Definitie
Een groeispurt is een significante toename van de groeisnelheid, meestal gerelateerd aan de toename in hoogte per tijdseenheid. Het lichaamsgewicht en hoofd omtrek zijn ook belangrijk voor het beoordelen van de groei bij kinderen. Bij mensen treden groeispurten meestal bij voorkeur op in bepaalde levensfasen.
Zo groeien baby's direct na de geboorte het snelst en groeien adolescenten tussen 12 en 15 jaar in relatief korte tijd bijzonder snel. Bij meisjes begint de groeispurt meestal ongeveer twee jaar vóór de jongens, maar is meestal minder uitgesproken. De groei van kinderen en adolescenten wordt gedocumenteerd en vergeleken door de arts met behulp van zogenaamde percentielen na bepaling van hun lengte. Op deze percentielen wordt de gemiddelde lengte of het lichaamsgewicht van een cohort van dezelfde leeftijd uitgezet, waardoor de beoordeling per geval eenvoudiger wordt. Als de hoogte significant afwijkt van de norm, a groeistoornis aanwezig kunnen zijn.
Oorzaken
In menselijke groei, groei hormonen zoals somatotropine zijn van cruciaal belang. Een tekort hieraan hormonen leidt tot korte groei, terwijl een teveel leidt tot gigantische groei. Somatotropin wordt geproduceerd in de hypofyse en kan worden vrijgegeven door verschillende stimuli, zowel verhoogd als verlaagd.
Een verhoogde release van somatotropine uit de klier kan worden veroorzaakt door een gebrek aan energiesubstraten, sport of vastend, eiwitrijk dieet, psychologische stress of koorts. In tegenstelling tot, somatostatine, een remmend hormoon, vermindert de afgifte van somatotropine. Fysiologisch wordt de meeste somatotropine geproduceerd in de hypofyse tijdens het slapen. De leeftijd met de hoogste productie van dit hormoon is de puberteit, net als het geslacht hormonen daar geproduceerd, zoals oestrogenen en androgenen, stimuleren de release van groeihormonen.
Symptomen
Over het algemeen kunnen de belangrijkste groeispurten worden onderverdeeld in drie fasen: die bij baby's, peuters en puberteit. In de eerste twee levensjaren maken baby's ongeveer acht groeispurten door. Dit staat ook bekend als de eerste fase van groeispurten en het is in deze tijd dat kinderen hun hele leven het snelst groeien.
Gemiddeld groeien ze ongeveer 43 centimeter per jaar, daarna iets minder van jaar tot jaar. De groeispurt in deze periode duurt meestal ongeveer een week en vindt plaats met tussenpozen van één tot twee maanden. Dit wordt meestal gevolgd door een fysieke en mentale ontwikkeling.
Ook zenuwgroei speelt een belangrijke rol, die door kinderen vaak als verwarrend en storend wordt ervaren. Dit zie je ook terug in hun gedrag. In deze fase zijn de kinderen meestal chagrijnig en inspannender dan normaal.
Ze kunnen niet zo goed slapen als normaal en zoeken steeds vaker voortdurend contact met hun verzorgers. Ze zijn aanhankelijker en de stemming is erg wisselend. Baby's krijgen tijdens een groeispurt vaak honger en moeten vaker dan normaal borstvoeding krijgen.
De tweede grote groeifase begint op de leeftijd van drie en duurt tot de puberteit. Gedurende deze tijd blijven kinderen gestaag groeien, maar sterke groeispurten zijn nogal ongebruikelijk. Gemiddeld is de toename van de lichaamslengte in deze fase ongeveer vijf tot zes centimeter per jaar.
De derde en laatste groeifase is tijdens de puberteit en begint bij meisjes iets eerder dan bij jongens, meestal ongeveer twee jaar eerder. Deze groeispurt wordt ook wel “puberale groeispurt” genoemd. Bij meisjes komt het meestal voor op de leeftijd van 13 jaar en vanaf die tijd groeien ze gemiddeld 15 tot 20 centimeter.
Jongens worden vanaf hun 20e meestal zo'n 25 tot 14 centimeter. Gemiddeld groeien ze dus zo'n zeven tot negen centimeter per jaar. Aan het einde van de puberteit wordt meestal de uiteindelijke hoogte bereikt.
