Het was in de oudheid van groot belang en er wordt zelfs gezegd dat het in de Bijbel wordt genoemd als een remedie tegen genezing wonden In ons land is de Echte Berenklauw nu bijna vergeten als medicinale plant en wordt hij hooguit als sierplant gekweekt. Enkel en alleen homeopathie kent en waardeert nog steeds de genezende eigenschappen ervan.
Voorkomen en teelt van de echte berenklauw.
In het gewone spraakgebruik is Acanthus mollis ook bekend als zachte berenklauw, zachte berenpoot of berenkraan. In tegenstelling tot wat de Duitse naam doet vermoeden, heeft echte berenklauw (Lat. Acanthus mollis) niets te maken met het geslacht Heracleum, dat in dit land ook wel bekend staat als berenklauw. Het behoort tot de Acanthus-familie en komt oorspronkelijk uit het westelijke tot centrale Middellandse Zeegebied. Het is tegenwoordig wijdverspreid van Portugal via Noordwest-Afrika tot Kroatië, Griekenland en Roemenië. Visueel lijkt het meer op vingerhoedskruid dan op zijn Duitse naamgenoot, maar het is ook niet gerelateerd aan de laatste. De kruidachtige plant, die tot een meter hoog wordt, draagt geveerde bladeren tot 60 cm lang op een rechtopstaande scheutas. Van mei tot augustus vallen de lange bloemstengels op met witte tot roodpaarse helmvormige bloemen, waaruit eivormige zaaddozen ontstaan. De wortel van deze vaste plant is van binnen wit, maar van buiten bijna zwart. In het gewone spraakgebruik is Acanthus mollis ook bekend als zachte berenklauw, zachte berenpoot of berenkraan. Het houdt van een mild klimaat en behoeften water-doorlatende, losse en bij voorkeur humusgrond. Het wordt meestal gevonden in zonnige grasrijke gebieden tussen struiken of in rotsspleten. "Acanthus" in het oorspronkelijke Griekse woord betekent zoiets als "ruggengraat", omdat de meeste planten in dit geslacht stekelige bladeren hebben. De bijnaam "mollis", wat "zacht" betekent, beschrijft de afwezigheid van deze stekels in de echte berenklauw.
Effect en toepassing
Acanthus mollis behoorde vroeger tot de officiële (dwz officieel erkende en goedgekeurde) geneeskrachtige planten, ook in ons land, en moest dus in elke apotheek verkrijgbaar zijn. Het werd vermeld onder de Latijnse namen "Radix et Herba Acanthi" of "Brancae ursinae verae". Het gunstige effect op brandwonden en ontwrichting wordt al beschreven in kruidenboeken uit de 16e eeuw. De geplette of gekookte wortel van de plant werd voor dit doel gebruikt om een zogenaamd kataplasma te bereiden, dat wil zeggen een kompres, dat uitwendig op de plant werd aangebracht. huid en gewrichten en moest zelfs tumoren verzachten. Het was echter ook mogelijk om de slijm van de verse plant tot de aangetaste delen van de huid meerdere keren per dag. Voor inwendige behandeling werden zowel kruiden als wortels gebruikt. Gedronken - voornamelijk als thee, maar misschien ook als elixer of kruidenwijn - hielpen ze mee diarreebloedspuwing, aandoeningen van de luchtwegen en nog veel meer. De uitgebreide lijst met traditionele toepassingen suggereert dat echte berenklauw lange tijd als een universele remedie werd beschouwd. Laxeermiddelsamentrekkende, ontstekingsremmende, choleretische en diuretische effecten werden eraan toegeschreven, evenals een slijmoplossend, analgetisch en wondgenezend effect. De toepassingsgebieden waren navenant breed - ze varieerden van kneuzingen, kneuzingen, eczeem en neurodermitis tegen verkoudheid, bronchitis en griep naar buik ontsteking en allerlei soorten spijsverteringsklachten. Verantwoordelijk voor de geweldige genezende eigenschappen van de plant is voornamelijk het hoge gehalte aan tannines en slijm De slijmstoffen geven ook de echte berenklauw zijn verzachtende effect. Oude medicinale alchemistische naslagwerken omvatten het onder de vijf verzachtende kruiden (soorten verzachtende middelen), samen met populieren, heemst wortel, altvioolkruid en snijbiet. Slijmstoffen hebben een omhullend en rustgevend effect op de slijmvliezen. Ze reguleren de stoelgang, absorberen gifstoffen en remmen ontsteking. De tannines aanwezig hebben met name een samentrekkend effect en stoppen daarmee ook het bloeden. Ze sluiten celmembranen af en zorgen zo ook voor een irriterende, ontstekingsremmende beschermlaag. Andere belangrijke ingrediënten van de plant zijn enzymen, harsen en diverse mineralen zouten.
Belang voor gezondheid, behandeling en preventie.
De echte berenklauw heeft - ondanks zijn uitstekende eigenschappen - tegenwoordig praktisch geen belang in ons land als medicinale plant. Als het al wordt gebruikt, wordt het af en toe nog steeds gebruikt homeopathieNaast de typische indicaties diarree (diarree) en bloedspuwing (ophoesten bloed), het behandelt ook problemen van de hoofdhuid met Acanthus mollis, vooral in het geval van hyperfunctie van de talgklippen Homeopathische preparaten zijn verkrijgbaar in de vorm van druppels of tinctuur, bolletjes en tablets In tegenstelling tot de traditionele volksgeneeskunde, die ook de wortel van de plant gebruikt, heeft de Homeopathische Farmacopee de berenklauwessentie alleen gemaakt van de verse, bloeiende plant. De oogsttijd hiervoor is tussen begin mei en eind juli. Hetzelfde uitgangsmateriaal wordt ook gebruikt om de zogenaamde "teep" te bereiden, een verse plantentrituratie die ook in tabletvorm verkrijgbaar is. Homeopathie gebruikt Acanthus mollis meestal in de potenties D 2 tot D 4, waarbij de dosering individueel door de arts moet worden bepaald. De gebruikelijke dosering voor berenklauwtoppen is driemaal daags één tablet. Naast het belang ervan als universeel geneeskrachtig kruid, speelde echte berenklauw een heel andere rol in de oudheid: het acanthusblad diende als model bij de versiering. Sinds het midden van de 5e eeuw voor Christus verrijkte dit motief in gestileerde vorm rank- en palmette-ornamenten in de architectuur, maar ook in kunstwerken en kledingstukken. Het werd voor het eerst gebruikt door de beroemde Griekse beeldhouwer Kallimachos en is te vinden op Corinthische zuilen, daarna ook op Romeinse. Als sierplant in de tuin is Acanthus mollis geschikter in milde klimaatregio's, omdat hij onze winters maar beperkt kan doorstaan.
