Venulen zijn de postcapillaire bloed schepen die rechtstreeks verbinding maken met de capillair bed, waar de uitwisseling van stoffen tussen bloed en omliggende weefsels plaatsvindt. Ze zijn al zichtbaar voor het blote oog en vertegenwoordigen het begin van het veneuze vasculaire systeem dat transporteert bloed terug naar de hart- In tegenstelling tot de grotere aderen waarin de venulen stromen, zijn ze niet uitgerust met veneuze kleppen.
Wat is het venule?
Bloed gepompt uit de hart- naar het doelweefsel in de grote circulatie (systemische circulatie) en de kleine circulatie (pulmonale circulatie) stromen in de steeds vertakkende slagaders. In het doelweefsel passeert het bloed de nauwe capillair systeem, waar de uitwisseling van stoffen met de omliggende weefselcellen plaatsvindt. Direct "achter" het capillair systeem begint het veneuze vasculaire systeem. De venulen, met een diameter van 10 tot 100 micrometer, grenzen onmiddellijk aan de haarvaten en zijn al zichtbaar voor het blote oog. Naarmate ze vorderen, vloeien venulen samen en vormen aderen, die op hun beurt in grotere aderen stromen - ongeveer vergelijkbaar met een rivier die zijrivieren binnenstroomt. Postcapillaire venulen verschillen niet alleen van aders door hun kleinere diameter, maar ze missen ook de veneuze kleppen die ervoor zorgen dat bloed in aders uitsluitend in één richting wordt getransporteerd, naar de hart- De wanden van de venulen direct grenzend aan de capillairen, met een diameter van 10 tot 30 micrometer, hebben nog geen duidelijke laag gladde spiercellen (tunica media). De karakteristieke lagen van gladde spiercellen worden alleen aangetroffen in de dikkere verzamelvenulen en in spiervenulen.
Anatomie en structuur
Venulen kunnen worden onderverdeeld in drie categorieën: postcapillaire venulen (10 tot 30 micron), verzamelvenulen (30 tot 50 micron) en spiervenulen (50 tot 100 micron), elk met een iets andere structuur. De wanden van de dunne postcapillaire venulen zijn gedeeltelijk permeabel, vergelijkbaar met de wanden van capillairen. Ze bieden nog steeds de mogelijkheid om stoffen uit te wisselen met het weefsel, als een stroomafwaartse "laatste kans", om zo te zeggen. In lymfatisch weefsel (weefselvocht knooppunten, amandelen), worden de postcapillaire venulen gevormd als zogenaamde high-endotheliale venulen. Hun binnenmuren (endotheel) bestaan uit speciaal gevormde cellen, waardoor de grote leukocyten om in het omringende weefsel te ontsnappen in het geval van een noodzakelijke immuunrespons. Het omgekeerde proces, het invoeren van leukocyten gevormd in lymfoïde follikels, is ook mogelijk. Beide processen worden lymfo- of leukodiapedese genoemd. Dat deel van de venulen waarvan epitheel bevat geen of weinig gladde spiercellen die niet actief kunnen samentrekken of ontspannen. Daarom zijn ze omsloten door uitbreidingen van pericytes. Dit zijn bindweefsel cellen waarvan de verlengingen het vermogen hebben om samen te trekken en te ontspannen. Het ontbrekende actieve deel van de venulen voor samentrekken en ontspannen wordt grotendeels overgenomen door de pericytes.
Functie en taken
De belangrijkste functie van de venulen is om bloed te ontvangen nadat het door de haarvaten is gegaan en om het in de aderen af te voeren. In het geval van de groten circulatiewordt veneus bloed gedeoxygeneerd en verrijkt met afbraakproducten van het metabolisme van het lichaam. De metabolische producten worden voornamelijk uitgescheiden of verder gemetaboliseerd in de lever en nieren. In het geval van het kleine lichaam of pulmonale circulatie, is het bloed in de haarvaten verrijkt zuurstof van de longblaasjes en de carbon het dioxydegehalte wordt verminderd. De carbon in de longblaasjes uitgescheiden kooldioxide wordt met de adem uitgeademd. Naast de hoofdtaak van het initiëren van het retourtransport van bloed naar het hart, voeren de venulen direct grenzend aan de capillairen ook een deel uit van de uitwisseling van stoffen met het omringende weefsel. De nevenfunctie van de venulen overlapt dus enigszins met de functie van de haarvaten. In gespecialiseerd lymfoïde weefsel zoals weefselvocht knooppunten en keelamandelen (amandelen), de postcapillaire venulen vervullen een speciale functie. Hun epitheel is ontworpen om op te nemen leukocyten gevormd in nabijgelegen lymfoïde follikels, bijvoorbeeld in hun lumen wanneer dat nodig is, of om leukocyten in het weefsel af te geven. In bepaalde weefsels, zoals de neusslijmvlies, venulen vormen een onderling verbonden netwerk. Als de stroomafwaartse aders vernauwen en de bloedstroom daardoor wordt vertraagd, kan een regelmatige bloedcongestie optreden in het netwerk van venulen. De neusslijmvlies kan dan zo sterk opzwellen dat de neus- "Sluit" en ademhaling door de neus- is niet meer mogelijk.
Ziekten
De uitwisseling van stoffen tussen weefsel en bloed, die plaatsvindt in de haarvaten en postcapillaire venulen, is van enorm belang om cellen van de nodige energie en benodigde stoffen te voorzien. Even belangrijk is de verwijdering, de verplaatsing van afbraakproducten in de bloedbaan, zodat de "afvalproducten" in het milieu kunnen worden afgevoerd of verder kunnen worden gemetaboliseerd in specifieke organen. Ziekten en aandoeningen die verband houden met een beperkte uitwisseling van stoffen zijn meestal het gevolg van een verandering in de wanden van de microvaatjes (arteriolen, haarvaten, venulen). Vanwege reeds bestaande aandoeningen zoals suikerziekte, hoge bloeddruk en chronisch spanning, evenals gebrek aan lichaamsbeweging en rokenkunnen afzettingen ontstaan in de wanden van de microvaatjes, waardoor de circulatie van het bloed en het belemmeren van de uitwisseling van stoffen. Als gevolg hiervan treden vroegtijdige verouderingsprocessen van de cellen op. Klachten en symptomen zoals geheugen en concentratie problemen, tinnitus of de bekende ‘etalageziekte’ bij zware rokers zijn typische begeleidende symptomen. De mate waarin hoog cholesterol niveaus, vooral een hoog aandeel LDL's in de totale cholesterolfractie, kunnen plaques in het bloed veroorzaken schepen wordt al enkele jaren kritisch ondervraagd door experts.
