De reukcortex of olfactorische hersenen, is het drielaagse deel van de grote hersenen gelegen boven de oogkassen die verantwoordelijk is voor reukwaarneming en -verwerking. Hoewel het bij mensen weinig meer corticale capaciteit heeft, maakt het het mogelijk om tot een biljoen verschillende geuren te onderscheiden en projecteert het reukwaarnemingen rechtstreeks op hersenen gebieden van geheugen en emotionele verwerking. In de context van verschillende ziekten, dus vooral als gevolg van degeneratieve ziekten, is dit gebied van de hersenen kan cellulaire schade oplopen, wat de perceptie van geur of maakt het zelfs onmogelijk.
Wat is de reukcortex?
De reukcortex is ook bekend als de reukhersenen en komt overeen met het deel van de grote hersenen die het verwerken en waarnemen van geuren mogelijk maakt. Het systeem komt dus overeen met het deel van de reukbaan dat zich in de grote hersenen en staat ook bekend als de primaire reukcortex. In de context van de gelaagde structuur van de hersenen behoort de reukcortex tot de allocortex of hersenschors, die zelf uit drie tot vijf lagen bestaat. Het reukbrein verschilt in zijn structuur van alle andere hersengebieden die verband houden met receptieve taken. Hoewel de reukcortex bij mensen zijn naam in de ware zin nauwelijks eer aandoet, is deze veel meer uitgesproken bij primaten. Vooral de reuksteel en de gelijkzijdige reukbol van de mens vertonen slechts een laag celaantal en hebben daardoor hun corticale eigenschappen bijna volledig verloren. Vanwege deze lage expressie werd de reukcortex in de prehistorie geïnterpreteerd als een zenuw. Tot op de dag van vandaag staan de structuren van de reukhersenen eigenlijk ten onrechte bekend als de eerste hersenzenuw, de zogenaamde reukzenuw.
Anatomie en structuur
Het reuksysteem bevindt zich boven de banen, heeft drie lagen en is nauw verbonden met de hippocampus Het kan worden gedifferentieerd in de primaire en secundaire reukcentra. Bij mensen is dit systeem extreem klein in oppervlakte, omdat ze weinig reukvermogen hebben. De reukhersenen zijn samengesteld uit vezels die naar specifieke hersengebieden projecteren. Deze projectie richt zich voornamelijk op de piriforme cortex, de amygdala en de entorinale cortex, waarvan de laatste wordt geassocieerd met de verwerking van emoties en geheugen, die verantwoordelijk is voor de emotionele belasting van reukwaarnemingen. In de reukcortex loopt de hersenschors anterieur uit in één streng om de reukkolf en stengel te vormen, of pedunculus olfactorius. De centripetale paden van de reukhersenen worden gevormd door de tractus olfactorii lateralis et medialis en het trigonum olfactorium. De secundaire, reukcortexgebieden, die primair verantwoordelijk zijn voor geuridentificatie, overlappen met de secundaire gebieden van smaak bij de orbitale prefrontale cortex.
Functie en taken
De taak van het reukbrein, in de breedste zin van het woord, is het waarnemen en verwerken van geuren. Deze verwerking omvat onder meer het vermogen om specifieke geurpercepties te onthouden. Olfactorische percepties zijn de enige percepties die de thalamus zonder tussenkringen en de cortex binnenkomen via een directe route. Samen met het neus-trigeminale systeem voor tactiele en chemische stimuli en het smaaksysteem voor smaak stimuli is de reukcortex verantwoordelijk voor alle reukwaarnemingen. Een geur wordt opgepikt via de sensorische cellen van de reuk slijmvlies door zijn moleculen koppelen met de receptormoleculen van het slijmvlies. Via gaten in de zeefplaat van het ethmoid bot bereiken de actiepotentialen van de geur het binnenste van de hersenen, waar in de reukcortex soms meer dan 1,000 axonen gelijktijdig samenkomen op een stroomafwaarts neuron, waardoor de signalen kunnen convergeren via verspreide sensorische cellen . Naast de verbinding van de twee reukbolzijden is er een verbinding van hier naar geheugen opslag, geurherkenning en het gebied van emoties en motivaties. Zelfs mensen zouden dus via het reukbrein ongeveer een biljoen verschillende olfactorische mengsels kunnen onderscheiden.
Ziekten
In het bijzonder wanneer de cellen of vezels van de reukcortex worden vernietigd, verwarring of zelfs de teloorgang van het vermogen om geur Een dergelijke vernietiging van vezels en cellen kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van ontstekingsziekten of beroertes. Tumoren in dit deel van de hersenen kunnen ook het gevoel van geur of ervoor zorgen dat het wordt opgeschort als hun groei de structuren van de reukcortex verandert. Degeneratieve ziekten zoals Alzheimer or Parkinson, waarin delen van de hersenen vergaan, behoren tot de meest voorkomende oorzaken van klachten die verband houden met reukwaarneming. Het reukvermogen wordt door de arts getest tijdens olfactometrie. Deze test is in de regel de verantwoordelijkheid van het oor, neus- en keelspecialist. Deze olfactorische procedure biedt de mogelijkheid van een vroege diagnose van Parkinson en Alzheimer ziekten, omdat zelfs in de vroege stadia van beide ziekten het reukvermogen verandert bij ongeveer 80 procent van de getroffenen als gevolg van onomkeerbare schade aan het reukstelsel. Zelfs als de reukcortex is beschadigd, betekent dit meestal niet dat reukwaarneming helemaal niet meer kan plaatsvinden. Zoals hierboven uitgelegd, speelt het smaaksysteem ook een rol bij de perceptie van geuren. Daarom kunnen veel getroffen personen nog steeds ruiken, zelfs na het overlijden van delen van de reukcortex, maar afhankelijk van de locatie van de schade kunnen ze bijvoorbeeld geen geuren meer classificeren.
