Introductie
Een ligament (Latijn: ligamentum) is een structuur die verbindt botten samen. Ligamenten maken vaak verbinding botten at gewrichten en dienen hier voornamelijk om het gewricht te stabiliseren. Ze beperken ook de mate van beweging in zijn fysiologische functie. De ligamenten, die bestaan uit bindweefsel, zijn slechts in zeer beperkte mate rekbaar en kunnen worden uitgerekt of zelfs gescheurd bij letsel of overmatige belasting, wat dan een gescheurde ligament (scheuren). Met een geschat aandeel van 20% van alles sportverwondingenzijn gescheurde ligamenten erg belangrijk en maken het een algemeen ziektebeeld.
Veroorzaken
Een veel voorkomende oorzaak van gescheurde ligamenten is onfysiologische beweging buiten het normale bewegingsbereik, bijvoorbeeld bij een val of zelfs als de voet gebogen is. Overmatige belasting van het gewricht en het ligamenteuze apparaat veroorzaakt schade aan het gewricht en kan zelfs leiden tot gescheurde ligamenten. EEN gescheurde ligament komt vaak voor in de voet, vooral in het bovendeel enkel gewricht of zelfs in de knie.
Er zijn ook typische onderliggende ongevalsmechanismen voor bepaalde gescheurde ligamenten. Bijvoorbeeld het veelvuldig buigen van de voet, ook wel supinatie trauma, leidt meestal tot een breuk van het buitenste ligament van de voet. Een gescheurde ligament kan niet alleen worden veroorzaakt door onnatuurlijke bewegingspatronen, maar ook door externe kracht die op een gewricht inwerkt, zoals een overtreding bij voetbal.
Typische tekenen van een gescheurd ligament zijn zeer ernstig pijn direct na het trauma. Deze zijn vooral sterk wanneer er beweging of druk op het getroffen gebied is, maar ze zijn meestal aanwezig zonder beweging of spanning op de structuur. Kort na de scheur, meestal binnen een paar minuten, is er een ernstige zwelling van het gewricht.
Tijdens de komende uren verschijnen er vaak blauwe plekken als gevolg van bloed schepen gescheurd in het letsel, waardoor het gezwollen gebied er ook blauwachtig uitziet. Omdat de ligamenten door de scheur hun stabiliserende functie niet meer kunnen vervullen, resulteert de passieve beweging van het gewricht in abnormale mobiliteit, dat wil zeggen bewegingspatronen die niet mogelijk zouden zijn in een gewricht met een intact ligamenteus apparaat, zoals het zogenaamde vouwen van een joint. Tijdens de actieve beweging van het aangetaste gewricht, wat nog steeds mogelijk is in tegenstelling tot de breukvoelt het gewricht onstabiel en onveilig aan.
Diagnose
Een gescheurde ligament wordt gediagnosticeerd door de arts, die eerst via een anamnese-interview zal vragen naar de symptomen en het ongevalsmechanisme dat de verwonding veroorzaakt, aangezien dit vaak heel specifiek is voor de verwonding van een bepaald ligament. Dit wordt gevolgd door een onderzoek van het geblesseerde gebied, waarbij de arts bijzondere aandacht besteedt aan eventuele blauwe plekken, zwellingen of druk pijn van de aangetaste structuren. Verder wordt getest of het gewricht ongewoon en onfysiologisch kan worden bewogen.
Dan een Röntgenstraal wordt genomen om te controleren of er verwondingen zijn aan de aangrenzende botten. Bij gecompliceerde blessures of bij het plannen van operaties wordt vaak ook een MRI (Magnetic Resonance Imaging) uitgevoerd. Deze procedure maakt een goede beoordeling van zachte weefselstructuren mogelijk, zoals de ligamenten of zelfs kraakbeen zakdoek.
Het is belangrijk om te weten of kraakbeen weefsel of botten raakten ook gewond, omdat dit vaak resulteert in een andere therapie. Bij gescheurde ligamenten werd vroeger snel geadviseerd om een operatie te ondergaan, maar tegenwoordig wordt dit alleen gedaan in uitzonderlijke gevallen zoals gescheurde kruisbanden, bij topsporters die hun ligamenten snel en zwaar weer moeten belasten, en in het geval van meerdere verwondingen aan de ligamenten, is dit de voorkeursbehandeling. Tegenwoordig worden pogingen ondernomen om het gescheurde ligament conservatief te behandelen en de natuurlijke genezing te bevorderen, hetgeen wordt bereikt door de gewonde ligamenten te immobiliseren.
Dit wordt bereikt door de gewonde ligamenten te immobiliseren. Hiervoor worden spalken (orthesen) of overeenkomstige tapes, dwz tapes die op de huid worden geplakt, gebruikt, die bedoeld zijn om de stabiliserende functie van het gescheurde ligament over te nemen, waardoor deze wordt ontlast en ook de beweeglijkheid van het gewricht zoveel mogelijk behouden blijft . De acute pijn wordt behandeld met pijnstillers.
De genezing van een gescheurd ligament door het samensmelten van de gewonde structuren duurt vaak lang. Het eigenlijke genezingsproces, dat bestaat uit celdeling en regeneratiemechanismen, kan niet worden versneld. Er kan echter veel aan het genezingsproces worden bijgedragen door enerzijds een snelle en effectieve eerste behandeling van het gescheurde ligament te bieden en anderzijds door het genezingsproces niet in de weg te staan en dus te verlengen.
Een basisprincipe voor de eerste behandeling van een gescheurd ligament is de zogenaamde PECH-regel. Hier staan de afzonderlijke letters voor de uit te voeren maatregel: P = pauze, E = ijs, C = compressie, H = hoge ondersteuning. Het belangrijkste hierbij is om het aangetaste gewricht te beschermen en te vermijden (P: pauze).
Verder helpt het koelen van het gewricht om de pijn te verminderen en de zwelling zoveel mogelijk onder controle te krijgen (E = ijs). Het koelen dient te gebeuren met ijsblokjes, die vanwege mogelijke bevriezing echter geen direct contact met de huid hebben, maar bijvoorbeeld in een handdoek gewikkeld moeten worden. Een zorgvuldig aangebracht stabiliserend verband kan ook nuttig zijn tot een bezoek aan de dokter, omdat het de bloed schepen in het geblesseerde gebied en gaat zo een enorme zwelling tegen door de beschikbare ruimte voor de verspreiding van bloedingen te beperken (C = compressie).
Om de regressie van zwelling en hematoom te versnellen, is het ook raadzaam om het aangetaste gewricht te verhogen (H = elevatie). Bovendien versnelt een snelle presentatie aan de arts het genezingsproces, aangezien optimale therapeutische benaderingen kunnen worden gemaakt nadat de diagnose is gesteld, zoals het dragen van een stabiliserende spalk. Ook hier kan het genezingsproces van de ligamenten worden ondersteund door de voorgeschreven spalk dag en nacht consequent te dragen, waardoor de ligamentstructuren worden ontlast zodat ze kunnen samengroeien en dus zonder extra stress kunnen genezen. Afhankelijk van het type gescheurde ligament en de aanbeveling van de behandelend arts, kan aanvullende fysiotherapie ook het genezingsproces van het gescheurde ligament versnellen door het spierapparaat zodanig te versterken dat het gebrek aan ligamentstabilisatie van het gewricht wordt verminderd en zo wordt spiergewrichtsbeveiliging bereikt. Door consequent de voorgeschreven oefeningen uit te voeren, kan men ook veel bijdragen aan het genezingsproces van het gescheurde ligament.
