Malassezia furfur is een gist schimmel dat gebeurt in het natuurlijke huid flora van bijna iedereen. Het micro-organisme is normaal gesproken niet schadelijk voor zijn gastheer, maar in sommige omstandigheden kan het zich sterk vermenigvuldigen en vervolgens ontstekingsreacties van de huid, zoals roodheid en schilfering, die in bepaalde gevallen gepaard gaan met jeuk.
Wat is Malassezia furfur?
Malassezia furfur behoort tot de gistfamilie. Dit zijn eencellige schimmels die energie ontwikkelen uit de afbraak van organisch materiaal. De schimmel kenmerkt zich door een ovale, cilindrische of ronde celstructuur en behoort tot de klasse van schimmels imperfecti. Deze zogenaamde onvolmaakte schimmels verwijzen naar buisvormige, rechtopstaande of jukschimmels die zich voortplanten door sporen te vormen. De naam Malassezia furfur is samengesteld uit Malassezia (naar Louis-Charles Malassez, een Franse arts en bacterioloog uit de 19e eeuw) en de Latijnse term furfur voor 'huid schurft". Malassezia furfur komt voornamelijk voor bij mensen, maar wordt ook aangetroffen bij andere levende wezens, bijvoorbeeld honden.
Voorkomen, verspreiding en kenmerken
De protozoa variëren in grootte van 1.5 tot 5.5 µm en bestaan uit ronde of ovale schimmelcellen die zich voortplanten door ongeslachtelijke sporen. De schimmel wordt verondersteld aanwezig te zijn in de huidflora van meer dan 90 procent van alle mensen. Overdracht en verspreiding gebeuren onopgemerkt. Direct huidcontact is niet nodig; contact met besmette badmatten, kleding of schoenen is voldoende. Doorgifte van mens op dier is ook mogelijk. Malassezia furfur heeft lipofiele eigenschappen, waardoor het bijzonder goed vetten en oliën kan oplossen. De huidschimmel voedt zich met talg, dat wordt geproduceerd in de menselijke huid en bestaat uit een lange keten vetzuren Het komt daarom vooral veel voor in huidgebieden waar in toenemende mate talg wordt geproduceerd, bijvoorbeeld op de harige hoofdhuid, op het gezicht of op de borst en terug. Aangezien het begin van de puberteit ook gepaard gaat met een verhoogde talgproductie, kan voor deze levensfase een verhoogde kolonisatie met Malassezia-gisten worden waargenomen. Op oudere leeftijd, de talgklier functie en daarmee de kolonisatie dichtheid weer verlagen. Extreme proliferatie van de schimmels en dus huidziekte komt alleen voor bij bepaalde personen die er vatbaar voor zijn, en dan ook herhaaldelijk. Als gunstige factoren voor de overmatige vermeerdering wordt een vochtig-warm klimaat beschouwd. Zo wordt in tropische streken bijna elke tweede persoon getroffen, in de gematigde zone slechts één procent van de bevolking. Een immuunsysteem verzwakt door infecties of ziekten wordt ook beschouwd als een risicofactor voor overmatige kolonisatie met Malassezia-gisten.
Ziekten en kwalen
Als de schimmel zich teveel vermenigvuldigt, overwoekert hij de andere micro-organismen van de huidflora. Er ontstaat een schimmelinfectie die schilferende, scherp afgebakende plekken veroorzaakt. Omdat de schimmel kan absorberen UV straling, van de huid melanine de productie wordt niet gestimuleerd onder de schimmel, waardoor deze vlekken niet bruin worden bij blootstelling aan zonlicht. Deze huidveranderingen kan geleidelijk groter worden en hele huidgebieden innemen. Afhankelijk van de manifestatie worden verschillende vormen onderscheiden. In het geval van pityriasis versicolor, de meest voorkomende oppervlakkige mycose, de scherp afgebakende, geelbruine en schilferige gebieden vormen zich voornamelijk op de borst en terug. Deze kunnen zich verspreiden naar de laterale romp naarmate de besmetting voortschrijdt. De klavervormige schilfering kan eenvoudig worden afgeschraapt met een houten spatel. Als langdurige pigmentstoornissen blijven bestaan nadat deze vlekken zijn genezen, kan de voorwaarde wordt aangeduid als pityriasis versicolor alba. Een andere manifestatie is seborroïsche dermatitis, die zich manifesteert door witachtig geelachtig en vettig huidschubben die vooral voorkomen op de hoofdhuid en het gezicht. De huid onder de roos is rood gekleurd door ontsteking. wenkbrauwen en het baardgebied worden ook vaak aangetast. In de meeste gevallen zijn deze echter huidveranderingen in de vorm van roodheid worden door de getroffenen alleen gezien als een cosmetische beperking, aangezien ze zelden ongemak veroorzaken, zoals jeuk of brandend Malassezia daarentegen folliculitis, die wordt gekenmerkt door kleine, sterk jeukende papels en puisten, komt relatief zelden voor. hier is de schimmelinfectie niet langer louter oppervlakkig, maar de gist bacteriën zijn doorgedrongen in diepere lagen, waar ze leiden op de bovengenoemde ontstekingsreacties. Mycose kan worden vastgesteld door een dermatoloog met behulp van een zogenaamde radioallergeen sorbent test (RAST), waarbij specifieke immunoglobulinen tegen allergenen worden gedetecteerd in de bloed Omdat deze onderzoeksmethode echter relatief duur is, wordt in plaats daarvan meestal een monster van de weegschaal genomen door plakband af te scheuren en onder de microscoop te onderzoeken. Omdat schimmelinfecties niet vanzelf genezen, is medische behandeling noodzakelijk. Hiervoor schrijft de arts voor antimycotica in de vorm van zalven, gels, shampoos or crèmes Schimmelinfecties zijn hardnekkig, dus het wordt niet aanbevolen om de therapie te vroeg. Bovendien moet ervoor worden gezorgd dat besmette kleding grondig wordt gedesinfecteerd om herinfectie te voorkomen. Schimmelinfecties van de huid zijn meestal onschadelijk. In uitzonderlijke gevallen bestaat het risico op systemische mycose. In dit geval koloniseert de schimmel niet alleen de huid, maar bereikt hij ook de organen via de bloedbaan. Dit is een eerste ernstige ziekte, die zeer gevaarlijk kan zijn, vooral voor immuungecompromitteerde personen, en in het ergste geval tot de dood leidt.
