Pathogenese (ontwikkeling van ziekte)
Er zijn veel oorzaken van een open wond (zie hieronder). Wondgenezing verloopt in de volgende fasen:
- Exudatieve fase (hemostase (hemostase)) - in de eerste uren of tot dag 1 na een blessure.
- Immigratie en aggregatie (clustering van individuele cellen tot verenigingen) van bloedplaatjes (bloed stolsels).
- Afgifte van cytokines (eiwitten die een belangrijke rol spelen in de immuunsysteem): hemostase.
- Afscheiding (afscheidingen) van fibrine (Latijn: fibra 'faseŕ; “lijm” van bloed stolling) en gecoaguleerd (gestold) bloed vult de wondopening. Er wordt korst gevormd, die de wond uitwendig beschermt tegen het binnendringen van kiemen.
- Ontstekingsfase (ontstekingsfase) - 1e tot 3e dag na verwonding.
- Katabole autolyse: macrofagen ("scavenger cells") elimineren bloed coagulum (bloedstolsels) uit het wondweefsel.
- Afbraak van fibrine
- Ontstekingsreactie en tekenen
- Infectie-verdediging
- Proliferatieve fase (granulatiefase) - 4e tot 7e dag na verwonding.
- Vorming van granulatieweefsel door mediatoren, angioblasten, fibroblasten (bindweefsel cellen), myofibroblasten.
- Regeneratie van keldermembraanzone en epitheel (oppervlakkige celgrenslaag).
- Herstelfase (littekenvormingsfase) of epithelialisatiefase - 8e tot 12e dag na verwonding.
- Vorming van collageenvezels
- Wondcontractie: treksterkte neemt toe
- Epithelisatie (de wond groeit mee met epitheelcellen).
- Differentiatiefase - van 2 tot 3 weken of tot 1 jaar.
- Remodellering (remodelleringsprocessen) specifiek weefsel: intacte littekenvrije huid of.
- Granulatieweefsel wordt omgevormd tot spanning-bestendig bindweefsel de wond trekt samen en wordt scheurvast; er wordt een litteken gevormd - littekens zijn aanvankelijk goed voorzien van bloed en zien er helderrood uit; geleidelijk, het bloed schepen worden afgebroken en het litteken wordt steeds minder rood totdat het uiteindelijk vervaagt.
Opmerking: deze fasen zijn niet strikt opeenvolgend, maar vloeien in elkaar over of lopen soms parallel. De volgende vormen van wondgenezing worden onderscheiden:
- Primair wond genezen (sanatio per primam intentem).
- Secundaire wondgenezing (sanatio per secundam intentem)
Etiologie (oorzaken)
Mechanisch veroorzaakte wonden
- Leerachtige wond
- Grotere delen van de huid worden door uitgeoefende kracht (stompe kracht) gescheiden van de diepere lagen van zacht weefsel
- Scheidingswond
- Onvolledige amputatie van een lichaamsdeel
- Bijtwond
- Veroorzaakt door beten van het dier, maar ook van mensen.
- Burn
- Veroorzaakt door thermische actie
- Kraswond (oppervlakkig scheur).
- Wonden aan de paal
- Veroorzaakt door het binnendringen van paalachtige objecten (verticale kracht).
- scheur
- De huid reageert op de uitgeoefende kracht (tangentiële kracht) door uit elkaar te scheuren.
- Scheuren verpletterende wond (scheur).
- De huid reageert op de uitgeoefende kracht (botte kracht) met uit elkaar scheuren.
- Snijden
- Veroorzaakt door een scherp voorwerp dat de continuïteit van de huid onderbreekt (verticale of tangentiële kracht)
- schuring
- Letsel aan het oppervlakkige huid veroorzaakt door tangentiële kracht.
- Schotwond (kogel door of plug-in schot).
- Botte kracht
- Steekwond
- Veroorzaakt door een smal en puntig voorwerp (verticale kracht).
Warmte- wonden - veroorzaakt door blootstelling aan hitte of koud.
- Bevrorenheid
- Brandend
Chemische wonden
- Door de werking van
actinisch wonden (stralingswond; huid necrose straling zweer (stralingszweer)).
- Ioniserende straling: bijv. Röntgenstraling.
- Radioactieve isotopen
