Paclitaxel: effecten, gebruik en risico's

Het actieve ingrediënt paclitaxel wordt gebruikt voor de therapie van verschillende soorten kanker​ Het heeft de eigenschap de verdeling en verspreiding van kanker cellen.

Wat is paclitaxel?

Het actieve ingrediënt paclitaxel wordt gebruikt om verschillende soorten kanker. Paclitaxel is een cytostatisch medicijn. Het behoort tot de groep taxanen en wordt gebruikt om verschillende soorten kanker te behandelen. Deze omvatten ovariële en borstkanker​ Het medicijn is afkomstig van de schors van de taxusboom uit de Stille Oceaan (Taxus brevifolia). Onderzoek naar paclitaxel begon eind jaren zestig door de wetenschappers MC Wani en Monroe E. Wall, die een uitgebreide zoektocht naar nieuwe antikankermiddelen begonnen. In 1960 slaagden de twee onderzoekers er voor het eerst in de verbinding paclitaxel te isoleren door een extractie van Pacific taxus. Tijdens dit proces merkten ze een antiproliferatief effect op kankercellen op. Momenteel wordt paclitaxel aangeboden als een infuusconcentraat. In Europa is het medicijn sinds het begin van de jaren negentig verkrijgbaar. Omdat aan de vraag naar natuurlijke taxus uit de Stille Oceaan niet kan worden voldaan vanwege de beperkte distributieheeft gedeeltelijke synthetische extractie van het medicijn uit baccatin III de afgelopen jaren plaatsgevonden. Deze stof zit in de naalden van de Europese taxus en wordt verkregen door het Ojima-Holton-proces. Als alternatief is ook biotechnologische extractie van paclitaxel uit taxuscelculturen mogelijk.

Farmacologische werking

Zoals hierboven vermeld, is paclitaxel afkomstig van de taxusboom, die tot de loofbomen behoort en naaldvormige bladeren heeft. Met behulp van het medicijn is een antikankereffect mogelijk. Paclitaxel verstoort de deling van kankercellen en behoort tot de subgroep van mitoseremmers. Tijdens de celdeling worden microtubuli (bundels filamenten) gevormd. Op het cruciale moment kunnen deze duplicaten aantrekken chromosomen, die deel uitmaken van het genetisch materiaal. Door dit proces zorgen ze voor de vorming van een onafhankelijke cel. In tegenstelling tot het cytostatische medicijn vinblastine alsmede de jicht drug colchicine, die een direct remmend effect hebben op de assemblage van microtubuli, kan paclitaxel hun afbraak voorkomen. Op deze manier wordt tijdens de celcyclus een abnormale bundelstructuur van microtubuli gevormd, wat op zijn beurt leidt tot een belemmering van de genetische deling. Het stabiliseren van de microtubuli heeft ook invloed op de gehele interne structuur van de cellen. Paclitaxel heeft de eigenschap om alle delende cellen te beïnvloeden. Hierdoor is er een verhoogd risico op bijwerkingen. Kankercellen worden echter meer getroffen omdat hun deling bijzonder snel is.

Medische toepassing en gebruik

Paclitaxel kan worden gebruikt om verschillende soorten kanker te behandelen. Het wordt bijvoorbeeld samen met het cytostatische medicijn aangeboden cisplatine voor de behandeling van gevorderden eierstokkanker​ Het medicijn is ook geschikt als er na een operatie resten van de tumor in het lichaam achterblijven die een grootte bereiken van meer dan een centimeter. Paclitaxel kan ook worden gebruikt om te behandelen metastasen (dochtertumoren) als platina-bevattende stoffen dat niet doen leiden tot een verbetering. Paclitaxel wordt ook toegediend aan borstkanker die al is uitgezaaid naar het naburige weefselvocht knooppunten. Dit vereist echter een voorbehandeling met cyclofosfamide en anthracyclines. Paclitaxel is ook geschikt om te combineren therapie met het monoklonale antilichaam trastuzumab als de patiënt een specifieke groeireceptor op de kankercellen heeft en behandeling met anthracycline niet geschikt is. Paclitaxel wordt alleen gebruikt in borstkanker behandeling alleen als anthracycline therapie is niet succesvol. Als bestraling of operatie niet kan worden uitgevoerd voor niet-kleincellige bronchiale kanker, wordt paclitaxel samen met cisplatine​ Paclitaxel wordt ook geschikt geacht voor gebruik in Kaposi's sarcoom​ Dit is een speciale vorm van kanker die zich voornamelijk voordoet in 에이즈 patiënten. Paclitaxel wordt toegediend in de vorm van een intraveneuze infusie.

Risico's en bijwerkingen

Het gebruik van paclitaxel kan soms vervelende bijwerkingen veroorzaken. Bovenste luchtwegen infecties komen het meest voor. Waaronder rhinitis, zere keel, spruw en koortslippenBovendien kunnen urinewegaandoeningen, bloeding, bloedarmoede, wit bloed celgebrek, slijmvlies ontsteking, huid huiduitslag, blozen, zenuwstoornissen, diarree, misselijkheid, braken, constipatie, pijn in de buikspierongemakken, gewrichtspijn, haaruitvalen oedeem van de ledematen kunnen optreden. Minder vaak voorkomende bijwerkingen zijn onder meer duizeligheidzenuwstoornis, nervositeit, griep-achtige symptomen, hoofdpijn, smaak veranderingen, oorsuizen, hartkloppingen, flauwvallen, jeuk, acne, kalf krampen, bot pijn, pijn in de rug, pijn op de borst, Depressie, rillingen en koorts​ Tijdens de behandeling moeten patiënten een aanvraag indienen zonnebrandcrème aan hun handen en voeten. Er zijn ook enkele contra-indicaties voor paclitaxel. Het medicijn mag bijvoorbeeld niet worden toegediend als de patiënt een uitgesproken overgevoeligheid voor het medicijn heeft. Andere contra-indicaties zijn onder meer niet-behandelbare infecties in het geval van Kaposi's sarcoom, de aanwezigheid van neutrofielen, en ernstig lever disfunctie. Bij hartstoornissen of milde leverfunctiestoornissen moet de arts de risico's zorgvuldig afwegen tegen de voordelen. Er is geen informatie beschikbaar over het gebruik van paclitaxel in zwangerschap​ Het mag echter niet worden toegediend tijdens zwangerschap omdat, net als bij andere cytostatica drugs, kan het schade toebrengen aan de zwangere vrouw. Paclitaxel dient ook tijdens het geven van borstvoeding te worden vermeden, omdat niet bekend is of het geneesmiddel overgaat moedermelk​ Voordat u paclitaxel gebruikt voor eierstokkankeris het belangrijk om het medicijn altijd vóór het cytostatische medicijn toe te dienen cisplatine​ Anders bestaat het risico op een ernstigere verslechtering van beenmerg functie als het in de tegenovergestelde richting wordt gebruikt.