Voor meisjes is dit rond de 15e, voor jongens rond het 17e levensjaar. Naast de extern zichtbare verandering in lichaamsgrootte, bot of gewrichtspijn in de vorm van groeipijn kan ook optreden tijdens een groeispurt. Verhoogde eetlust en vermoeidheid zijn ook mogelijk.
Wanneer een baby in een groeispurt zit, vertoont deze meestal typische gedragspatronen waaraan een toename in groei kan worden herkend. Het is mogelijk dat de baby minder of met kortere tussenpozen slaapt dan gewoonlijk het geval is. Bijzonder opvallend en geassocieerd met de kortere slaapfasen is de toename van de eetlust.
Baby's en peuters zijn vaak aanhankelijker in de groeifasen en moeten meer huilen. In de puberteit kan een groeispurt zich manifesteren door meer slaap en groeipijnen in benen of armen.Fever tijdens groeispurten is nogal ongebruikelijk en heeft in de meeste gevallen een andere oorzaak. Bij kinderen, koorts kan om vele, soms onherkenbare redenen voorkomen.
Vanaf 37.5 ° C spreekt men van verhoogde temperatuur en vanaf 38 ° C koorts. Het toont de natuurlijke afweerreactie van het lichaam op kiemen en is een belangrijk onderdeel van de vorming van de immuunsysteem, vooral tijdens de ontwikkeling. Koorts hoeft in principe niet direct door een arts te worden opgehelderd of behandeld.
Het is echter raadzaam om een kinderarts te raadplegen als u niet reageert op koortsreductie, hoge koorts boven 39 ° C, koortsstuipen of een sterk gevoel van ziekte. paracetamol wordt aanbevolen als koortsverlagend middel, dat in overleg met de arts kan worden gegeven en aangepast aan het gewicht van het kind. Tijdens een groeispurt kunnen circulatieproblemen optreden, vooral in verband met de puberteit.
Syncope (kortdurende bewusteloosheid) treedt op wanneer er een plotselinge vermindering van bloed stroom naar de hersenen. De reden hiervoor is de aanpassing van bloed volume en bloeddruk naar longitudinale groei die nog steeds plaatsvindt, met aanvullende triggerfactoren zoals menstruatielangdurig staan, onvoldoende drinken of hypoglykemie. Hoewel in de meeste gevallen geen verontrustende redenen voor syncope kunnen worden gevonden, kunnen ziekten zoals hart- problemen moeten worden uitgesloten.
Groeipijnen komen vaak voor tijdens sterke groeifasen in de ontwikkeling van een kind. Het wordt gekenmerkt door nachtelijk voorkomen en lokalisatie in de benen, wat vaak wordt vergeleken met het gevoel van een nachtelijke kramp in de kuiten. Na een paar minuten is de pijn verdwijnt snel.
Veel kinderen vinden massage, warmte en genegenheid verlichtend bij acute pijn. Als deze pijnen vaak voorkomen, moet men het advies van een kinderarts inwinnen, omdat andere ziekten dit ook kunnen veroorzaken pijn en moet of kan mogelijk worden behandeld. Een oorzaak voor het ontstaan van groeipijn is nog niet gevonden, aangezien normale groei eigenlijk geen pijn veroorzaakt.
Sommige kinderen kunnen tijdens een groeispurt groeipijn ervaren. Deze pijn treedt meestal op tussen de late namiddag en de avond, en af en toe worden kinderen 's nachts wakker van de pijn. In feite is deze vorm van pijn een van de meest voorkomende bij kinderen.
Meestal doen de spieren van de kuiten en dijen pijn, niet de gewrichten. Als er begeleidende symptomen zijn zoals hoge koorts, huiduitslag of hevige pijn overdag, is er waarschijnlijk een andere oorzaak en is het raadzaam om een kinderarts te raadplegen. Zelfs als de pijn gedurende een langere periode aanhoudt en het kind ongewoon slap is, moet een verdere diagnose worden gesteld.
Pasgeborenen ervaren veel groeispurten, vooral in het eerste levensjaar. Deze zijn doorgaans onderverdeeld in acht verschillende groeifasen. De duur van een groeispurt kan sterk variëren, van 3 dagen tot 4 weken.
