Van de ongeveer 1800 soorten slangen die op aarde voorkomen, is slechts iets meer dan een vijfde giftig. En dit zijn niet de gigantische slangen, maar de middelgrote en kleine soorten. De grote slangen hebben alleen gewone, stevige tanden en verslinden hun prooi nadat ze hem hebben gedood door hem te verpletteren.
Giftige slangen en slangengif
In Duitsland is de adder bijvoorbeeld een van de giftige slangen. Zijn gif is hemotoxisch en leeft bij voorkeur in droge heidegebieden. Even terzijde, gigantische slangen groeien maximaal zes meter lang en maximaal acht meter. Verslagen van slangen van 15 en 20 meter of zelfs langer zijn ofwel sterke verhalen of worden gezien met de ogen van zo overdreven angst. Naast hun normale tanden hebben giftige slangen twee tanden in de bovenkaak helemaal vooraan, die rechtop staan als de mond wordt geopend en zijn voorzien van een kanaal waardoor het gif naar buiten komt. Wanneer de slang zijn tanden in het vlees van het slachtoffer slaat, wordt het gif in de wond geïnjecteerd door de druk van de slaapspieren. De slang is van nature een schuw dier en zal, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, een mens alleen aanvallen als hij zich bedreigd voelt. Dit kan echter ook het geval zijn als de mens bijzonder snel en haastig beweegt. De aanval van de slang is eigenlijk een verdediging. Of de oorzaak van de slangenbeet nu verdediging of aanval is, het is zeker dat veel doden worden veroorzaakt door giftige slangen. Het slangengif werkt alleen als ze in de bloedbaan komen. Bij inname worden ze onschadelijk gemaakt door de spijsvertering. Afhankelijk van hun effect zijn slangengif onderverdeeld in twee hoofdgroepen, neurotoxinen (zenuwgif) en hemotoxinen (bloed en protoplasma-gif). De neurotoxines verlammen belangrijke zenuwcentra en veroorzaken ademhalingsstilstand. De hart- wordt weinig direct beïnvloed. De hemotoxinen veroorzaken rood bloed cellen om te veranderen en te agglomereren.
Giftige slangen in Duitsland en Oostenrijk
In Duitsland vinden we geen andere giftige slangen behalve de zandadder (ook wel Europese hoornadder, zandadder of hoornadder genoemd) en de adder, wiens gif hemotoxisch is. De adder leeft bij voorkeur in droge heidegebieden, verbergt zich bij koele temperaturen en wordt alleen door de warme zonnestralen uit zijn schuilplaats gelokt. Het dankt zijn naam aan een kruisachtige markering op zijn hoofd, wat niet bij alle dieren zichtbaar is. Een zeker teken van de adder is de donkere, opvallende zigzaglijn die langs de hele rug loopt. De zandadder leeft op zanderige, steenachtige bodems, is oker van kleur en draagt geen speciale markeringen, maar zijn vierkant hoofd en wees neus- onderscheid het duidelijk van andere niet-giftige slangen. Statistische gegevens van de afgelopen jaren over sterfte door slangenbeet variëren sterk tussen bronnen. Sommigen spreken van een sterftecijfer van 35 tot 45 procent in tropische landen, terwijl in Duitsland een gemiddeld sterftecijfer van minder dan 7 procent werd gevonden.
