Iedereen weet het en niemand kan zich ertegen beschermen - vroeg of laat krijgt iedereen ooit met verdriet te maken. Gelukkig, want het vaak onbeminde gevoel vervult voor ons mensen een betekenisvolle functie. Toch kan verdriet mensen ook ziek maken en ernstige gevolgen hebben.
Wat is verdriet?
Verdriet wordt over het algemeen een emotionele toestand genoemd die gepaard gaat met grote droefheid, neerslachtigheid en een diepe pijn De levenslust van de persoon neemt af, en indien nodig trekt hij zich terug en isoleert hij zich van zijn omgeving om te rouwen. De meest voorkomende oorzaak van verdriet is het verlies van een dierbare. Of het nu gaat om de scheiding van een partner of de dood van een familielid, in de steek gelaten worden door een naaste, in welke vorm dan ook, doet ons mensen aanvankelijk in diepe wanhoop vervallen. Maar waarom is dit zo? En is het uiteindelijk misschien wel gezond om te rouwen?
Functie en taak
Verdriet kan waarschijnlijk het beste worden omschreven als een proces dat onze psyche helpt om te verwerken wat we hebben meegemaakt. Dit proces is door veel psychologen opgedeeld in vier fasen, maar ze lopen in elkaar over en zijn niet strikt te scheiden. In het begin hebben wij mensen de neiging om te ontkennen wat we hebben meegemaakt, het niet te willen erkennen en de werkelijkheid te negeren en van ons af te duwen. Tijdens deze fase melden de getroffenen vaak een toestand van schokken dat gaat gepaard met gevoelloosheid en gevoelloosheid. Pas in de tweede fase barsten de emoties eindelijk los en lijken ze de griever praktisch te overspoelen. Woede, wanhoop, verdriet en angst wisselen elkaar af en niet zelden leiden aan buitensporige eisen. Als gevolg hiervan kan deze fase leiden naar de zoektocht naar iemand die de schuld kan krijgen en tot slot naar sterke eigen schuldgevoelens. Hier bestaat echter het gevaar zichzelf te verliezen in schuldgevoelens en woede in plaats van het verdriet toe te staan en te accepteren. Dit laatste is absoluut noodzakelijk voor het verwerken van het ervaren; alleen zo kan de rouwfase onder de knie worden. In de derde fase van het proces bereikt de getroffen persoon langzaam een toestand waarin hij accepteert wat hij heeft meegemaakt en de realiteit hem inhaalt. Het dagelijkse leven wordt geleidelijk hervat, maar er kunnen regelmatig tegenslagen zijn als de realiteit in botsing komt met verdriet. Het rouwproces eindigt met de fase van heroriëntatie. Ondanks het verlies ziet de rouwende weer nieuwe doelen en perspectieven, wat leidt tot nieuwe moed om het leven onder ogen te zien. Het verlies wordt uiteindelijk in het bewustzijn geïntegreerd en kan als ervaring worden opgeslagen. De bijbehorende emoties worden nog steeds als belastend ervaren, maar tegelijkertijd wordt het besef gewonnen dat verliezen kunnen worden doorstaan en overleefd. Het rouwproces is dus een buitengewoon nuttig verschijnsel van onze psyche om beter met ernstige verliezen om te kunnen gaan. Helaas werkt het rouwproces niet vanzelf en vereist het de actieve medewerking van de betrokken persoon om het proces echt te voltooien. Gebeurt dit niet en blijft de rouwende in een van de rouwfasen zonder vooruit te komen, dan treden in veel gevallen ernstige gevolgen op die uiteindelijk alleen in pathologisch rouwwerk kunnen worden opgelost.
Ziekten en klachten
Enerzijds willen mensen verdriet onderdrukken om de pijnlijke en onaangename gevoelens niet onder ogen te zien. Anderzijds leven we ook in een meritocratie die ons regelmatig duidelijk maakt dat alleen gemotiveerde, mentaal evenwichtige en perfect gezonde mensen bereid zijn te presteren. Er is zelden ruimte, laat staan tijd, voor verdriet. De druk van buitenaf om wat sneller te rouwen en 'het op een gegeven moment los te laten' leidt ertoe dat veel getroffen mensen niet eens betrokken raken bij de onaangename gevoelens en zichzelf afleiden met werk of andere dingen. In eerste instantie lijkt dit zelfs te werken, maar pijn en verdriet kan niet volledig worden onderdrukt en komt uiteindelijk naar de oppervlakte. Vaak manifesteren de emoties zich dan in de vorm van Depressie, wat de getroffen persoon uiteindelijk dwingt om met zijn of haar eigen emotionele wereld om te gaan en professionele hulp te zoeken om het rouwproces met steun op zich te nemen. Hier moet het normale rouwproces echter niet onmiddellijk worden verward met een volwaardig rouwproces Depressie neerslachtigheid en een tijdelijk verlies van de moed om het leven onder ogen te zien horen immers bij rouw; onopgelost verdriet kan ook leiden tot andere aandoeningen, zoals angst en paniekaanvallen, die uiteindelijk het dagelijkse leven bepalen. De onderdrukte gevoelens kunnen zich zelfs psychosomatisch manifesteren, bijvoorbeeld in de vorm van persistent misselijkheid, frequente buikpijn of hoofdpijn, en constant 피로 en uitputting. Patiënten maken ook regelmatig melding van slaapstoornissen en nachtmerries. Verdriet kan zich uiten in een verscheidenheid aan symptomen, maar het moet in ieder geval niet worden genegeerd maar aangepakt, ongeacht hoe lang het rouwproces duurt. In het algemeen kan gesteld worden dat het rouwproces geïndividualiseerd moet worden en het is niet te voorspellen hoe lang de getroffen persoon “kan” lijden of wanneer hij of zij weer zal moeten functioneren. Afhankelijk van de persoonlijkheid en de ernst van het verlies, kan het rouwproces sterk variëren en niet op een algemene manier worden bepaald.
