorexia leggen zichzelf strenge regels op over wat wel en niet wordt gegeten. De onderscheidende factor tussen orthorexia en licht wanordelijk gedrag is de pathologisering van belangen. In het geval van pathologische kenmerken en een obsessie behoort de getroffen persoon vanwege zijn eetstoornis tot een arts. Als alternatief zou hij naar een inloopcentrum gespecialiseerd in eetstoornissen kunnen gaan, waar mensen met een eetstoornis psychologische zorg krijgen. De discussies over orthorexia nervosa zijn controversieel omdat de overgangen tussen een sterke interesse en pathologische kenmerken vaak vloeiend zijn. Veganisten of Paleo-fans vertonen ook een zekere consistentie in eetgedrag. Sommigen ontwikkelen daardoor een sterke missionaire bereidheid om te vechten. Een ziektewaarde hoeft dit echter niet te hebben. De ziektewaarde wordt echter wel gegeven als de betreffende onder zijn eigen gedrag lijdt en het toch niet kan stoppen. In dit geval moet worden aangenomen dat de overmatige belangstelling voor gezonde voeding andere mentale problemen opwerpt. Of orthorexia eigenlijk een eetstoornis is of een dwangmatige of verslavende strategie om zichzelf af te leiden van andere problemen, moet individueel worden beoordeeld door een medische professional.
Behandeling en therapie
Doel van therapie want orthorexia is om patiënten te helpen een normale en ontspannen relatie met voedsel te herstellen. Gedurende psychotherapie, leren de getroffenen om zogenaamd ongezond voedsel opnieuw te integreren in hun dagelijks leven, wat ze tijdens de eetstoornis hebben vermeden. Het voedsel mag niet langer uitsluitend op voedingswaarde of anderszins worden geselecteerd volksgezondheid aspecten. Daarbij moet de soms urenlange fixatie van gedachten rond voedsel en voedselinname worden losgemaakt. Als ondervoeding en de bijbehorende ondergewicht zijn opgetreden tijdens orthorexia, is een ander doel om aan te komen in het bereik van normaal gewicht. In sommige gevallen is het ook nodig om patiënten weer onbezorgd te laten eten in gezelschap.
Vooruitzichten en prognose
De voorwaarde bekend als ‘orthorexia nervosa’ is nog niet officieel erkend als eetstoornis. In de VS beschouwen experts degenen die geobsedeerd zijn door gezond eten echter als gestoord en geestelijk ziek. Ze hebben een gezonde relatie met voedsel opgegeven ten gunste van een obsessief ongezonde relatie met het veronderstelde voedsel volksgezondheid voordelen. Of orthorexia een obsessief-compulsieve stoornis of een eetstoornis is niet helemaal duidelijk. Patiënten eten tenslotte alleen gezond voedsel. Alleen de obsessieve urenlange bezigheden zijn niet gezond. In veel gevallen wordt het voedsel geselecteerd volgens strikte criteria die voor anderen niet begrijpelijk zijn. Het is echter problematisch dat het ontbreken van classificatie van orthorexia bij eet- of obsessief-compulsieve stoornissen ook de behandelingsopties beperkt. Noch de therapeutische benaderingen voor eetstoornissen, noch die voor obsessief-compulsieve stoornissen zijn volledig toepasbaar. Orthorexia kan ook worden gecombineerd met andere eetstoornissen. Een orthorexia kan er ook last van hebben boulimia nervosa of anorexia nervosa. In dit geval zijn de behandelingsopties iets groter. De kansen op herstel zijn echter afhankelijk van de medewerking van de patiënt. Bij anorexia of boulimie is het inzicht in de ziekte vaak erg laag. Daarom kan slechts een deel van de getroffenen worden geholpen. Zolang de getroffen personen de oorzaken en de ziektewaarde van orthorexia begrijpen, is de prognose voor herstel onzeker.
het voorkomen
Niet alleen omdat het vaak verraderlijk is en nog steeds weinig erkenning heeft als medisch voorwaarde, preventie van orthorexia is moeilijk. Het is belangrijk om te beseffen dat een uitgebalanceerd dieet niet uitsluitend uit gezonde voeding bestaat en dat ook genieten een rol speelt. Een gezond zelfbewustzijn, niet alleen met betrekking tot eetgedrag, maar ook het kritisch bevragen van gezondheidsgerelateerde boodschappen over verschillende voedingsmiddelen, kan helpen bij het voorkomen van orthorexia.
Follow-up
In de meeste gevallen heeft de persoon met orthorexia er maar een paar en ook beperkt maatregelen of opties voor nazorg, zodat bij deze ziekte in de eerste plaats een snelle diagnose met vervolgbehandeling plaats moet vinden. Het is ook niet mogelijk om de ziekte op eigen kracht te genezen, zodat de getroffen persoon voor deze ziekte meestal altijd afhankelijk is van een bezoek aan een arts. Als een regel, psychotherapie is noodzakelijk in het geval van orthorexia. Vooral ouders, familieleden en vrienden van de patiënt moeten de patiënt ondersteunen tijdens de behandeling en wijzen op de symptomen en klachten van de ziekte. De triggers van de ziekte moeten ook zoveel mogelijk worden vermeden, zodat er ook na een volledige genezing geen terugval is. Over het algemeen kan een arts ook een dieetplan voor de patiënt voorschrijven, dat in ieder geval moet worden gevolgd. Daarnaast is het erg belangrijk om liefdevolle en intensieve gesprekken te voeren met de eigen familie om dit te voorkomen Depressie of andere psychische klachten. Vaak is contact met andere patiënten met orthorexia ook erg nuttig, omdat het gaat om informatie-uitwisseling, wat het dagelijkse leven van de getroffen persoon kan vergemakkelijken.
Dit is wat u zelf kunt doen
Als er een vermoeden bestaat dat iemand lijdt aan orthorexia nervosa, wordt een bezoek aan de dokter aanbevolen. Omdat het ziektebeeld niet precies is gedefinieerd, moet een specialist beoordelen of de getroffen persoon daadwerkelijk aan een eetstoornis lijdt. Als er sprake is van een eetstoornis, moet het obsessieve gedrag worden verminderd. Dit kan worden bereikt door gedragstherapie en een verandering in gebruikelijke routines. De patiënt kan bijvoorbeeld aantekeningen gebruiken om zichzelf te betrappen op overmatig eten. Ook vrienden en familieleden kunnen deze rol spelen. Bovendien moet literatuur, documentatie en ander materiaal dat obsessief gedrag verleidt, worden weggegooid. Ondertussen is het belangrijk om de oorzaak van orthorexia nervosa te vinden. Minderwaardigheidscomplexen liggen vaak ten grondslag aan het pathologische voorwaarde Deze moeten in de loop van therapie In ieder geval dient de patiënt een psycholoog te raadplegen en praten tegen hem over zijn probleem. In eerste instantie kunnen getroffenen advies inwinnen op forums of in zelfhulpgroepen. De belangrijkste stap is het erkennen van de buitensporige preoccupatie met de kwaliteit van voedsel. Vervolgens kan de beslissing worden genomen om specifiek de gedragspatronen te doorbreken.