Slangengif als medicijn
Daarom hebben wetenschappers er hun missie van gemaakt om een verdediging tegen slangengif te vinden. Het zo gevreesde gif van de slang wordt nu met voordeel in de geneeskunde gebruikt. Crotaline, het gedroogde gif van de ratelslang, wordt tegen ingespoten epilepsie, en slangengif wordt gebruikt om serums te produceren die slangengif ondoelmatig maken in het menselijk en dierlijk lichaam. Serum wordt verkregen uit de bloed van geïmmuniseerde paarden (dwz paarden die ongevoelig zijn gemaakt voor slangengif) in speciaal voor dit doel opgerichte slangenboerderijen en instituten. Maar hoe wordt het serum verkregen? De keeper gaat de kennel binnen. Hij wordt tegen beten beschermd door hoge en ruwe laarzen. Met een aan het uiteinde gevorkte stok drukt hij een slang vlak achter de grond op de grond hoofd Dan grijpt hij de slang met zijn hand en drukt zijn kaken uit elkaar. Een assistent houdt een glazen pot onder de dreigende uitstekende giftanden en masseert de gifklieren van de slang. Het resulterende gif wordt gebruikt om het vaccin voor de paarden te maken. Tijdens de eerste injectie krijgt een paard een halve milligram opgelost droog gif binnen. Verdere inentingen worden gegeven met tussenpozen van drie tot vier dagen elk. Daarna kan het eerste bloedmonster worden afgenomen, waarbij ongeveer acht liter bloed wordt afgenomen. Vervolgens worden er nog drie aderlatingen van elk zes liter uitgevoerd met tussenpozen van een week. Tijdens dit proces worden de dieren nauwlettend gevolgd op gewicht, temperatuur en algemeen volksgezondheid in strikte naleving van alle voorschriften van de dierenbeschermingswetten. Serum wordt verkregen uit het geïmmuniseerde bloed en in ampullen gevuld. Bij gebruik van deze serums is het noodzakelijk om te weten van welke slangensoort de beet is opgetreden, want na langdurig onderzoek is vastgesteld dat bijvoorbeeld otterserum alleen effectief is tegen otterbeten. De andere serums en giffen gedragen zich dienovereenkomstig. Bij een volwassen mens worden hoeveelheden van 20 tot 30 cmm geïnjecteerd en de behandeling moet binnen twee uur na de beet worden gegeven. Als wij en onze kinderen en jongvolwassenen uitgaan wandelen, spelen en kamperen tijdens de zomermaanden, moeten we ouders, leraren en jongvolwassenen een korte herinnering geven over voorzorgsmaatregelen bij slangenbeet. Blootsvoets lopen op puinhopen, zonnige met struikgewas bedekte bosbodems wordt vaak in verband gebracht met het risico op slangenbeten. Daarom moet men bij het wandelen op onbekend terrein de lokale bevolking vragen of er in het gebied slangen zijn waargenomen. Iedereen zou de kenmerken moeten kennen van de twee giftige slangen die nog steeds in ons land voorkomen.
Complicaties
De complicaties die kunnen optreden na een slangenbeet, zijn afhankelijk van het type slang en welk gif het is. Het gif van de koningscobra vernietigt bijvoorbeeld dat van het slachtoffer zenuwen binnen een zeer korte tijd. Getroffen personen vallen in een coma zeer snel na een beet en overlijden gewoonlijk zonder onmiddellijke behandeling met een tegengif. Cobra's zijn ook slangen die hun gif uitspugen. Als het gif in de ogen komt, kan dat leiden naar blindheid De Zuid-Amerikaanse ratelslang is een van de zeldzame slangensoorten die zowel een weefseltoxine als een zenuwgif aanmaakt en deze bij hun slachtoffers injecteert. Zelfs onmiddellijke behandeling van een bijtwond met een speciale reinigingsvloeistof voor slangenbeten in de tropen is in deze gevallen meestal niet effectief. Na de beet wordt het bloed van het slachtoffer zo verdund door het hemotoxine dat het door de haarvaten in het lichaam lekt. Levensbedreigende inwendige bloedingen zijn het gevolg. In Duitsland is de adder de enige van nature voorkomende giftige slangensoort. De beet van een adder is meestal niet levensbedreigend voor gezonde volwassenen. Indien snel behandeld, worden geen complicaties verwacht buiten de typische symptomen zoals snelle hartslag, ademhaling problemen en zweten. Als het bijtwond niet professioneel wordt behandeld, kan geïnfecteerd raken en in het ergste geval leiden naar bloedvergiftiging.
Wanneer moet je naar de dokter gaan?
Wanneer slangengif het menselijk lichaam binnendringt, moet onmiddellijk een arts worden geraadpleegd. Indien onbehandeld, kan het leiden tot de dood van de getroffen persoon, dus de patiënt heeft altijd snelle medische behandeling nodig. Hoe eerder het slangengif wordt gedetecteerd en uit het lichaam wordt verwijderd, hoe beter de verdere prognose. In de regel moet een arts worden geraadpleegd als de getroffen persoon door een slang is gebeten. De beet is duidelijk zichtbaar, en de bijtwond zelf wordt meestal geassocieerd met ernstig pijn Als het bewustzijn van de getroffen persoon vertroebeld is nadat hij door een slang is gebeten, moet onmiddellijk een arts worden geraadpleegd. Dit kan leiden tot ernstige 피로, hoofdpijn or koorts Daarom moet na een slangenbeet altijd onmiddellijk een spoedarts worden gebeld of moet het ziekenhuis direct worden bezocht. De getroffen persoon moet indien mogelijk ook weggaan van de slang.
