Meetmethoden van lichaamssamenstelling
Er zijn veel methoden om de lichaamssamenstelling te bepalen, die aanzienlijk verschillen in hun procedures, nauwkeurigheid en beschikbaarheid. De meest nauwkeurige methode kan alleen worden uitgevoerd op het niet-levende lichaam en is daarom niet geschikt voor klinische diagnostiek bij levende patiënten. Alle andere methoden moeten specifiek worden geselecteerd op basis van het type patiënt en het aanwezige probleem.
Een enkele methode is niet optimaal voor alle verschillende situaties en klinische vragen. Bovendien hebben alle methoden bij het meten aan levende patiënten gemeen dat ze de lichaamssamenstelling niet direct meten, maar via een omweg afleiden van bepaalde weefseleigenschappen. Dit kan leiden tot fouten die dan tijdens de evaluatie van invloed kunnen zijn op de therapie.
De voorkeursmethode voor het bepalen van de lichaamssamenstelling bij levende mensen is momenteel de zogenaamde "Bio-elektrische Impedantie Analyse (BIA)". Deze methode is in veel onderzoeken en publicaties onderzocht op de nauwkeurigheid en betekenis ervan in relevante vragen en is goed bevonden. Bio-elektrische impedantie-analyse is een diagnostisch hulpmiddel waarmee de lichaamssamenstelling in het uitgebreide 3-compartimentenmodel kan worden bepaald.
Zo kunnen lichaamswater, vetvrije massa, vetvrije massa, lichaamsvet, lichaamscelmassa en extracellulaire massa worden bepaald. Het principe van deze methode is dat het menselijk lichaam als elektrische weerstand kan fungeren. Twee elektroden, één op de pols en een op de enkel, zijn bevestigd, waarover een kleine elektrische stroom loopt.
De respectievelijke spanningsval wordt gemeten, die van verschillende factoren afhangt: lichaamsgewicht, lichaamslengte en de respectievelijke samenstelling van de lichaamsweefsels hebben dus invloed op deze individuele spanningsval. Met een bekende lengte en lichaamsgewicht kan nu via de spanningsval een gedetailleerde lijst van de lichaamssamenstelling worden gemaakt. Door speciale formules toe te passen, kan deze methode ook worden gebruikt om conclusies te trekken over verschillende ziekten die verband houden met celverlies.
Bijzondere klinische symptomen, bijvoorbeeld het vasthouden van water in extracellulair weefsel, kunnen een verandering in de meetresultaten veroorzaken. Studies hebben geconcludeerd dat hoewel de methode een goede uitsplitsing van de samenstelling toelaat, individuele rekenfouten tot 8% in de lichaamsvet percentage kan voorkomen. Bij bio-elektrische impedantieanalyse is het belangrijk dat de elektroden op de juiste positie worden geplaatst en dat de procedure wordt uitgevoerd volgens de internationaal overeengekomen standaard.
Alleen dan kunnen de resultaten worden vergeleken, omdat er anders sterke fluctuaties in de gegevens kunnen zijn. Een andere methode om de lichaamssamenstelling te bepalen is tweeledig Röntgenstraal absorptiometrie. Met behulp van twee röntgenfoto's, die verschillen in hun stralingsenergie, kan de lichaamssamenstelling in drie componenten worden bepaald.
Hier kan het totale lichaamsvet, botmassa en andere massa's worden bepaald. De methode van dual Röntgenstraal absorptiometrie wordt voornamelijk gebruikt in verband met de bepaling van botdichtheid, maar wordt ook gebruikt in de context van de totale lichaamssamenstelling in de dagelijkse klinische praktijk. Een andere methode om de lichaamssamenstelling te bepalen is de zogenaamde luchtverplaatsingsplethysmografie.
Hier wordt de te onderzoeken persoon in een naar buiten afsluitbaar apparaat geplaatst. Het apparaat bepaalt de massa, en met name het volume van de persoon en kan zo conclusies trekken over de lichaamssamenstelling en vooral het vetgehalte. Moderne medische beeldvormingstechnieken maken ook een nauwkeurige analyse van de lichaamssamenstelling mogelijk.
Voor dit doel kan het gebruik van magnetische resonantietomografen (MRT) en computertomografen (CT) worden gebruikt. Door de exacte weergave van de zachte weefsels van het menselijk lichaam kunnen deze methoden worden gebruikt om de samenstelling zeer nauwkeurig te berekenen. In het verleden werd de zogenaamde calipometrie vaak gebruikt om het percentage lichaamsvet dat onder de huid ligt te bepalen.
Hierbij wordt op bepaalde punten van het lichaam een huidplooi genomen en met een speciaal instrument de dikte gemeten. De gemiddelde waarde van deze waarden geeft een globaal beeld van het percentage lichaamsvet dat onder de huid van een specifiek individu ligt. Het duidelijke voordeel van deze methode is de eenvoud en snelheid van de procedure, evenals het feit dat deze zeer kosteneffectief is.
Het nadeel is dat deze methode alleen gebruikt kan worden om het percentage lichaamsvet te bepalen dat direct onder de huid ligt. Dieper gelegen delen van lichaamsvet kunnen niet worden bepaald. Ook het vermelden waard is de BMI of Body Mass Index, die vaak wordt gebruikt om een diagnose te stellen te zwaar en ondergewicht.
In klinische onderzoeken is de BMI in verband gebracht met ziekten zoals type II suikerziekte, te zwaar, zwaarlijvigheid, en eetstoornissen, hoewel het verband met de lichaamssamenstelling controversieel is. Aangezien de BMI geen onderscheid maakt tussen lichaamsvet en spiermassa, kan de toepassing van de methodologie gegevens opleveren die bij evaluatie tot onjuiste diagnoses kunnen leiden. Vooral bij kinderen en ouderen neemt de nauwkeurigheid van de BMI af.
Een ander diagnostisch hulpmiddel is het meten van de heupomtrek, die vaak wordt bepaald bij risicopatiënten. Hier wordt vooral het lichaamsvet bepaald, dat zich ophoopt in het midden van het lichaam en bijzonder schadelijk is voor het lichaam. Het nadeel van deze methode is dat niet al het lichaamsvet wordt bepaald en dus bepaalde personen die een groot hebben lichaamsvet percentage en tegelijkertijd kan een relatief kleine heupomtrek een beter resultaat opleveren dan bij gebruik van andere methoden die het totale lichaamsvet bepalen. Deze onderwerpen kunnen ook interessant voor u zijn:
- Gewicht verliezen
- Spier opbouwen
Alle artikelen in deze serie:
