Arteriolen zijn de kleinste van de zichtbare slagaders die door het vasculaire systeem van het lichaam worden vertegenwoordigd. Hier vertegenwoordigen ze de overgang van de slagaders naar de haarvaten. Ze zijn er echter niet alleen om de slagaders met de haarvaten te verbinden, maar ze regelen ook de bloed druk en de stroomsnelheid van het bloed door hun breedte. De vergelijkbare veneuze bloed schepen worden daarom ook wel venulen genoemd.
Wat zijn arteriolen?
Arteriolen zijn de fijnste slagaders in het menselijke vasculaire systeem die nog steeds zichtbaar zijn met het blote oog. Enerzijds hebben ze de taak om een verbinding tot stand te brengen tussen de slagaders en de haarvaten. Aan de andere kant regelen ze vanwege hun breedte (ongeveer 40 tot 100 µm) ook de snelheid van de bloed en dus ook de bloeddruk In noodgevallen kunnen ze zelfs de bloedstroom vrijwel stoppen. In het vaatstelsel komen ze via een onzichtbare overgang uit de omringende slagaders. De structuur van arteriolen is fundamenteel vergelijkbaar met die van slagaders. Echter, de lagen en wanden van het fijnere bloed schepen zijn minder sterk en minder ontwikkeld. Desalniettemin wordt hier een onderscheid gemaakt tussen beide soorten slagaders: de intima, media en adventitia.
Anatomie en structuur
In hun structuur lijken de fijne arteriolen heel erg op de krachtigere slagaders waarin ze samensmelten. Bij deze bestaat de vaatwand echter slechts uit een zeer dunne laag die bijna voornamelijk uit gladde spiercellen bestaat. Eveneens aanwezig zijn echter fijne reticulaire vezels en een niet-fenestrated en lumenale endotheliale voering die de arteriolen "omhult". De binnenmembraanvoering (membrana elastica interna) ligt echter direct onder de endotheliale laag, in tegenstelling tot de arteriolen. De buitenste membraanlaag (membrana elastica externa) daarentegen is volledig afwezig, in tegenstelling tot de slagaders. Qua structuur stromen de arteriolen altijd soepel in de haarvaten in de richting van de bloedstroom. In dit proces breken de spiercellen en de binnenste membraanlaag van de arteriolen, in plaats van die van de slagaders, af.
Functie en taken
De functie van de arteriolen is om de bloedstroom naar het volgende te reguleren capillair vaartuig. Daarom wordt de diameter van de arteriolen enerzijds gecontroleerd door het sympathische zenuwstelsel zenuwstelsel en aan de andere kant door vasoactief hormonen Echter, zelfs zeer kleine hormonale of zelfs externe schommelingen veroorzaken hier een niet te onderschatten weerstandsverandering, wat betekent dat de arteriolen een grote invloed hebben op bloeddruk Dit komt ook doordat een sterke vertakking in de individuele arteriolen de wrijvingsweerstand van het bloed verhoogt, terwijl het de stroomsnelheid verlaagt en de bloeddruk Precies het tegenovergestelde geldt natuurlijk voor minder complexe of brede arteriolen. Om deze reden worden arteriolen vaak resistentie genoemd schepen De arteriolen werken echter ook 'intelligent', bijvoorbeeld door te vernauwen bij groot bloedverlies en zo het verlies te verminderen. Tegelijkertijd leidt de vernauwing in de periferie tot een centralisatie van het bloed volume en zorgt ervoor dat vitale organen zo goed mogelijk van bloed kunnen blijven worden voorzien. Zo worden in een noodgeval minder belangrijke organen zonder pardon afgesneden van de bloedtoevoer, of tijdelijk onvoldoende geleverd, door vernauwing van de arteriolen.
Ziekten en kwalen
Net als de grotere slagaders zijn arteriolen bijzonder gevoelig voor vasculaire blokkades en occlusies zoals arteriosclerose Uiteraard speelt hier ook de kleine breedte van de arteriolen een rol, waardoor het risico toeneemt. Dit komt doordat vasculaire blokkades, die vaak optreden bij verhoogde cholesterol niveaus, worden veroorzaakt door vetcellen die worden getransporteerd of ronddwalen in de slagaders en uiteindelijk aan de vaatwanden blijven plakken. Als de doorgang nu te smal is - zoals het geval kan zijn bij een overgang van de slagader naar de haarvaten - een afsluiting kan zelfs optreden zonder directe hechting. Zo'n afsluiting kan tal van ernstige gevolgen hebben. Het kan een onderaanbod van de omliggende organen, beroertes of een hart- aanval. Een ander type klacht is vasoconstrictie, die ook ernstige gevolgen kan hebben in de arteriolen. In de meeste gevallen wordt dit ook veroorzaakt door vetafzettingen op de fijne wanden van de arteriolen. Andere gevaren zijn bloedstolsels (trombi), die ook kunnen leiden te versmallen of afsluiting Overeenkomstige vernauwingen van de arteriolen kunnen ook worden veroorzaakt door storingen van het lichaam, door ziekten of door leeftijd. Daarom is het ongelooflijk belangrijk om een arts te raadplegen bij de eerste tekenen van vernauwing of blokkering van de bloedvaten. Passende symptomen kunnen bijvoorbeeld zijn koud ledematen, maar ook toegenomen gevoelloosheid of frequente tintelingen in bepaalde delen van het lichaam.
Typische en veel voorkomende arteriële aandoeningen
- Arterieel circulatiestoornissen in de voeten en benen.
- Arteriële hypertensie
- Arteriële occlusieve ziekte
- Perifere arteriële occlusieve aandoening
