Volgens de chronobiologie zijn dagmensen of zogenaamde leeuweriken genetisch dagactieve vroege vogels. Nachtmensen of zogenaamde uilen zijn daarentegen nachtdieren en slapen 's ochtends langer. Degenen die op lange termijn in strijd met hun biologisch voorgeprogrammeerde slaap-waakritme leven, kunnen overdag ontwikkelen 피로 en zelfs psychosen.
Wat zijn dag- en nachtmensen?
In relatie tot de mens maakt de chronobiologie in verband met het slaap-waakritme onderscheid tussen zogenaamde dagmensen en nachtmensen. Chronobiologie behandelt de temporele organisatie van gedragspatronen en fysiologische processen. In het kader hiervan beschrijft het biologische deelgebied onder meer het slaap-waakritme van verschillende levende wezens. Dit ritme is genetisch voorgeprogrammeerd en kan alleen moeizaam veranderd worden zonder klachten te veroorzaken. Een zeker aanpassingsvermogen wordt gegeven, maar de basisneiging kan niet worden veranderd. In relatie tot de mens maakt de chronobiologie in verband met het slaap-waakritme onderscheid tussen zogenaamde dagmensen en nachtmensen. Dagmensen worden ook wel leeuweriken genoemd. Nachtmensen worden vaak uilen genoemd. Chronobiologie begrijpt dat deze uilen lange slapers zijn die 's nachts actiever zijn dan overdag. Leeuweriken daarentegen zijn vroege vogels en dus dagmensen. Welke activiteitsneiging iemand heeft, hangt af van zijn of haar genetica De persoonlijke interne klok geeft informatie over de aansluiting bij een van de groepen. De moderne mens echter niet meer bases zijn ritme op zijn innerlijke klok, maar op uurwerken. Daarom leven mensen vaak in strijd met hun werkelijke slaap-waakritme. Dit gedrag kan ziekten en staten van uitputting bevorderen.
Functie en taak
Het slaap-waakritme van een levend wezen wordt aangepast aan zijn leefomstandigheden. Leeuwen zijn bijvoorbeeld genetisch actief tijdens schemering. Ze rusten uit onder de hete middagzon van hun leefgebied. Overdag slapen en regenereren ze. Alleen in de koele schemeringfasen worden ze echt wakker en gaan ze op jacht. Nachtelijke knaagdieren ontsnappen daarentegen aan het daglicht door hun foerageren te beperken tot de nachtelijke uren. Tijdens deze nachtelijke uren zijn ze voor veel roofdieren moeilijker te detecteren. Het slaap-waakritme is dus een belangrijke evolutionaire parameter, en de slaapfasen van een organisme worden beheerst door zijn genetisch slaap-waakritme. Dit geldt ook voor mensen. Tijdens de slaap doorlopen we de fasen van lichte en diepe slaap meerdere keren. Daarnaast zijn er de fasen van de REM-slaap, dat wil zeggen droomslaap. Het ritme van de slaapfasen komt overeen met het slaap-waakritme. Tegen het einde van de slaap wisselen de slaapfasen elkaar steeds sneller af totdat de persoon wakker wordt. Als een persoon tot de leeuweriken behoort, vindt de versnelde afwisseling van slaapfasen plaats in de vroege ochtenduren. Voor uilen daarentegen vindt de snelle afwisseling niet plaats in de vroege ochtenduren, maar vertraagd ten opzichte van hen en relatief later op de dag. Degenen die in strijd met hun biologische ritme slapen, staan zo de natuurlijke regulering van hun eigen slaapfasen in de weg. Zodra de wektijd niet samenvalt met de genetisch vooraf bepaalde waakfasen, verstoort het wakker worden het lichaam in bepaalde slaapfasen. De individuele slaapfasen zijn bedoeld voor ontspanning, verwerking en fysieke regeneratie. Het zelfgenezende vermogen van het lichaam is bijvoorbeeld onvergelijkbaar hoger tijdens de slaap dan tijdens de waakfase. Defecte cellen worden tijdens de slaapfasen afgestoten en vervangen door celdelingsprocessen. Met dit doel van regeneratie worden de individuele slaapfasen gecoördineerd. Een verstoring van de fasen verstoort dus in het ergste geval ook de regeneratieprocessen van het organisme of onderbreekt de mentale verwerking en leren processen, zoals ze plaatsvinden in de REM-fase. Het feit dat mensen hun slaap oriënteren volgens externe timers, kan dit natuurlijke proces indien nodig verstoren en de slaapfasen verwarren. Dagmensen die zich gedragen als nachtmensen of nachtmensen die als dagmensen leven, verstoren zo hun eigen slaapfasen en regeneratieprocessen, zoals ten dele het geval is bij ploegenarbeid in de moderne tijd. Het afwijken van het genetisch bepaalde ritme kan leiden tot diverse lichamelijke klachten.
Ziekten en kwalen
Een indicatie van een verstoord slaap-waakritme of leven in strijd met het eigen slaap-waakritme kunnen frequente waakfasen zijn die de slaap onderbreken. In een slaaplaboratorium kunnen dergelijke verschijnselen worden opgespoord en beoordeeld. In principe gaan mensen tijdens elke slaap in bepaalde verhoudingen de individuele slaapfasen binnen. Als de gegeven verhouding van deze slaapfase-verhoudingen verstoord is, kan dit ook een indicatie zijn van leven tegen het eigen ritme in. De verhoudingen van de slaapfasen kunnen ook tijdens een onderzoek in een slaaplaboratorium worden gecontroleerd en op basis daarvan worden ingeschat hersenen golf metingen. Degenen die niet volgens hun innerlijke klok leven, kampen met verschillende klachten. Allereerst laat een verstoord slaap-waakritme zich meestal voelen in de vorm van 피로, vermoeidheid of uitputting. De getroffenen zijn vaak gevoeliger voor infecties omdat hun immuunsysteem kan niet meer extensief regenereren tijdens de verstoorde slaapfasen. Concentratie problemen komen net zo vaak voor, bijvoorbeeld omdat leren processen kunnen niet meer worden verwerkt tijdens een verstoorde REM-slaap. Omdat een verstoring van de slaapfasen ook processen van mentale verwerking belemmert, kunnen psychische klachten ook later optreden. Een permanent verstoord slaap-waakritme kan zich bijvoorbeeld manifesteren in Depressie Als er sprake is van een chronische aandoening, ontstaan er soms zelfs psychosen uit de depressies.
