Nociception verwijst naar een complexe interactie van zenuwprikkels die resulteren in pijn als gevolg van mechanische, chemische of thermische prikkels in pijngevoelige menselijke weefsels. Het directe pijn-inducerende stimuli worden door gespecialiseerde sensorische signalen naar het CZS gestuurd zenuwen, de nociceptoren. De centra in de hersenen verantwoordelijk voor dit proces vormen de overeenkomstige pijn gevoel van de ontvangen stimuli van de nociceptoren.
Wat is nociceptie?
Nociceptie omvat alle zenuwprikkels die worden gerapporteerd door gespecialiseerde sensorische zenuwen, de nociceptoren, naar specifiek hersenen centra via afferente vezels. Nociceptie omvat alle zenuwprikkels die worden gerapporteerd door gespecialiseerde sensorische zenuwen, de nociceptoren, naar specifiek hersenen centra via afferente vezels. De zenuwprikkels zelf worden geactiveerd door omringende cellen die onderhevig zijn aan mechanisch, thermisch of chemisch letsel. De beschadigde cellen geven boodschappersubstanties af die actiepotentialen kunnen triggeren in de nociceptoren, die aan de hersenen worden gerapporteerd voor verdere verwerking. De verantwoordelijke hersencentra verzamelen de pijnprikkels, evalueren ze en genereren daaruit een - normaal gesproken - passende pijnsensatie. Er zijn drie verschillende soorten nociceptoren beschikbaar om de mechanische, chemische en thermische stimuli te detecteren die worden uitgezonden door cellen die onder spanning of zelfs vernietigd. Een daarvan zijn de mechanoreceptoren die gespecialiseerd zijn in mechanische stimuli, die relatief snel geleidende A-delta-vezels hebben, omgeven door een medullaire omhulling. De tweede zijn polymodale nociceptoren, die reageren op zowel mechanische als chemische en thermische stimuli en ook A-delta-vezels hebben, hoewel deze slechts zwak gemyeliniseerd zijn. De derde klasse van nociceptoren zijn polymodale pijnsensoren, die niet-gemyeliniseerde C-vezels hebben en een lage transmissiesnelheid hebben van ongeveer 1 meter per seconde. A-deltavezels, aan de andere kant, zenden hun actiepotentiaal met ongeveer 20-30 meter per seconde.
Functie en taak
Een van de belangrijkste functies van nociceptie is om pijn bijna onmiddellijk op te wekken als er gevaar dreigt. In deze gevallen maakt nociceptie het opwekken van pijn van waarschuwende aard mogelijk. De scherpe en stekende primaire pijn, die volledig onverwacht optreedt onmiddellijk na een gevaarlijke mechanische, thermische of chemische impact, wordt meestal veroorzaakt door gespecialiseerde mechanoreceptoren of door polymodale nociceptoren. Beide klassen sensorische zenuwen hebben de snelle A-delta-vezels. Ze zijn in staat pijnsensaties te genereren die reflexieve beschermende reacties kunnen opwekken om dreigend gevaar te voorkomen. Als u bijvoorbeeld per ongeluk de hete kookplaat aanraakt, trekt de hand reflexmatig terug om dreigende brandschade te voorkomen. Dreigend letsel of reeds opgetreden verwondingen, bijvoorbeeld door een mes of zware voorwerpen die de voet dreigen te verpletteren, ook leiden op vergelijkbare reflexieve ophaalbewegingen van de hand of voet. In het geval van een minder acuut gevaar dat geen onmiddellijke bedreiging vormt voor het lichaam of lichaamsdelen, nemen de polymodale C-vezels de sensorische opname van de rapporterende cellen over, de omzetting in neuronale actiepotentialen en de overdracht naar de CNS. De pijnsensatie die hierdoor wordt opgewekt, is minder lokaliseerbaar en voelt gewoonlijk doffer en hardnekkiger aan dan het stekende of brandend en gemakkelijk te lokaliseren primaire pijn die bijvoorbeeld optreedt bij snijwonden of brandwonden Het voordeel van dit type pijnsensatie is dus voornamelijk om dergelijke situaties uit episodisch te herinneren geheugen om soortgelijke situaties in de toekomst te vermijden die ongunstig zijn gebleken voor het lichaam. Dit betekent dat langzame C-vezelsignalen in bepaalde centra in de hersenen sterk worden verwerkt en worden gekoppeld aan andere sensorische berichten die tegelijkertijd optreden. Dit kan leiden op het feit dat bepaalde sensorberichten al pijnsensaties kunnen opwekken, hoewel objectief gezien geen pijnprikkel aanwezig mag zijn. De reflex-uitlokkende primaire pijn is uitsluitend een oppervlaktepijn die relatief goed kan worden gelokaliseerd. Daarentegen diepe pijn, die kan ontstaan in spieren, bottenof interne organen (viscerale pijn), is minder lokaliseerbaar.
Ziekten en klachten
Gezien de complexiteit van nociceptie en de verwerking van neuronale actiepotentialen van nociceptoren tot subjectieve pijnsensatie, kunnen er verschillende potentiële problemen optreden. Enerzijds kunnen neuronale stoornissen optreden bij de opname van signalen van aangetaste cellen door de nociceptoren en / of de overdracht van de potentialen naar het CZS. Anderzijds zijn er ook problemen bij de verwerking van de sensorsignalen denkbaar, die leiden tot een overdreven of verminderde pijnsensatie. Er kan dus onderscheid worden gemaakt tussen nociceptieve en neuropathische pijn. Nociceptieve pijn treedt bijvoorbeeld op na weefseltrauma of bij chronisch ontsteking of interne organen. Chronisch pijn in de rug en tumorpijn wordt ook vaak veroorzaakt door veranderingen in de uiteinden van de nociceptoren die functioneren als signaalontvangers. In deze gevallen leidt een verminderde functionaliteit van de nociceptoren tot een veranderde pijnsensatie. Neuropathische pijn komt veel vaker voor, wat resulteert in omkeerbare of onomkeerbare pijnsensatie als gevolg van een systemische verandering in signaalverwerking. De signalen van de nociceptoren worden eerst verwerkt in de thalamische kernen en worden na verdere verwerking in bepaalde regio's van de cortex en amygdala ook met mentale associaties geconfronteerd voordat ze als concrete pijnsensaties bij bewustzijn komen. Een voorbeeld van een pathologisch overdreven pijnsensatie is fibromyalgie syndroom, ook bekend als weke delen reumatiek De ziekte leidt tot spierpijn, vooral in de gewrichten Het tegenovergestelde van een abnormaal overdreven pijnsensatie is een sterk verminderde pijnsensatie. Het is symptomatisch bij borderline-stoornis, een ernstige geestesziekte Lijders hebben de neiging zichzelf verwondingen toe te brengen zonder pijn te voelen. Veel gebruikelijker zijn echter ziekten die symptomatisch gepaard gaan met chronische pijn in het neuropathische gebied. Voorbeelden zijn diabetici polyneuropathie, gordelroos, multiple sclerose, en zelfs op lange termijn alcohol misbruik.
