Kort overzicht
- Behandeling: Bij erfelijke haaruitval vooral Minoxidil, bij circulaire haaruitval bijvoorbeeld cortisontherapie; in geval van diffuse haaruitvalbehandeling van een bestaande onderliggende ziekte of stopzetting van de uitlokkende medicijnen, supplementen.
- Oorzaken: Erfelijk (alopecia androgenetica), auto-immuunziekte (circulair haarverlies), hormonaal (bijvoorbeeld na de zwangerschap) of als gevolg van medicatie, infecties, stofwisselingsstoornissen (bijvoorbeeld tekorten aan voedingsstoffen) of chronische onderliggende ziekten (bijvoorbeeld hypothyreoïdie of lupus erythematosus).
- Wanneer moet u een arts raadplegen: Bij aanhoudend ernstig haarverlies (meer dan 100 haren per dag) of dunner wordend hoofdhaar.
- Diagnose: Interview met patiënt (anamnese), onderzoek van de haar- en dunner wordende gebieden, trichogram, bloedonderzoek.
Wat is haaruitval bij vrouwen?
Het verliezen van ongeveer 70 tot 100 haren per dag is normaal en in eerste instantie geen reden tot bezorgdheid. Bij toegenomen haaruitval spreken artsen ook van effluvium. Alopecia verwijst op zich naar haarloosheid.
Veel vrouwen krijgen in de loop van hun leven last van haaruitval en de oorzaken zijn uiteenlopend. Soms treedt het slechts tijdelijk op, bijvoorbeeld als gevolg van hormonale veranderingen na de zwangerschap of tijdens de menopauze (climacterium). Bepaalde medicijnen of simpelweg een te strakke vlecht kunnen ook triggers zijn voor haaruitval – in welk geval het relatief eenvoudig te verhelpen is.
Vaak is echter de zogenaamde androgenetische alopecia de oorzaak, dat wil zeggen een erfelijke haaruitval. Soms gaan er echter andere ziekten schuil achter haarverlies bij vrouwen.
Wat kan er gedaan worden tegen haaruitval bij vrouwen?
De behandeling van haarverlies bij vrouwen is afhankelijk van de oorzaak.
Als ziekten (zoals hyperthyreoïdie of tuberculose) of vergiftiging de oorzaak zijn van haaruitval, is het van cruciaal belang dat deze professioneel worden behandeld. Hierdoor stopt dit meestal de haaruitval.
De behandeling van haaruitval met littekens is moeilijk en langdurig. Bij lupus erythematosus schrijft de arts vaak cortison en andere werkzame stoffen voor om de ontstoken plekken op de hoofdhuid te behandelen, waardoor de ontstekingsprocessen en daarmee de haaruitval worden gestopt. Haar dat al verloren is gegaan, groeit niet meer terug omdat de haarzakjes onherstelbaar beschadigd zijn.
Mechanisch veroorzaakt haarverlies bij vrouwen kan worden voorkomen door de haarwortels niet aan overmatige trekkracht te onderwerpen. Dit betekent bijvoorbeeld dat u de paardenstaart slechts losjes vastbindt of het haar vaker los draagt.
Tijdelijk haarverlies bij vrouwen na een bevalling, operatie of infectie vereist meestal geen therapie, maar wordt vanzelf weer normaal. Met een beetje geduld en voldoende voedingsstoffen (vooral bij vrouwen die borstvoeding geven) wordt het haar geleidelijk weer gevuld.
Minoxidil wordt beschouwd als het meest effectieve middel tegen erfelijk (androgenetisch) haarverlies bij vrouwen. Het wordt twee keer per dag plaatselijk op de dunner wordende plekken aangebracht als een twee procent haartonicum. In veel gevallen stopt het de progressie van haaruitval en stimuleert het soms zelfs nieuwe haargroei. Aangenomen wordt dat het werkingsmechanisme is dat minoxidil de bloedstroom in de kleine bloedvaten stimuleert.
Soms schrijven artsen ook tabletten voor met anti-androgenen (zoals cyproteronacetaat) bij erfelijke haaruitval bij vrouwen. Dit zijn stoffen die de werking van mannelijke geslachtshormonen tenietdoen. Vóór de menopauze worden antiandrogenen in combinatie met oestrogenen als anticonceptiemiddel gebruikt. De reden hiervoor is dat zwangerschap tijdens de behandeling koste wat het kost moet worden vermeden: bij een mannelijke foetus zouden de werkzame stoffen anders de genitale ontwikkeling verstoren.
