Thromboxane is een van de prostaglandines en is verantwoordelijk voor de aggregatie van bloedplaatjes. Het is alleen te vinden in bloedplaatjes Een permanent te hoog concentratie van thromboxane leidt tot arteriosclerose en hart- en vaatziekten op de lange termijn.
Wat is tromboxaan?
Thromboxane is vernoemd bloedplaatjes omdat het alleen daar wordt gevonden. Het is verantwoordelijk voor de aggregatie van bloedplaatjes. In het lichaam wordt het gevormd uit arachidonzuur. Arachidonzuur is een omega-6-vetzuur met vier dubbele bindingen. Bij thromboxaansynthese vormt dit een zogenaamde oxaanring bestaande uit vijf carbon atomen en één zuurstof atoom. Met behulp van de enzymen cyclo-oxygenase en peroxidase, prostaglandine H2 wordt eerst gevormd. Prostaglandine H2 is een peroxide, dat door tromboxaansynthase onmiddellijk wordt omgezet in prostaglandine A2. Prostaglandine A2 heeft een zuurstof brug over de oxaanring, dus deze verbinding is zeer actief en heeft een halfwaardetijd van slechts ongeveer 30 seconden. Gedurende deze tijd bemiddelt het hormoon zijn effect en wordt het omgezet in de inactieve vorm prostaglandine B2. Tromboxaan is een weefselhormoon en werkt alleen plaatselijk. De uitgangsverbinding arachidonzuur wordt verkregen uit de fosfolipiden van de celmembraan vóór thromboxaansynthese. Met de hulp van fosfolipase A2, het wordt afgesplitst van het membraan lipiden Naast tromboxaan vormt arachidonzuur ook een verscheidenheid aan prostaglandines, die voornamelijk pro-inflammatoire effecten vertonen.
Functie, effecten en rollen
De belangrijkste functie van tromboxaan is bloedplaatjesaggregatie om trombi te vormen voor wondsluiting en om bloeding te stoppen. Tromboxaan wordt alleen gevormd in bloedplaatjes De vorming van bloedplaatjes is een gecompliceerd hormonaal proces dat voornamelijk optreedt bij verwondingen en open wonden Om het bloeden snel te stoppen, vinden er verschillende processen plaats. Kort nadat het bloeden optreedt, samentrekking van de bloed vaartuig op de gewonde locatie plaatsvindt. De vasoconstrictie wordt al gemedieerd door tromboxaan via een G-proteïne. Daarna de bloed circulatie neemt in eerste instantie af. Ondersteund door de verminderde bloed circulatiekan de tweede stap plaatsvinden. Bloedplaatjes ondergaan adhesie en activering. Hechting wordt tot stand gebracht door bepaalde glycoproteïnen. Activering via glycoproteïne receptor IIb / IIIa initieert het signaal voor bloedplaatjesaggregatie. Tijdens dit proces veranderen de bloedplaatjes van vorm. Samen met trombine en ADP zorgt tromboxaan nu voor aggregatie van bloedplaatjes. Aanvankelijk is aggregatie omkeerbaar. Echter, wanneer een bepaalde concentratie van de vrijgaveproducten wordt bereikt, wordt dit proces onomkeerbaar. Daarna wordt een netwerk van fibrine gevormd zodat de gewonde plek permanent wordt gesloten. Thromboxane heeft een sterke antagonist. Deze antagonist is prostacycline, dat ook een prostaglandine is die is afgeleid van arachidonzuur. Prostacycline gaat aanvankelijk vasoconstrictie tegen en belemmert dus indirect de thrombusaggregatie. Ten slotte voorkomt het ook direct de aggregatie van bloedplaatjes. Dit reguleringsmechanisme is belangrijk voor het bereiken van een evenwichtige relatie tussen bloedstolling en bloedstroom. Omdat zelfs de kleinste blessures anders het startpunt kunnen worden voor de ontwikkeling van trombose.
Vorming, voorkomen, eigenschappen en optimale waarden
Tromboxaan is slechts één prostaglandine die wordt gevormd uit arachidonzuur. Toch is arachidonzuur een van de belangrijkste voorlopers van verschillende ontstekingsbevorderende middelen prostaglandines, die allemaal dezelfde basisstructuur hebben. Ze bestaan uit de steiger van prostaanzuur. Arachidonzuur wordt via de voeding opgenomen. Bijzonder grote hoeveelheden arachidonzuur worden aangetroffen in dierlijke vetten, hoewel het een onverzadigd vetzuur is met vier dubbele bindingen. Het wordt echter ook in het organisme gesynthetiseerd uit het essentiële omega-6-vetzuur linolzuur. In dit proces wordt arachidonzuur gevormd via de tussenstadia gamma-linoleenzuur en dihomogammalinoleenzuur. Linolzuur is overvloedig aanwezig in plantaardige oliën. De synthese van arachidonzuur uit linolzuur is echter niet erg productief, dus wordt het beschouwd als een semi-essentieel omega-6-vetzuur.
Ziekten en aandoeningen
Zoals eerder vermeld, zijn de prostaglandinen in arachidonzuur bijzonder pro-inflammatoir en bevorderen ze ook de bloedstolling via tromboxaan. Deze processen zijn erg belangrijk voor het lichaam en vertegenwoordigen reacties van de immuunsysteem op infecties, verwondingen en andere externe invloeden. Tegelijkertijd irriteren prostaglandines uit arachidonzuur ook pijn receptoren, die hevige pijn veroorzaken. Er zijn tegenhangers prostaglandinen gevormd uit dihomogammalinoleenzuur of alfa-linoleenzuur. Deze hebben ontstekingsremmende en anticoagulerende effecten. Prostacycline uit de arachidonreeks is echter ook antistollingsmiddel, maar ook sterk ontstekingsbevorderend. Het speelt een speciale rol in verband met allergieën en astma De soms zeer sterk tegengestelde effecten van de prostaglandinen vragen om een evenwichtige verhouding tussen de werkzame stoffen. Dit begint al met de dieet Bijvoorbeeld de verhouding tussen omega-6 en omega-3 vetzuren is van groot belang voor volksgezondheid Deze verhouding moet 6 op 1 zijn. Als de inname van omega-3 vetzuren is te laag, prostaglandines, die bevorderen ontsteking en bloedstolling, zullen overheersen. Op lange termijn kan dit leiden naar arteriosclerose, hart-en vaatziekte, tromboseallergieën, astma of reumatische klachten. Als het concentratie van tromboxaan in het lichaam is gedurende lange tijd verhoogd, er is een risico op verhoogd trombose De kleinste verwondingen aan het bloed schepen altijd voorkomen. Dit zou echter het startpunt kunnen zijn voor een constante aggregatie van bloedplaatjes. Enerzijds kunnen trombose ontstaan en anderzijds kunnen zich in verband met ontstekingsprocessen geleidelijk afzettingen in het bloed vormen. schepen in de vorm van plaques. Het resultaat is arteriosclerose met het risico van hart- aanvallen, longembolieën en beroertes. Het is ook bekend dat arm dieet, alcohol en sigarettenmisbruik, te weinig lichaamsbeweging, zwaarlijvigheid, suikerziekte mellitus en verschillende ziekten hebben een ongunstige invloed op de verhouding onverzadigd vetzuren in het lichaam ten gunste van arachidonzuur. Dit verhoogt het risico op aderverkalking en trombose.