Bij baby's worden deze groeifasen meestal niet alleen geassocieerd met groei in grootte, maar ook met motorische en mentale prestaties en bepaalde gedragspatronen. Net als bij de eerste groeispurt is er een sterk verlangen naar nabijheid met de moeder en begint het kind de moeder te herkennen aan geuris een uitgesproken "vreemdheid" kenmerkend voor de tweede fase. De derde fase wordt gekenmerkt door een grotere trek in melk of het langzaam stoppen van rituelen zoals dutjes.
Tussen de derde en vierde levensmaand begint meestal de vierde groeifase, waarin de baby vaak erg snel groeit en onrustige nachten aan de orde van de dag zijn. De volgende fase kenmerkt zich vooral door het aanleren van motorische vaardigheden, zoals zelfstandig draaien en eerste kruipoefeningen. Bovendien vinden de eerste pogingen om te spreken plaats, ook al zijn het aanvankelijk nogal enkele lettergrepen.
Aan het einde van de zesde fase (ongeveer 9 maanden) kunnen de meeste baby's nu kruipen. Maar ook een zeker begrip voor de reactie van de ouders verschijnt nu bij de pasgeborene. Duidelijke signalen als "ja" of "nee" worden nu langzaam begrepen.
Baby's kunnen vaak hun eerste woordje spreken na de zevende groeispurt. Deze fase gaat echter vaak gepaard met driftbuien. Aan het einde van de achtste fase kunnen veel baby's nu langzaam lopen, maar er is vaak een hernieuwd gevoel van vreemdheid.
en de groeifasen van baby's weer in één oogopslag:
- Fase 1: vanaf week 5 glimlachen baby's en zijn ze meer oplettend. Ze hebben vooral vaak nodig moedermelk en fysieke nabijheid.
- Fase 2: Vanaf de 8e week raken baby's vervreemd en ontwikkelen ze het vermogen om kleuren te zien. De kinderen kunnen nu worden gekalmeerd met speelgoed.
- Fase 3: Vanaf de derde maand krijgen baby's sneller honger en huilen ze vaker.
Ze zouden langzaamaan moeten wennen aan rituelen.
- Fase 4: Tussen de 3e en 4e maand worden de kindernachten onrustiger, geduld en fysieke nabijheid kunnen hierbij helpen.
- Fase 5: Tussen de 6e en 7e maand beginnen kinderen te kruipen en te draaien en beginnen ze met hun eerste pogingen om te spreken. In deze fase is vooral de aanmoediging van de kinderen belangrijk.
- Fase 6: Vanaf de 9e maand spreken de kinderen hun eerste zinnen uit en bewegen ze steeds zelfstandiger. Er zouden nu al duidelijke regels moeten komen.
- Fase 7: Vanaf de 11e maand verbeteren baby's hun motoriek nog verder, veel speelgoed is een goede bezigheid en taken kunnen al worden toegewezen.
- Fase 8: Tussen de 13e en 14e maand worden de kinderen steeds humeuriger, de uitdagingsfase begint.
Geduld en vooral duidelijke grenzen zijn hierbij ook behulpzaam.
Groeispurten zijn doorgaans biologisch voorgeprogrammeerd en noodzakelijk voor een gezonde lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van kinderen en adolescenten. In sommige gevallen is het echter mogelijk dat ze niet regelmatig zijn, te sterk of te zwak zijn en gepaard kunnen gaan met verdere complicaties. Deze kunnen een gerichte therapie vereisen.
Tijdens de puberale groeispurt, de laterale kromming van de wervelkolom (scoliose) stijgt het sterkst. Als deze fase ongelijkmatig of bijzonder snel verloopt, kan er een onbalans ontstaan, waardoor pijn in de rug. Indien de scoliose is erg uitgesproken en de groei is nog niet voltooid, bijvoorbeeld fysiotherapie en het dragen van een korset kan nodig zijn.
In zeer extreme gevallen moet de wervelkolom zelfs chirurgisch worden gestrekt. X- en O-benen komen ook relatief vaak voor bij kleine kinderen. Kort na de start van de run, een X-been positie is zelfs de normale bevinding.
Dit corrigeert zichzelf meestal vanzelf tot de leeftijd van zes jaar en vereist geen verdere therapie. Als er echter geen spontane correctie wordt gezien of als de verkeerde uitlijning zelfs groter wordt, moeten regelmatig controles worden uitgevoerd. Als het been verkeerde positie wordt gecorrigeerd tijdens prepuberale groei, het kan relatief gemakkelijk worden rechtgetrokken in een kleine chirurgische ingreep.
