Granulatie is de fase van wond genezen waarin de wond stevig wordt gesloten en nieuw weefsel wordt gerepliceerd. Tijdens granulatie kunnen ook (problematische) littekens optreden.
Wat is granulatie?
Granulatie is de fase van wond genezen waarbij de wond goed gesloten is en nieuw weefsel wordt gerepliceerd. Een bloedende wond wordt met behulp van in eerste instantie door het lichaam voorlopig gesloten bloedplaatjes en fibrine. Dit zijn componenten die aanwezig zijn in de bloed van gezonde mensen, zodat ze direct beschikbaar zijn als dat nodig is. In de eerste stap vormt de kleverige fibrine een net waarin de grote bloedplaatjes worden gevangen om een strakke wondsluiting te vormen zodra de structuur droogt. Granulatie begint ongeveer 24 uur na deze voorlopige wondsluiting. Binnen 72 uur na verwonding en vorming van een wond is de granulatie eindelijk op zijn hoogtepunt. Tijdens deze fase van wond genezen, het lichaam heeft voldoende voorbereidingen genomen maatregelen om de wond van buitenaf af te schermen, zodat vaatvormende cellen (endotheelcellen) zich nu ophopen in het wondgebied, vooral aan de wondranden. Vanaf daar gewond schepen worden weer aangesloten en er worden nieuwe vaten en vatsegmenten gevormd. Elke invasie bacteriën worden onschadelijk gemaakt door macrofagen, zodat er geen wondinfectie kan ontstaan. Dit is ook de reden waarom de wond tijdens granulatie warm aanvoelt, kan opzwellen en de huid eromheen kan er rood gekleurd uitzien. Dit is een normale en gezonde immuunrespons en is geen reden tot bezorgdheid, tenzij deze symptomen te duidelijk zijn of verband houden met een ziek gevoel. Fibroblasten zorgen voor verdere vorming van nieuw weefsel onder de wondkorst. Daarbij voeden ze zich met de uitsplitsing van het geaccumuleerde bloedplaatjes, waardoor de wondkorst vanzelf eraf valt wanneer er voldoende nieuw weefsel is gevormd. Daarom is het niet nodig om de gevormde korst van een wond zelf te verwijderen. Dit heeft de neiging om de delicate granulatie te verstoren en te vertragen.
Functie en taak
Granulatie is een cruciale fase van wondgenezing, maar een fase waarin wondgenezingstoornissen kunnen optreden. Ten eerste werkt het lichaam om een wond zo goed mogelijk tijdelijk te sluiten. Dit wordt gedaan door een kleverig fibrinenet dat zich over de wond vormt om bloedplaatjes op te sluiten, die aan de buitenkant een goede afsluiting vormen. Daaronder nieuw huid en nieuwe weefselstructuren kunnen in de opname worden nagemaakt, wat niet mogelijk zou zijn als de wond nog open zou zijn. Bij granulatie herschept het lichaam daarom het weefsel dat het tijdens de verwonding heeft verloren. De replicatie van huid, schepen en bindweefsel is geen probleem; zelfs kleine onderdelen van orgelstructuren kunnen op deze manier worden gerepliceerd. Zonder deze belangrijke stap in granulatie zou de verwonding een leven lang meegaan, maar een tijdelijke wondsluiting gemaakt van bloedplaatjes kan niet zo lang duren. Het is broos en wordt zacht in vloeistoffen. Bij kinderen werkt het opnieuw opbouwen van weefsel in het granulaat vaak nog erg goed - vaak is de genezen wond daarna niet meer zichtbaar. Bij volwassenen daarentegen vindt wondgenezing nog steeds efficiënt plaats, maar hebben ze meer kans op een zichtbaar litteken na granulatie. Dit komt doordat het nieuwe weefsel op oudere leeftijd langzamer herstelt en wat instabieler is.
Ziekten en klachten
Granulatie is een cruciale fase van wondgenezing; Tijdens deze fase kunnen echter wondgenezingstoornissen optreden. In eerste instantie kunnen stollingsstoornissen optreden, bijvoorbeeld door hemofilie of als bijwerking van medicatie, maar ook bij grote en ernstige wonden Als coagulatie niet kan optreden, kan ook geen granulatie plaatsvinden, aangezien hiervoor een stabiele wondsluiting aanwezig moet zijn. Tijdens het granuleren zelf is de kans op problematische littekenvorming het grootst. Tijdens de granulatiefase worden grote hoeveelheden collageen worden geregenereerd als bindweefsel Het nieuw geregenereerde weefsel komt dus sowieso niet meer overeen met de vorige structuur. In kleine wonden en als ze jong zijn, is een litteken vaak niet te onderscheiden van de omringende huid. Met toenemende leeftijd echter, en ook met grote of ongunstig ontwikkelde wondengranulatie is moeilijker voor het lichaam. Een andere mogelijke complicatie van granulatie is de persistentie van fibrine. Het fibrine dat zich ophoopt op de wond wordt normaal gesproken afgebroken als nieuw collageen wordt opgenomen tijdens wondgenezing. Gebeurt dit echter niet, zoals het geval kan zijn bij chronische wonden, dan zet de resterende fibrine zich af op het wondoppervlak. Naast deze complicaties kunnen er na granulatie nog littekenbreuken optreden aan het litteken, hetgeen te wijten is aan het feit dat de replicatie van weefsel tijdens granulatie niet in een voldoende stabiele kwaliteit heeft plaatsgevonden. Dit komt vaker voor met de leeftijd, maar kan ook het geval zijn bij moeilijke wondranden, te laat of onjuist wondverzorging Wondinfecties verstoren ook de granulatie ernstig. In sommige gevallen zijn deze zelfs zelf toegebracht. Het is essentieel om een gesloten wond met rust te laten, aangezien granulatie al 24 uur na het letsel kan optreden. Als de wond gedurende deze tijd wordt opengekrast, moet de wond opnieuw worden gesloten en kan het nieuwe weefsel dat al is gevormd, worden vernietigd.
