Door de neuscyclus verstaat de geneeskunde een ultradiaans ritme dat ervoor zorgt dat de neusslijmvliezen afwisselend opzwellen en ontlasten. Deze afwisseling van werk- en rustfasen dient om de slijmvliezen te regenereren. Een overdreven nasale cyclus staat ook bekend als specifieke of niet-specifieke nasale hyperreactiviteit.
Wat is de nasale cyclus?
De nasale cyclus is het afwisselend harsen en afnemen van de mucosale gebieden in beide neusschelpen. De nasale cyclus is de wederzijdse zwelling en decongestie van de mucosale gebieden in de twee neusschelpen. Dit proces vindt permanent en onafhankelijk van externe prikkels plaats. Een cyclus duurt tussen ongeveer 30 minuten en 14 uur. Gemiddeld wordt ongeveer 2.5 uur geschat voor een nasale cyclus. De interindividuele verschillen zijn echter ernstig. Omdat de perioden korter zijn dan 24 uur, wordt de nasale cyclus geclassificeerd als een ulradiaans ritme. In het geval van de gezwollen toestand van de slijmvliezen, wordt de ultradian nasale cyclus ook wel de werkfase genoemd. De gezwollen toestand wordt daarentegen de rustfase genoemd. De nasale cyclus houdt zowel overdag als 's nachts aan. De dag- en nachtcycli verschillen echter in de hoeveelheid lucht. Zo is de evenredige luchtstroom tussen de rust- en werkfase 's nachts groter dan overdag. Kayser, een arts uit Wroclaw, beschreef de nasale cyclus voor het eerst aan het einde van de 19e eeuw. Tegenwoordig wordt het fenomeen voornamelijk geassocieerd met regeneratieve effecten.
Functie en taak
De nasale cyclus wordt gecontroleerd door de hersenen regio van het sympathieke zenuwstelsel​ Dit deel van de hersenen vervult belangrijke functies in het autonome zenuwstelsel​ Het sympathische en parasympathische zenuwstelsel vullen elkaar aan en regelen de orgaanactiviteit met uiterste precisie. De actie van de sympathieke zenuwstelsel wordt beschreven als ergotroop, aangezien het regelgevende centrum het vermogen om extern te handelen vergroot. De zenuwimpulsen en lichaamsfuncties die van hieruit worden aangestuurd, zijn onafhankelijk van vrijwillige controle en vinden dus permanent en onbewust plaats. De hypothalamus is het hoogste regelgevende centrum voor alle vegetatieve processen, zoals circulatie of lichaamstemperatuur. Dit deel van het diencephalon neemt het neuronale over coördinatie in de nasale cyclus. Tijdens de neuscyclus is het slijmvlies van de ene kant van de neusschelp altijd opgezwollen, terwijl dat van de andere kant zich in de werkfase bevindt. Tijdens deze werkfase komt er een veel hogere luchtstroom de neus- dan tijdens de turbulentievrije rustfase. De gezwollen toestand in de rustfase minimaliseert de lucht die de slijmvliesnoemen. De slijmvlies geeft veel minder vocht af aan de neus- tijdens de rustfase. Omdat lucht het neus- ongehinderd in de werkfase vanwege de gezwollen toestand, dit resulteert in een des te grotere bevochtigingsinspanning voor de slijmvlies in deze fase. De rustfase dient daarom om te ontspannen en te regenereren neusslijmvlies​ In deze fase van regeneratie bespaart het slijmvlies niet alleen vocht, maar ook energie. Tijdens de nachtfase bereiken de lichaamseigen regeneratieprocessen hun hoogtepunt. De neusslijmvliezen spelen voornamelijk een rol als beschermingsmiddelen tegen ingeademde vreemde lichamen en pathogenen​ Hun trilharen kloppen tot 900 keer per minuut en verwijderen zo vreemde stoffen uit het lichaam. De regeneratieprocessen zorgen ervoor dat de slijmvliezen functioneel blijven. Vooral na verkoudheid of infecties is het vermogen om te regenereren belangrijk voor het herstellen van beschermende functies. Hoewel de slijmvliezen zich zelfs zonder de nasale cyclus zouden kunnen herstellen, zou regeneratie waarschijnlijk minder effectief zijn als de cyclus niet bestond.
Ziekten en kwalen
Een van de meest bekende aandoeningen die verband houden met de nasale cyclus is nasale hyperreactiviteit. Bij dit fenomeen wordt de natuurlijke nasale cyclus verstoord door contact met externe prikkels. Uiteraard reageert het slijmvlies van de neus op bepaalde prikkels met nasaal ademhaling obstructie, niezen of soortgelijke verschijnselen. Nasale obstructie of nasale obstructie als reactie op chemische, fysische of farmacologische stimuli wordt nasale hyperreactiviteit genoemd. In deze context maakt de geneeskunde onderscheid tussen specifieke en niet-specifieke hyperreactiviteit. Bij specifieke hyperreactiviteit reageert de patiënt overmatig op allergenen. Als hij daarentegen reageert met een verstopte neus op een verandering in zijn eigen lichaamshouding, op inspanning of op prikkels uit de omgeving zoals rook, dampen of koud lucht, hebben we het over niet-specifieke hyperreactiviteit. Beide ontsteking en stoornissen in zenuwcontrole spelen een rol bij hyperreactiviteit. De productie en afgifte van endogene stoffen zoals neurotransmitters verandert en de ontvangende receptoren van de schepen en zenuwen of klieren overreageren. Allergische rhinitis begint. Ongeveer 15 procent van de bevolking lijdt hieraan rhinitis​ De nasale cyclus is ook waargenomen in de slaapgeneeskunde. Vooral voor patiënten met slaapapneu-syndroomzijn afwijkingen in de nasale cyclus gedocumenteerd. Degenen die zijn getroffen door slaapapneu-syndroom lijdt aan kleine ademhalingsstilstanden tijdens de slaapfase. Volgens slaapgeneeskundestudies is er een onbetwistbaar verband tussen hun nasale cyclus en hun lichaamshouding tijdens de slaap. Bij patiënten zwelt de neusschelp dus op aan de zijde waarop de patiënt tijdens de slaap ligt. De verhoogde toon van de sympathische zenuwstelsel wordt verondersteld de oorzaak te zijn van deze waarneming in slaapapneu-syndroom lijders. De neuscyclus speelt ook een rol bij verkoudheid of andere infecties. Bijgevolg verkoudheden en griep kan tijdelijk het natuurlijke ritme weggooien evenwicht.
