Ieder organisme heeft voldoende energie nodig om de lichaamsprocessen redelijk uit te kunnen voeren. Alles wat het via de voeding binnenkrijgt, wordt verder in het lichaam verwerkt en gebruikt als energie voor het dagelijks leven. Als een persoon - of enig ander levend wezen - het lichaam niet van voldoende voedingsstoffen voorziet, ontstaat er honger of het hongergevoel. Honger is te onderscheiden van eetlust.
Wat is honger?
Als een mens - of een ander levend wezen - het lichaam niet van voldoende voedingsstoffen voorziet, ontstaat er honger of het hongergevoel. Honger is een waarschuwingssignaal van het lichaam. Het is een sensatie die wordt veroorzaakt door de hersenendie als onaangenaam wordt ervaren, waardoor het individu voedsel binnenkrijgt. De sensatie wordt gecontroleerd door neurotransmitters in de hypothalamus (diencephalon). Dit is het belangrijkste controlesysteem van de centrale zenuwstelsel, die verantwoordelijk is voor de volledige werking en instandhouding van het interne organisme. De gevoelens van honger en verzadiging worden beheerst door complex interacties in het lichaam, die tot op heden niet allemaal voldoende zijn onderzocht. Onvoldoende vulling van de maag wordt aangegeven door het grommen van de maag, maar veroorzaakt op zichzelf niet het bekende hongergevoel. De glucose en insuline niveaus in de bloed dienen hiervoor soms als markers. Als een persoon het lichaam niet van voldoende voedingsstoffen voorziet, heeft dit op de lange termijn fatale gevolgen, die in extreme gevallen kunnen uitmonden in honger. In geïndustrialiseerde landen is dit niet langer te vrezen, terwijl mensen in arme landen van de wereld nog steeds door hongersnood kunnen worden bedreigd. De kennis over de voedselvoorziening als honger bevredigende maatregel is verankerd in het lichaam van de levende wezens. Dieren hebben bijvoorbeeld ook het instinct om regelmatig te jagen om uithongering te voorkomen. Sommige dieren creëren opslagplaatsen voor moeilijke tijden of winter om uithongering tijdens deze periodes te voorkomen. Honger is niet het enige dat mensen aanzet tot eten. Zo hebben socialisatie en de samenleving voedsel verheven tot een middel van genot met andere doeleinden dan het verzekeren van overleving. Daarom moet eetlust als psychologisch fenomeen worden onderscheiden van honger.
Functie en taak
De functie van honger is ervoor te zorgen dat het lichaam voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt. Dit gaat gepaard met het gevoel van verzadiging, dat optreedt wanneer de honger wordt gestild en de persoon aangeeft dat er voldoende voedingsstoffen worden ingenomen. Zonder hongergevoel bestaat het risico dat het lichaam niet van voldoende voedingsstoffen wordt voorzien. Het lichaam haalt de energie die het nodig heeft om zijn dagelijkse taken uit te voeren uit voedsel. Als de honger over een langere periode niet gestild wordt, ontstaan lichamelijke klachten die in ernst variëren en afhankelijk van de duur snel toenemen, omdat het lichaam dan put uit zijn eigen energiereserves. Hoe lang het gevoel van volheid aanhoudt, verschilt van persoon tot persoon en is afhankelijk van verschillende factoren. Deze omvatten fysiek voorwaarde enerzijds, maar ook activiteit anderzijds. Hoe actiever iemand is, hoe meer energie hij of zij verbruikt en nodig heeft. Daarom hebben actieve mensen een hogere kilocaloriebehoefte, die moet worden gedekt door voedsel. In verband met het normale hongergevoel is er ook hongerige honger, die wordt gekenmerkt door een overmatige drang om onmiddellijk te eten. Dit is echter een proces dat kan worden omschreven als eetlust in plaats van daadwerkelijke honger. Artsen maken onderscheid tussen lichamelijk en psychisch geïnduceerd hongerige honger Er is ook een gemengde vorm van beide. De eerste omvat bijvoorbeeld hormonaal geïnduceerde onbedwingbare trek of die veroorzaakt door hypoglycemie Psychologische triggers kunnen daarentegen emotioneel zijn spanning of verschillende eetstoornissen, bijvoorbeeld.
Ziekten en aandoeningen
Als het hongergevoel lange tijd aanhoudt zonder te worden bevredigd, de hersenen releases hormonen die oorzaak spanning In een staat van honger kan het lichaam echter ook stemmingswisselingen afgeven hormonen dat kan leiden tot hoge mate van intoxicatie. Dit is een risico voor het ontwikkelen van verschillende eetstoornissen, zoals anorexia or boulimia Een permanent verminderde voedselopname leidt tot Depressie, agressie en stemmingswisselingen Naast fysieke schade en verlies van lichaamsgewicht zijn afname van het pleziergevoel en slaapstoornissen niet ongebruikelijk en op de lange termijn wordt ook het verzadigingsgevoel verstoord. Dit kan leiden aan hunkeren naar eten. Ziekten die verband houden met een verstoring van het hongergevoel en het eetgedrag zijn anorexia nerveus, boulimia nervosa en eetaanvallen. Bovendien leidt een permanent gebrek aan voedsel tot een zogenaamd hongerstofwisseling. De stofwisseling past zich aan en wordt gedwongen de nodige energie uit de eigen reserves te halen. Over een langere periode verandert de gehele stofwisseling. Ondervoeding kan ook de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling belemmeren, vooral op jongere leeftijd. Afhankelijk van de omvang, ondervoeding veroorzaakt enorme orgaanschade en kan uiteindelijk uithongeren.
