Ultradiaanse ritmiek omvat biologische processen die zich een of meerdere keren binnen een periode van 24 uur herhalen. Hun periode is korter dan een volledige dag en vertoont een zeer grote variëteit. De periodelengte varieert bijvoorbeeld van enkele milliseconden tot enkele uren. Zeer divers kan ook het mechanisme en de functie van ultradiaanse ritmiek zijn.
Wat is ultradiaanse ritmiek?
Een van de meest interessante ultradiaanse ritmes heeft een periodeduur van ongeveer vier uur en wordt geïllustreerd bij zuigelingen. Voordat ze de hele nacht door kunnen slapen, hebben ze honger en zijn ze na ongeveer vier uur wakker. Het ultradiaanse ritme treedt bijvoorbeeld op in fysiologische processen zoals ademhaling, bloed circulatie, hormoonproductie, slaapcycli, het slaan van de hart- en celdeling. Het kan ook concreet worden gemeten in gedragsprocessen en de eetgewoonten van mensen. In tegenstelling tot het ultradiaanse ritme is de periodeduur van het circadiane ritme één dag en dat van het infradiaanse ritme meer dan één dag. Ultradiaanse trillingen en andere bewegingen vinden plaats in alle bekende biologische systemen en zijn terug te voeren tot op het niveau van cellen en bacteriën Een belangrijk voorbeeld zijn de bladbewegingen van planten, die zich met regelmaat herhalen. De dagelijkse routine van vogels, die een vast ritme volgt, is goed te observeren. Koeien op de wei kauwen ook niet willekeurig, maar worden daartoe geanimeerd door een klok in hun hersenen Veldmuizen, aan de andere kant, eten in zeer specifieke cycli die uitsluitend worden gecontroleerd door de voorzorgsmaatregel tegen uithongering. De hypofyse (hypofyse) bij mensen scheidt zijn hormonen in een absoluut vast ultradiaans ritme. Dit ultradiaanse ritme wordt gestuurd door verschillende biochemische processen in de cellen, die ook cyclisch verlopen. De biosynthese van eiwitten is een voorbeeld van deze processen, die op rolletjes lopen. Vaak zijn die ritmische processen zelfs min of meer onafhankelijk van externe temperatuurinvloeden.
Functie en taak
Een van de meest interessante ultradiaanse ritmes heeft een periodeduur van ongeveer vier uur en wordt geïllustreerd bij zuigelingen. Voordat ze de hele nacht door kunnen slapen, hebben ze honger en zijn ze na ongeveer vier uur wakker. Niets kan hen hiervan stoppen. Ook volwassenen hebben over het algemeen hun dagdelen verdeeld dieet op zo'n manier dat er drie tot vier uur verstrijken tussen elke maaltijd. In het ultradiaanse ritme vindt ook de verandering tussen de verschillende slaapstadia van de mens plaats. Hier is de periode meestal 70 tot 110 minuten. Dienovereenkomstig doorloopt een gezond persoon vier tot zeven slaapcycli per nacht, waarin verschillende diepe en oppervlakkige vormen van slaap elkaar afwisselen volgens een bepaald patroon (REM-niet-REM-slaap). Afhankelijk van het slaapstadium, is het elektrische reactievermogen van de hersenen varieert aanzienlijk. Evenzo lichaamstemperatuur en bloed de druk verandert voortdurend tijdens de slaapfasen. Volgens dit principe ervaart iedereen regelmatig ups en downs in zijn of haar fysieke en mentale prestaties, zelfs als hij wakker is tijdens de lichte uren van de dag. Hier vertegenwoordigt bijvoorbeeld slaperigheid rond het middaguur de ultradiaanse ritmeverandering.
Ziekten en kwalen
Manie en Depressie Bij veel mensen met een bipolaire stoornis zitten in een tweedaags afwisselend ritme, heeft onderzoek aangetoond. Aangenomen wordt dat vergelijkbare verhoudingen optreden bij patiënten met schizofrenie In deze gevallen het vrijkomen van de chemische stof dopamine is uit evenwicht Onder normale omstandigheden, dopamine regelt een ultradiaans ritme van vier uur. Het organisme is hieraan gewend en heeft zich hieraan aangepast. Als de ritme generator dopamine raakt uit de klappen, complete reactieketens en fysiologische processen kunnen plotseling veranderen. De ultradiaanse periode van vier uur springt dan soms op in een ritme van bijvoorbeeld 48 uur. Oorzaken voor deze abrupte schommelingen kunnen zijn: minimale schakelinstellingen in het genetische controlemechanisme van mensen. Invloeden uit de omgeving of uit medicijnen zijn vaak verantwoordelijk voor dit soort veranderingen. Ze worden waargenomen door de dopamine-afhankelijke ritmegenerator van het lichaam en vertaald in biochemische klokveranderingen die op hun beurt een grote verscheidenheid aan psychische stoornissen beïnvloeden, maar bijvoorbeeld ook het gebruikelijke slaapritme. Chronobiologie, een relatief jonge tak van wetenschap, bestudeert de temporele structurering en resulterende gedragspatronen van organismen. Het beschouwt circadiane, eendaagse periodieke ritmes als de belangrijkste in de menselijke fysiologie. Het wordt echter steeds duidelijker dat de ultradiaanse ritmiek op de korte termijn steeds belangrijker wordt, specifiek voor de mens volksgezondheid Door de sterke toename van het gebruik van psychotrope geneesmiddelen en het groeiend aantal mentale stoornissen of ziekten, met name ultradiaanse ritmiek kampt met veel moeilijkheden. De levensstijl en de levensvisie ontwikkelen zich in toenemende mate diametraal ten opzichte van de zogenaamde biologische klok, die de mens voor zijn bestaan krijgt. Deze klok is opgebouwd uit alle drie de ritmes (ultra-, circa- en infradian). Hoe meer iemand dit negeert, hoe groter het risico op ziekte wordt. Het toegenomen gebrek aan licht van veel mensen heeft bijvoorbeeld een extreem negatieve invloed op een gezonde fysiologie. Chronobiologie wijst er ook duidelijk op dat te veel reizen door verschillende tijdzones op lange termijn schadelijk zijn voor het menselijk bioritme. Als er steeds meer regelmaat verloren gaat in het dagelijks leven, bijvoorbeeld door het negeren van gebruikelijke eettijden en voldoende slaaptijden, lichamelijk en geestelijk sterkte onvermijdelijk achteruitgang.
