Aambeien – Welke dokter?

Kort overzicht

• Welke dokter? Huisarts, proctoloog, coloproctoloog, gastro-enteroloog, dermatoloog, chirurg, gynaecoloog, uroloog
• Hoe verloopt het onderzoek? Anamnese, inspectie, rectaal digitaal onderzoek, proctoscopie, rectoscopie, colonoscopie
• Wat schrijft een arts voor? Basistherapie (dieetaanpassingen, lichaamsbeweging, gereguleerde stoelgang), zalven/crèmes/zetpillen om de symptomen te bestrijden, afhankelijk van de ernst, bijvoorbeeld sclerotherapie of chirurgische ingrepen.
• Wanneer moet u een arts raadplegen? Een bezoek aan de arts is vooral belangrijk bij bloed in de ontlasting of bij aanhoudende klachten gedurende één tot twee weken.

Naar welke dokter ga je met aambeien?

Bloed in de ontlasting, zwelling, jeuk of branderigheid in het gebied van de anus zijn veel voorkomende – maar ook niet-specifieke – klachten van vergrote aambeien. Als u vermoedt dat u last heeft van aambeien, is uw huisarts meestal de eerste persoon die u moet contacteren. Veel mensen vinden het gemakkelijker om hierover te praten met een vertrouwde arts.

Na het eerste consult is het mogelijk dat uw (huis)arts de klachten nader indeelt. Afhankelijk van hoe uitgesproken en gevorderd de aambeienaandoening is, zal uw arts vervolgens de mogelijke behandelingsopties met u bespreken. Milde aambeien worden meestal door uw huisarts zelf behandeld.

Verwijzing naar specialist

Als de aambeien ernstig vergroot zijn, zal uw huisarts u doorgaans doorverwijzen naar een specialist die verder onderzoek en behandeling zal initiëren. Hetzelfde geldt als u een ernstiger ziekte van het anale gebied vermoedt, zoals anale veneuze trombose of anale kanker (anaalcarcinoom).

Artsen uit de volgende specialiteiten zijn specifiek gespecialiseerd in de behandeling van aambeiaandoeningen, evenals de diagnose en behandeling van andere anale aandoeningen:

• Proctologie: De proctoloog (lat. proctum = rectum) is gespecialiseerd in ziekten van het rectum, de anus en de bekkenbodem. Er is ook de specialiteit coloproctologie, die zich bovendien bezighoudt met de lagere dunne en dikke darm.
• Gastro-enterologie: Gastro-enterologen zijn specialisten in de behandeling van gastro-intestinale ziekten. Ze verhelderen ook klachten van andere inwendige organen – bijvoorbeeld bij een verstoorde werking van de lever, galblaas of alvleesklier.
• Gynaecologie: Getroffen vrouwen kunnen de klachten laten verhelderen door een specialist in gynaecologie en verloskunde.
• Urologie: Getroffen mannen kunnen ook een specialist in urologie raadplegen voor een mogelijke aambeienaandoening.
• Dermatologie: Omdat aambeien tot de uitwendige huidveranderingen behoren, is een dermatoloog – als specialist in huid- en geslachtsziekten – ook een geschikt aanspreekpunt.
• Chirurgie: In verder gevorderde stadia helpt vaak alleen chirurgische ingreep. Chirurgische verwijdering van aambeien wordt meestal uitgevoerd door een gespecialiseerde chirurg.

Welke specialist voor aambeien in een individueel geval de juiste is, hangt af van de symptomen en mogelijke bijkomende ziekten. Vraag uw huisarts om advies welke specialist bij u in de buurt geschikt zou zijn.

Hoe verloopt het onderzoek?

Het onderzoek in het gebied van het rectum verloopt meestal op dezelfde manier. In eerste instantie beschrijft u uw klachten aan uw arts. Meestal wordt dit gevolgd door lichamelijk onderzoek. Hieronder leest u meer over het verloop van de verschillende fasen van de medische diagnostiek.

Het anamnesegesprek

Allereerst zal de arts u een gedetailleerd consult aanbieden. U beschrijft uw klachten zo nauwkeurig mogelijk. Het doel van het gesprek is het verkrijgen van een medische geschiedenis. Hiermee krijgt uw arts de eerste informatie over de aard van uw klachten, het verloop ervan in de tijd en mogelijke oorzaken.

U hoeft in dit gesprek niet geremd te worden. Zelfs als het onderwerp patiënten vaak in verlegenheid brengt of zich ongemakkelijk voelt, is uw arts er professioneel mee vertrouwd. Onthoud: voor de dokter is het anale gebied een lichaamsdeel zoals elk ander. Het uiteindelijke doel is om de patiënt te genezen – ongeacht het deel van het lichaam waar het probleem zich bevindt.

Enkele vragen die uw arts u zal stellen zijn:

• Welke klachten heeft u en sinds wanneer?
• Heeft u jeuk, een branderig gevoel of pijn in het anale gebied? Heeft u met ontlasting vervuild ondergoed? Heeft u bloed in uw ontlasting of op toiletpapier?
• Zijn de klachten blijvend?
• Hoe vaak heeft u stoelgang? Wat is de consistentie (diarree/constipatie)? Moet u hard persen tijdens de stoelgang?
• Heeft u uw klachten al zelf behandeld met zelfzorggeneesmiddelen uit de apotheek? Zo ja, met welke?
• Heeft u een overwegend zittend beroep? Doe jij aan sport?
• Hoe voed jij jezelf?