Als een hormonale stoornis zoals het PCO-syndroom de oorzaak is van de androgenetische alopecia bij vrouwen, heeft de behandeling van de onderliggende ziekte de hoogste prioriteit.
Behandeling van circulair haarverlies bij vrouwen
Voor de behandeling van circulair haarverlies bij vrouwen (en mannen) zijn er verschillende mogelijkheden. Deze omvatten bijvoorbeeld lokale toepassingen van cortison of dithranol (cignoline, antraline). Cortison remt het immuunsysteem. Dithranol is irriterend voor de huid en kan nieuwe haargroei stimuleren.
Voor grotere kale plekken kan plaatselijke immunotherapie worden gebruikt. Hier wordt specifiek een allergische contactdermatitis veroorzaakt op de aangetaste huidgebieden, wat in het beste geval het verkeerd gerichte immuunsysteem “afleidt” van het aanvallen van de haarwortelcellen.
De kansen op succes van de individuele behandelingsopties voor circulair haarverlies bij vrouwen (en mannen) zijn over het algemeen vrij bescheiden. Bovendien komen recidieven vaker voor.
In sommige gevallen geneest circulair haarverlies bij vrouwen (maar ook bij mannen en kinderen) ook vanzelf.
Behandeling van diffuus haarverlies
Soms wordt diffuus haarverlies veroorzaakt door infecties of andere ziekten zoals schildklieraandoeningen. Als deze worden behandeld, verbetert het haarverlies meestal ook.
Als een tekort aan voedingsstoffen de oorzaak is van haaruitval, kunnen een uitgebalanceerd dieet of bepaalde voedingssupplementen helpen.
Voor de ondersteunende behandeling van diffuus haarverlies zijn ook preparaten uit de apotheek nuttig. B-vitamines en bepaalde aminozuren (L-cysteïne) versterken de haarwortels en stimuleren de vorming van nieuwe haarcellen.
Haarverlies bij vrouwen: oorzaken
Er zijn verschillende vormen en oorzaken van haarverlies bij vrouwen. Hier vindt u de belangrijkste:
Erfelijke haaruitval bij vrouwen.
In de meeste gevallen is erfelijk haarverlies bij vrouwen (en mannen) de reden dat het haar op het hoofd dunner wordt. Lange tijd werd aangenomen dat bij getroffen vrouwen de overmatige productie van testosteron (het belangrijkste mannelijke geslachtshormoon) de reden was voor toegenomen haaruitval. Daarom wordt het ook wel androgenetische alopecia genoemd. Dit is echter slechts af en toe het geval, bijvoorbeeld bij het polycysteus ovariumsyndroom (PCO-syndroom).
Aromatase zorgt ervoor dat mannelijke geslachtshormonen bij de vrouwelijke haarzakjes worden omgezet in vrouwelijke (oestrogenen). Bij erfelijk haarverlies is het enzym minder actief, waardoor de concentratie mannelijke geslachtshormonen bij de overgevoelige haarzakjes toeneemt. Daarentegen worden er lokaal minder oestrogenen geproduceerd, die een bevorderende werking zouden hebben op de haargroei. Over het algemeen resulteert dit in haaruitval.
Bij getroffen vrouwen manifesteert haaruitval zich in een algemeen dunner worden van het hoofdhaar, voornamelijk in het kruingebied. Als gevolg hiervan wordt de hoofdhuid steeds prominenter. Bij sommige vrouwen treft haaruitval ook bij voorkeur de voorkant van het hoofd, waardoor een kaal voorhoofd ontstaat (zoals bij mannen met dit type haarverlies).
Circulair haarverlies bij vrouwen
Sommige vrouwen ontwikkelen in plaats daarvan ronde kale plekken op het hoofd of andere harige delen van het lichaam. Dit wordt circulair haarverlies (alopecia areata) genoemd. Het heeft andere oorzaken. In ernstige gevallen valt al het lichaamshaar volledig uit (alopecia areata universalis).
Circulair haarverlies manifesteert zich vooral in het 2e en 3e levensdecennium. De menopauze, respectievelijk het vijfde levensdecennium in het algemeen, gaat ook vaak gepaard met deze vorm van haaruitval.
