In de geneeskunde beschrijft remyelinisatie een proces waarbij het lichaam gedeeltelijk de isolerende myelinelaag herstelt die normaal gesproken zenuwvezels (axonen) omgeeft. Vaak is remyelinisatie niet helemaal succesvol, dus blijvende schade is mogelijk. Diverse ziekten (bijvoorbeeld multiple sclerose, kabelbaan myeloseof Miller-Fisher-syndroom) kan de myeline-omhulsels van zenuwcellen aantasten.
Wat is remyelinisatie?
In de geneeskunde beschrijft remyelinisatie een proces waarbij het lichaam de isolatie gedeeltelijk herstelt myeline schede (weergegeven in lichtblauw in de afbeelding) die normaal zenuwvezels (axonen) omgeeft. Remyelinisatie is een proces dat tot doel heeft myeline-omhulsels te herstellen nadat ze verloren of beschadigd zijn geraakt. Myeline-omhulsels ontstaan uit Schwann-cellen of oligodendrocyten, die onder andere op de zenuwvezels (axonen) van neuronale cellen worden aangetroffen. Of Schwann's cellen of oligodendrocyten dienen als de oorsprong voor myeline-vorming, hangt af van waar de respectieve zenuwcel bevindt zich. Terwijl de cellen van Schwann voornamelijk de myeline-laag van neuronen in het perifere gebied vormen zenuwstelselzijn oligodendrocyten primair verantwoordelijk voor de vorming ervan op zenuwvezels in het centrale zenuwstelsel (hersenen en spinal cord Zowel de cellen van Schwann als de oligodendrocyten behoren tot de gliacellen, die een aanzienlijk deel van het totaal uitmaken massa in de hersenen Zoals ze groeien myeline schede spiralen rond het filamenteuze axon, waardoor een meerlagig vel wordt gevormd. EEN myeline schede kan ongeveer 50 van dergelijke omhulsels bevatten. Zonder de myeline-omhulsels kunnen neuronen niet optimaal met elkaar communiceren. Dit resulteert in talrijke problemen bij de informatieverwerking. Vernietiging van de myeline-omhulsels kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van een ziekte zoals multiple sclerose of Miller-Fisher-syndroom.
Functie en taak
Remyelinisatie is een poging van het menselijk lichaam om schade aan de myeline-omhulsels te herstellen en de bijbehorende functionele beperkingen van de zenuwstelsel Het organisme kan het verlies van myeline echter vaak niet volledig compenseren. Myeline is een biologisch membraan gevormd door gliacellen dat dient als een isolerende laag voor de zenuwvezels in het centrale en perifere zenuwstelsel De zenuwvezels zijn dunne verlengstukken van de cellen waardoor informatie door elektrische impulsen uit de cellichamen wordt verwijderd. Wanneer informatie wordt overgedragen aan andere zenuwcellen, reist de elektrische impuls langs de axon naar de verdikte terminale knobbeltjes, die het in een chemisch signaal omzetten. De gevormde boodschappersubstanties bereiken de volgende cel via de synaptische spleet, waar ze opnieuw een elektrisch signaal activeren. De isolerende myeline-omhulling verbetert de overdracht: de impuls springt van de ene koordring naar de volgende. Schade aan de myeline-omhulling leidt tot een slechtere elektrische isolatie van de neuronen en belemmert zo de overdracht en verwerking van informatie in het zenuwstelsel. Remyelinisatie, die door het menselijk lichaam zelf wordt geïnitieerd, is daarom buitengewoon belangrijk. Bij ernstige neurologische aandoeningen is het echter meestal niet voldoende om het verloop van de ziekte te stoppen of om te keren. Medische onderzoekers zien echter hoop in toekomstige therapeutische benaderingen. Drugs en andere behandelingen zouden dan mogelijk de natuurlijke remyelinisatie kunnen versterken.
Ziekten en aandoeningen
Remyelinisatie wordt vooral noodzakelijk wanneer mensen aan bepaalde ziekten van het zenuwstelsel lijden, zoals demyeliniserende ziekten of demyeliniserende neuropathieën. Een van de demyeliniserende ziekten is multiple sclerose, ook bekend onder de Latijnse naam encephalomyelitis disseminata. Dit is een klinisch beeld dat wordt gekenmerkt door meerdere brandpunten van ontsteking in de hersenen In gebieden van de hersenen die worden beïnvloed door deze brandpunten van ontsteking, treedt er schade op aan de myeline-omhulsels die de axonen van zenuwcellen elektrisch isoleren. In de regel treedt multiple sclerose op bij recidieven, waarbij patiënten bijzonder ernstig worden getroffen. Minder vaak verergert de ziekte op een continu verslechterende manier.Symptomen die kunnen optreden in de context van multiple sclerose zijn onder meer pijnvisuele stoornissen, gevoelloosheid en motorische stoornissen zoals parese. Als de ziekte ver vordert, subcorticaal dementie Kan ontwikkelen. De verschillende symptomen manifesteren zich door een verminderde signaaloverdracht in de hersenen en zijn daarom buitengewoon divers. Welke symptomen zich ontwikkelen, hangt af van de locatie van de ontstekingshaarden. Onderzoekers gaan ervan uit dat de immuunsysteem speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van multiple sclerose. Tot nu toe bestaat er echter nog veel onduidelijkheid over de exacte oorzaken, waardoor algemene uitspraken moeilijk te doen zijn. De demyeliniserende ziekten omvatten ook het Miller-Fisher-syndroom, dat ook wordt geassocieerd met demyelinisatie van de zenuwcellen en een zeldzame vorm is van het Guillain-Barré-syndroom. De ziekte kan zich manifesteren als verlamming van de oogspieren, verminderd coördinatie van beweging en volledige afwezigheid van ten minste één reflex. Net als bij multiple sclerose is een ontstekingsreactie verantwoordelijk voor het Miller-Fisher-syndroom. Een ander voorbeeld van een demyeliniserende ziekte is kabelbaan myelose Mogelijke symptomen zijn onder meer sensorische stoornissen (bijv. brandend gevoel in handen en voeten), verminderd coördinatie van beweging, verlamming van de benen en psychologische symptomen, waaronder depressieve of psychotische symptomen. In Funiculaire myelose, vindt demyelinisatie van zenuwvezels plaats in de spinal cord, daarom is er een risico van paraplegie De neurologische aandoening is te wijten aan een tekort aan vitamine B12.