Lichamelijk onderzoek – de fundamentele proctologische diagnostiek

Na het eerste consult is de volgende stap een lichamelijk onderzoek door een huisarts of specialist. Veel mensen vinden het onaangenaam, maar het is noodzakelijk om de exacte diagnose te kunnen stellen.

Hiervoor zijn een aantal onderzoeksprocedures beschikbaar, variërend van uitwendig onderzoek tot rectoscopie. Meestal zijn echter slechts enkele onderzoeken nodig. Dit betekent dat artsen doorgaans alleen de onderzoeken uitvoeren die voor het individuele geval het meest geschikt zijn. In de meeste gevallen is dit al voldoende om een ​​diagnose te stellen.

De basisproctologische diagnose duurt meestal slechts een korte tijd. Probeer tijdens het onderzoek te ontspannen. Neem contact op met uw arts als u bang bent voor pijn tijdens het proces: indien nodig zal hij het anale gebied plaatselijk verdoven met een zalf.

Om ervoor te zorgen dat de arts het getroffen gebied goed kan zien, zal hij of zij u vragen een van de drie hieronder beschreven houdingen aan te nemen:

• Lithotomiepositie: In deze positie ligt de patiënt plat op zijn rug. De heupen zijn 90 graden gebogen en de onderbenen liggen in verhoogde halve schalen met de knieën gebogen. De benen zijn licht gespreid.

• Linkerzijpositie: Voor deze positie ligt de patiënt op een vlakke onderzoeksbank aan zijn linkerkant en trekt beide knieën naar zijn buik. Het kan helpen om de rechterbil met de hand iets omhoog te trekken.

• Knie-elleboogpositie: Hiertoe leunt de patiënt naar voren op zijn ellebogen en onderbenen in een quadrupedale positie.

Terwijl u zich in een van deze houdingen bevindt, zal uw arts vervolgens een van de volgende onderzoeksprocedures gebruiken:

• Inspectie: De arts beoordeelt de anus van buitenaf en stelt vast of er ontstekingen, huidirritaties, tranen of blauwachtige, drukpijnlijke verdikkingen (anale veneuze trombose) zichtbaar zijn. Omdat kleine aambeien meestal alleen uit de anus steken als er druk op wordt uitgeoefend, kan hij u vragen kort te duwen.

Bedenk dat het onderzoek routine is voor de arts en een vast onderdeel is van zijn dagelijkse medische routine. Hij is bekend met de zorgen en schaamtegevoelens van patiënten die met het onderzoek gepaard gaan.

• Digitaal-rectaal onderzoek: Bij dit doorgaans pijnloze, korte onderzoek palpeert de arts zorgvuldig met zijn vinger de anus en het anale kanaal. Hij zoekt naar veranderingen in het slijmvlies en de spanning van de sluitspier. Vooraf smeert hij de anus en zijn gehandschoende vinger in met een glijmiddel.

• Proctoscopie: Bij deze procedure brengt de arts een stijve buis ter dikte van een vinger of een flexibele onderzoeksbuis met een lichtbron in het rectum om deze van binnenuit te onderzoeken. Hiervoor vult hij het met een beetje lucht, zodat de darm zich ontvouwt en het slijmvlies beter kan worden beoordeeld. Dit wordt voorafgegaan door een klysma.
• Rectoscopie (rectoscopie van het rectum): Het is vergelijkbaar met proctoscopie. De arts kijkt echter niet alleen naar het anale kanaal, maar naar de hele dikke darm. Dit onderzoek is nodig als de arts veranderingen in de dikke darm vermoedt.

• Colonoscopie (darmendoscopie): Colonoscopie is zelden nodig bij vermoedelijke aambeien. Het wordt voornamelijk gebruikt om colorectale kanker uit te sluiten.

Lees meer over het onderwerp in het artikel Colonoscopie.

Wat schrijft een arts voor bij aambeien?

Bij aambeien schrijven artsen u in de eerste plaats een basistherapie voor. Dit omvat onder meer de volgende gedragsmaatregelen:

• Aanpassing van het dieet: meer vezels, voldoende drinken, afslanken bij overgewicht.
• Lichamelijke activiteit: meer beweging, niet langdurig zitten
• Naar het toilet gaan: niet zwaar persen, regelmatige stoelgang, goede hygiëne van het anale gebied.

In veel gevallen zal de arts ook zalven, crèmes, zetpillen of anale tampons (zetpillen met gaasje) voorschrijven, die een ontstekingsremmende en/of pijnstillende werking hebben. In veel gevallen van aambeien met symptomen adviseren artsen ook sclerotherapie of chirurgische ingrepen. Wat precies zinvol is, hangt af van de ernst.

Zie het artikel Aambeien voor meer informatie over de verschillende ernst van aambeien en hun behandeling.

Wanneer is een bezoek aan de dokter belangrijk?

Ongeacht de oorzaak achter de klachten: hoe eerder de arts de oorzaak vindt en behandelt, hoe groter de kans op succes.

Een bezoek aan de arts wordt vooral dringend aanbevolen als er bloedingen optreden tijdens of na de ontlasting. Er is sprake van bijzonder hoge urgentie als de klachten na één tot maximaal twee weken niet verdwijnen.

Alleen aan de hand van onderzoeken kan een arts de exacte oorzaak van anale ongemakken vaststellen en ophelderen.