Chloroquine is een geneesmiddel dat wordt gebruikt voor de behandeling en profylaxe van malaria en wordt ook gebruikt voor de therapie van inflammatoire reumatische aandoeningen. Echter, malaria pathogenen weerstand hebben ontwikkeld tegen chloroquine in veel regio's, zodat het gebruik van de drug tegengaat malaria is beperkt tot bepaalde regio's. Nemen chloroquine kan nadelige bijwerkingen veroorzaken, voornamelijk in het maagdarmkanaal en, in zeldzamere gevallen, leidend tot oogaandoeningen aan het netvlies en het hoornvlies.
Wat is chloroquine?
Chloroquine is een medicijn dat is samengesteld uit stereo-isomeren (enantiomeren) gelijkwaardig aan kinine Van zijn chemische molecuulformule (C18H26ClN3) is het een chemische verbinding die bijna volledig is samengesteld uit carbon en waterstof, maar met een enkele chloor atoom bevestigd en drie stikstof atomen. Een van de drie N-atomen vormt een hoek van elke aromatische zesring, terwijl een ander N-atoom is vastgemaakt aan twee terminale methylgroepen (-CH3). Het derde N-atoom maakt deel uit van de waterstof binding tussen de twee aromatische zesringen en de rest van de verbinding. Omdat chloroquine onoplosbaar is in water, de in water oplosbare zouten chloroquine-difosfaat of chloroquinesulfaat worden meestal gebruikt als drugs. De zouten hebben ook het voordeel dat ze stabiel in de lucht zijn. In Zwitserland, drugs waarvan het werkzame bestanddeel uitsluitend uit chloroquine bestaat (monopreparaties) staan bekend onder de namen Chlorochin en Nivaquine, en in Duitsland en Oostenrijk onder Resochin. In Duitsland is ook een aanvullend preparaat, Weimerquin, goedgekeurd.
Farmacologische werking
Het belangrijkste effect van Chloroquine is het remmen van de kristallisatie van hemozoïne, die wordt gevormd tijdens de afbraak van heem, de rode bloed pigment. Plasmodia, de pathogenen die malaria veroorzaken, bezetten rood bloed cellen (erytrocyten) in een bepaald stadium en gebruik hun enzymen om het hemoglobine ze bevatten. Ze gebruiken de resulterende eiwitfragmenten in de vorm van peptiden, polypeptiden en aminozuren van de hemoglobine voor hun eigen eiwitsynthese. De hemozoïne van de afgebroken heem, die ook vrijkomt, heeft een toxisch effect op de plasmodia. Voor hun eigen bescherming, de eencellige pathogenen gebruik het enzym hemopolymerase, wat leidt tot kristallisatie van de hemozoïne, waardoor het onschadelijk wordt. Chloroquine remt dit enzym en voorkomt zo de kristallisatie van hemozoïne, wat idealiter leidt tot het doden van de plasmodia. Welke effecten de tijdelijke overstroming van het lichaam met hemozoïne heeft bij gelijktijdige infectie met plasmodia, is nog niet voldoende onderzocht. Een wereldwijd gebruik van drugs op basis van chloroquine voor malaria therapie en profylaxe hebben geleid tot de ontwikkeling van resistentie bij de pathogenen. Naast de specifieke werking van het medicijn zijn er ook ontstekingsremmende eigenschappen, die waarschijnlijk gebaseerd zijn op remming van bepaalde interleukines en andere boodschappersubstanties. Het is echter niet voldoende bekend waarop de bijwerkingen van het medicijn zijn gebaseerd, en dat kan leiden tot ongemak, vooral in het maagdarmkanaal. In veel gevallen zijn afzettingen van het medicijn chloroquine waargenomen in het netvlies en het hoornvlies van de ogen, zodat in zeldzame gevallen retinopathieën of troebelheid van het hoornvlies kunnen optreden.
Medisch gebruik en toepassing
Chloroquine-bevattende geneesmiddelen zoals Resochin worden voornamelijk gebruikt voor de behandeling en profylaxe van malaria. Tot de ontwikkeling van resistentie diende de werkzame stof chloroquine voornamelijk ter bestrijding van malaria tropica, die wordt veroorzaakt door de ziekteverwekker Plasmodium falciparum. Malaria tropica wordt beschouwd als de gevaarlijkste van de vier belangrijkste soorten malaria. Het veroorzaakt afleveringen van koorts met onregelmatige tussenpozen en wordt daarom vaak niet in een vroeg stadium als malaria gediagnosticeerd. Van de jaren vijftig tot de jaren zeventig vormden monopreparaties met chloroquine als het actieve ingrediënt de standaardmiddelen voor malaria profylaxe en behandeling. De hoge halfwaardetijd van het actieve ingrediënt van ongeveer 60 dagen garandeert een effect, zelfs nadat het medicijn is stopgezet. Om effectieve malariabescherming te bewerkstelligen in gebieden waar geen resistentie tegen chloroquine is waargenomen, is het noodzakelijk om te beginnen met het innemen van de tablets een week voor de geplande reis naar een endemisch gebied en om ze tot vier weken na het verlaten van het malariagebied te blijven gebruiken. malaria profylaxewordt chloroquine ook gebruikt bij de behandeling van reumatoïde artritis vanwege zijn ontstekingsremmende eigenschappen. In zeldzame gevallen wordt chloroquine ook gebruikt bij de aanvullende behandeling van lupus erythematosus om ontstekingsprocessen te beheersen. Lupus erythematosus is de naam die wordt gegeven aan een systemische auto-immuunziekte die vordert in recidieven en die gewoonlijk beide ontstekingsremmende middelen vereist maatregelen en langdurige immunosuppressie om de ziekteprogressie zoveel mogelijk te onderdrukken en de symptomen zoveel mogelijk te verzachten.
Risico's en bijwerkingen
Een aantal bijwerkingen op korte of lange termijn kunnen optreden na inname van chloroquine-bevattende medicijnen. De meest voorkomende klachten bij chloroquine hebben betrekking op het maagdarmkanaal. De geconstateerde klachten variëren van verlies van eetlust naar misselijkheid Met braken naar diarree (diarree). De klachten kunnen tijdelijk zijn, duren totdat de patiënt aan het medicijn gewend is geraakt, of ze kunnen langer aanhouden, zodat een alternatieve optie voor chloroquine moet worden gezocht. Vooral bij langdurig gebruik van chloroquine, vanwege een permanent verblijf in endemische malariagebieden of als het middel bijvoorbeeld gelijktijdig met de therapie of lupus erythematosuskunnen afzettingen optreden in het hoornvlies en het netvlies van de ogen. De deposito's kunnen leiden vertroebeling van het hoornvlies met verminderd gezichtsvermogen of retinopathie, een aandoening van het netvlies. Door regelmatig de ogen te controleren of na het eerste optreden van symptomen en objectieve diagnose, is het mogelijk om ernstige oogaandoeningen tegen te gaan door het medicijn te staken.
