Plasmodia zijn malaria pathogenen gevonden in de speeksel van de Anopheles-mug, in wiens beet ze worden overgedragen op en zich parasitair vermenigvuldigen in de menselijke gastheer. Plasmodium ovale is een van de in totaal vier malaria pathogenen Net als Plasmodium vivax veroorzaakt de parasiet malaria tertiana met milde progressie.
Wat is Plasmodium ovale?
Plasmodia zijn eencellige parasieten die tot de sporozoa behoren. Sinds de nieuwe systematiek behoren ze tot de phylum Apicomplexa. Alle plasmodia leven in het speeksel van vrouwelijke Anopheles-muggen. Ze zijn allemaal klinisch relevant als veroorzakers van malaria. Malaria pathogenen zoals Plasmodium ovale koloniseren rood bloed cellen in hun gastheren en voeden zich hemoglobine. Het Rode bloed pigment wordt omgezet in hemozoïne door plasmodia zoals Plasmodium ovale. In de gekoloniseerde erytrocytenverschijnt deze transformatie als een bruinzwart pigment. Het Rode bloed cellen desintegreren als gevolg van kolonisatie, waarbij giftige afbraakproducten vrijkomen die een effect hebben op de centrale patiënt zenuwstelsel Plasmodium ovale is een van de vier eencellige pathogenen van Malaria Tertiana. In westelijke regio's is zijn distributie is laag. In tropische streken komt de ziekteverwekker vaker voor. Malaria tertiana is een goedaardige vorm van de ziekte. De Plasmodium ovale-pathogeen wordt minder vaak geassocieerd met gevallen van de infectie dan de relatieve Plasmodium vivax. De belangrijkste distributie gebied van de ziekteverwekker is West-Afrika ten zuiden van de Sahara. De ziekteverwekker is ook te vinden in Thailand of Indonesië. De Anopheles-soorten die relevant zijn voor overdracht zijn de soorten gambiae en funestus.
Voorkomen, verspreiding en kenmerken
Alle plasmodia veranderen van seksuele naar aseksuele voortplanting en weer terug tijdens hun bestaan. Ze ondergaan dus generatieveranderingen die gepaard gaan met gelijktijdige gastheerwisseling. De ziekteverwekkers migreren van de speekselklieren van de overbrengende mug in de mens en worden uiteindelijk door een mug weer uit menselijk bloed opgenomen. De cirkel wordt gesloten. Bij mensen leven de ziekteverwekkers aanvankelijk in een fase van schizogonie. Ze komen het menselijk organisme binnen als sporozoïeten en bereiken het weefsel van de lever Daar koloniseren ze de hepatocyten, waar ze veranderen in schizonten. De schizonten vallen uiteen in merozoïeten, die voortkomen uit de lever in het bloed. Eenmaal in de bloedbaan infecteert Plasmodium ovale rode bloedcellen in zijn overlevende vormen. Binnen de cellen ontwikkelen de ziekteverwekkers zich tot zogenaamde bloedschizonten, die weer aanleiding geven tot merozoïeten. Een bepaald deel van hen verandert niet in schizonten, maar ondergaat differentiatie tot microgametocyten of macrogametocyten. Gamonts worden teruggestuurd naar de volgende mug die de aangetaste gastheer bijt. In het darmkanaal van de mug rijpen de gamonts. Bij seksuele voortplanting vindt fusie plaats. Hierdoor ontstaat een zygoot die de darmwand van de aangetaste mug infiltreert. In een reeks wordt een oöcyst gevormd. Vanaf dit punt vindt aseksuele verdeling plaats. Op deze manier worden tot wel 10,000 sporozoïeten gevormd. De individuele sporozoïeten komen vrij zodra de oöcysten barsten. Ze bereiken de speekselklieren van de aangetaste mug en worden zo overgedragen op de volgende persoon. De cyclus gaat door. Zoals gebruikelijk bij plasmodia, ondergaat Plasmodium ovale verschillende ontwikkelingsstadia. Lever schizonten zijn rond of ovaal van vorm en bereiken ongeveer 50 micron. De individuele merozoïeten van de schizonten zijn meer dan een micrometer groot. Enkele cellen worden soms meerdere keren geïnfecteerd door Plasmodium ovale. Zodra trofozoïeten zich vormen, zwellen de rode bloedcellen van de gastheren op. Naast de toename in grootte treedt de typische kleuring, het meanderen van Schüffner, op.
Ziekten en symptomen
Plasmodia van de soort ovale zijn obligate menselijke pathogenen van malaria tertiana. Na de muggenbeet is er een incubatietijd waarin patiënten geen symptomen vertonen. Deze periode kan zich uitstrekken over 18 dagen. Omdat getroffen personen vaak chemoprofylaxe hebben ondergaan op basis van medische aanbevelingen, kan de incubatietijd zelfs weken of maanden duren. Na de incubatietijd ontwikkelen getroffen individuen een cyclisch koorts. De koorts afleveringen worden onderbroken door koortsvrije dagen. Aan het begin van elk koorts aanval is de zogenaamde bevriezing fase, die amper een uur duurt bevriezing fase begint de lichaamstemperatuur snel te stijgen. De daaropvolgende warmtefase duurt ongeveer vier uur en wordt gekenmerkt door kwelling brandend van de huid, erge, ernstige misselijkheid, braken en uitputting. De lichaamstemperatuur van de getroffenen bereikt vaak een hoogte van 40 graden Celsius. Zweten vindt plaats in de derde fase, die drie uur duurt en gepaard gaat met een geleidelijke normalisatie van de temperatuur. Patiënten herstellen stap voor stap tijdens deze derde fase totdat een nieuwe koortsperiode begint. Plasmodium ovale malaria tertiana leidt slechts zelden tot acuut levensbedreigende aandoeningen. Preventieve vaccinaties zijn nog niet beschikbaar voor vormen van malaria. Ter preventie moeten reisplannen naar gebieden met een hoog risico op malaria indien mogelijk worden vermeden. Chemoprofylaxe is een mogelijke preventieve maatregel. Bovendien moeten reizigers ten minste antimalariamiddel bij zich hebben drugs in de relevante gebieden. Kinine staat bekend als een medicijn tegen malaria en helpt de schizonten in het bloed van besmette personen te doden. Kinine kan het algemeen verbeteren voorwaarde van een malariapatiënt dienovereenkomstig. Synthetisch drugs zijn ook beschikbaar tegen malaria. Malaria-pathogenen zoals Plasmodium ovale zijn nu echter immuun voor veel synthetische antimalariamiddelen drugs. Om deze reden, kinine wordt tegenwoordig steeds vaker gebruikt.