Diffuus haarverlies bij vrouwen
Bij diffuus haarverlies treedt de haaruitval gelijkmatig over het hele hoofd op. Er zijn veel mogelijke oorzaken hiervoor. Dit zijn de belangrijkste:
Vaak zijn bepaalde medicijnen de oorzaak van overmatig haarverlies. Deze omvatten bijvoorbeeld:
- Cytostatica (medicijnen tegen kanker)
- Medicijnen voor hyperthyreoïdie (thyrostatische geneesmiddelen)
- Bètablokkers (voor hartziekten)
- Lipidenverlagende middelen (tegen verhoogde bloedlipidenniveaus)
- Anticoagulantia (voor de bloedstolling)
- Vitamine A-preparaten
- Het jichtmedicijn allopurinol
Vooral belangrijk voor vrouwen: in veel gevallen wordt diffuus haarverlies veroorzaakt door de pil (ovulatieremmers).
In andere gevallen is diffuus haarverlies bij vrouwen (en mannen) te wijten aan een stofwisselingsstoornis. Soms is de trigger een eiwit- of ijzertekort, bijvoorbeeld in de context van ondervoeding. Hyperthyreoïdie en hypothyreoïdie zijn ook mogelijke redenen voor overmatig haarverlies.
Ook infecties met een chronisch beloop (zoals tuberculose) zijn een mogelijke oorzaak van diffuus haarverlies. Zelfs na een acute, ernstige infectie met hoge koorts, zoals griep, verliezen sommige mensen tijdelijk hun haar. Hetzelfde geldt na operaties.
Veel vrouwen klagen over toegenomen haaruitval na de bevalling. Meer hierover lees je in het artikel Haaruitval na de zwangerschap.
Mechanisch veroorzaakte haaruitval bij vrouwen
In sommige gevallen zorgt aanhoudend of veelvuldig trekken aan de haarwortels ervoor dat het aangetaste haar voortijdig uitvalt. Dit wordt bijvoorbeeld waargenomen bij vrouwen die heel vaak een strakke chignon of paardenstaart dragen: hier treft het haarverlies vooral het gebied van het voorhoofd en de slapen. Artsen noemen dit tractie-alopecia (tractie = trekken, trekkracht).
Haarverlies bij vrouwen
Haarverlies bij vrouwen: wanneer moet u naar een arts?
Als u merkt dat er tijdens het poetsen, douchen, 's nachts of in het dagelijks leven ongewoon veel haar uitvalt, controleer dit dan eerst. Iedere haar op het lichaam heeft een bepaalde groeicyclus, en soms komt het voor dat er opvallend veel haren tegelijk uitvallen. Ook bij haaruitval met een duidelijke oorzaak (bijvoorbeeld na een zwangerschap) is een bezoek aan de huisarts meestal niet nodig.
Als de haaruitval echter aanhoudt of als u merkt dat het haar op uw hoofd op bepaalde plekken al merkbaar dunner wordt, is een bezoek aan de arts aan te raden. Zo kan de arts in een vroeg stadium duidelijk maken of er mogelijk een ziekte achter zit. De meeste therapievormen zijn ook effectiever naarmate u er eerder mee begint.
De juiste contactpersoon voor haarverlies bij vrouwen is de dermatoloog. Als alternatief is het ook mogelijk om ter observatie naar de huisarts of gynaecoloog te gaan.
Haarverlies bij vrouwen: onderzoeken en diagnose
Daarna volgt een lichamelijk onderzoek dat zich richt op de hoofdhuid. De arts onderzoekt de dunner wordende of kalende plekken en beoordeelt het patroon van haaruitval. Met een klein, verlicht vergrootglas (dermatoscoop) inspecteert hij de haarwortels. Hij kan lichtjes aan de haartjes trekken om te testen hoe gemakkelijk ze loskomen (epilatietest).
Verder verwijdert hij enkele haartjes om ze microscopisch te onderzoeken (trichogram). Maar ook andere delen van het lichaam (bijvoorbeeld de handen en vingernagels) geven hem aanwijzingen over eventuele onderliggende ziekten.
Daarnaast kan de arts een bloedonderzoek uitvoeren om tekorten of andere onderliggende ziekten (bijvoorbeeld van de schildklier) uit te sluiten.