Als de groei echter is voltooid, zijn meestal verschillende uitgebreide operaties vereist. Pathologisch klein (klein postuur) of lang (groot postuur) postuur is ook denkbaar bij kinderen en adolescenten. Daarover spreekt men als het kind een van de drie procent kleinste of grootste is onder zijn leeftijdsgenoten.
De reden hiervoor kan een gebrek of teveel zijn aan groeihormonen, die met medicijnen kunnen worden behandeld. Enerzijds is er kunstmatig geproduceerde groei hormoonpreparaten die kunnen helpen om een relatief normale groei te bereiken, ondanks een verminderde productie door het lichaam. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn in het kader van hypothyreoïdie, vertraagde puberteit of andere chronische ziekten.
Aan de andere kant kan extreem snelle groei worden vertraagd door medicatie. Dit is soms nodig wanneer een zeer grote lichaamsomvang wordt verwacht en de groeispurten zo snel zijn dat ze extra klachten veroorzaken. Dit kan bijvoorbeeld de ontwikkeling van scoliose of de ernst ervan verminderen, wat anders vaak levenslange rugklachten veroorzaakt voor de getroffenen.
Een overmaat van groeihormonen is ook denkbaar in het geval van een tumor van de hypofyse. Zowel korte als lange groei kan echter ook erfelijk zijn en moet daarom in elk afzonderlijk geval worden opgehelderd. Medicamenteuze therapie is een ingreep in het hormoon evenwicht en mag daarom alleen worden uitgevoerd op voorschrift van de arts en onder strikt toezicht.
Tijdens de puberale groeispurt neemt de laterale kromming van de wervelkolom (scoliose) het sterkst toe. Als deze fase ongelijkmatig of bijzonder snel is, kan een onbalans optreden en veroorzaken pijn in de rug. Als de scoliose erg uitgesproken is en de groei nog niet voltooid is, kan bijvoorbeeld fysiotherapie en het dragen van een korset nodig zijn.
In zeer extreme gevallen moet de wervelkolom zelfs chirurgisch worden gestrekt. X- en O-benen komen ook relatief vaak voor bij kleine kinderen. Kort na de start van de run, een X-been positie is zelfs de normale bevinding.
Dit corrigeert zichzelf meestal vanzelf tot de leeftijd van zes jaar en vereist geen verdere therapie. Als er echter geen spontane correctie wordt gezien of als de verkeerde uitlijning zelfs groter wordt, moeten regelmatig controles worden uitgevoerd. Als de verkeerde beenpositie wordt gecorrigeerd tijdens de prepuberale groei, kan deze relatief eenvoudig worden rechtgetrokken met een kleine chirurgische ingreep.
Als de groei echter is voltooid, zijn meestal verschillende uitgebreide operaties vereist. Pathologisch klein (klein postuur) of lang (groot postuur) postuur is ook denkbaar bij kinderen en adolescenten. Daarover spreekt men als het kind een van de drie procent kleinste of grootste is onder zijn leeftijdsgenoten.
De reden hiervoor kan een gebrek aan of een teveel aan groeihormonen zijn, die met medicatie kunnen worden behandeld. Enerzijds is er kunstmatig geproduceerde groei hormoonpreparaten die kunnen helpen om een relatief normale groei te bereiken, ondanks een verminderde productie door het lichaam. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn in het kader van hypothyreoïdie, vertraagde puberteit of andere chronische ziekten. Aan de andere kant kan extreem snelle groei worden vertraagd door medicatie.
Dit is soms nodig wanneer een zeer grote lichaamsgrootte wordt verwacht en de groeispurten zo snel zijn dat ze extra ongemak veroorzaken. Dit kan bijvoorbeeld de ontwikkeling van scoliose voorkomen of de ernst ervan verminderen, wat anders vaak levenslange rugklachten veroorzaakt voor de getroffenen. Ook bij een tumor van de hypofyse is een overmaat aan groeihormonen denkbaar. Zowel korte als lange groei kan echter ook erfelijk zijn en moet daarom in elk afzonderlijk geval worden opgehelderd. Medicamenteuze therapie is een ingreep in het hormoon evenwicht en mag daarom alleen worden uitgevoerd op voorschrift van de arts en onder strikt toezicht.
