Om het menselijk bovenlichaam een stevige basis te geven, bieden vijf sacrale wervels de juiste ondersteuning. Ze bevinden zich tussen de lumbale wervel en stuitbeen De sacrale wervels zijn zowel stevig met elkaar als met het bekken versmolten.
Wat is een heiligbeen?
De heiligbeen is een wigvormig bot. Het bestaat uit vijf wervels die aan elkaar zijn gegroeid. Ze worden ook wel sacrale wervels of sacrale wervels genoemd. De heiligbeen maakt deel uit van de menselijke wervelkolom. Het vormt het achterste deel van het benige bekken. De heiligbeen omsluit het achterste gedeelte van de wervelkanaal Met het darmbeen vormt het een eenheid, de bekkengordel. De afzonderlijke wervels, die aan elkaar zijn versmolten, zijn nog steeds te herkennen aan adhesielijnen. De wervelkolom zenuwen komen uit het heiligbeen. Samen met de zenuwen ze komen uit de onderste lendenwervels en vormen een plexus. Deze zenuwplexus voedt het bekken en de benen. Medisch wordt het heiligbeen ook wel het os-sacrum genoemd.
Anatomie en structuur
Ondanks de versmelting van wervels, biedt het sacrum anatomisch nog steeds alle karakteristieke kenmerken van wervels. Het heiligbeen is op de juiste wijze lateraal gekromd in een halve maanvorm, en de processus spinosus vormt een duidelijke kam, ook wel de christa sacralis mediana genoemd. Een gewrichtsoppervlak ligt aan beide zijden op een klein proces naar boven. Het vertegenwoordigt een verbinding met de laatste lumbale wervel De overige gewrichtsprocessen vormen de reeds beschreven, strookachtige verhoging. De transversale processen vormen daarentegen het laterale deel, de brede plaat (pars lateralis). De laterale delen van deze plaat worden de Christa sacralis lateralis genoemd. In de onderrug rust veel gewicht op het heiligbeen. Daarom wordt het bijzonder stabiel uitgesproken. Het bevindt zich onder de lendenwervels en boven de stuitbeen Het is via het sacro-iliacale gewricht verbonden met het bekken. Met de heup bottenvormt het de benige bekken- of bekkengordel. Het heiligbeen geeft het bovenlichaam een stevige basis. Aan de achterkant bevinden zich de openingen van waaruit de wervelkolom zenuwen tevoorschijn komen. Bij sommige mensen is de bovenste sacrale wervel niet samen gegroeid met de andere wervels. Ze hebben zes kruiswervels in plaats van de gebruikelijke vijf. Als gevolg hiervan heeft de wervelkolom bij deze mensen meer mobiliteit. In ruil daarvoor kunnen ze echter alleen minder gewicht op hun ruggengraat leggen. Deze eigenaardigheid van de wervels wordt ook wel lumbarisering genoemd.
Functie en taken
Het heiligbeen maakt beweging mogelijk, ook wel nutatie of, toepasselijk, tegenmutatie genoemd. Het gebied tussen de 5e lumbale wervel en het heiligbeen kan naar voren of naar achteren worden verschoven. Hierdoor beweegt de punt van het heiligbeen naar boven of naar achteren. De functie van het heiligbeen is om het lichaam op de juiste manier te ondersteunen. Zonder het heiligbeen zou het bovenlichaam niet genoeg stabiliteit hebben om rechtop te bewegen. Door de sacrale wervels te versmelten en te versmelten met het bekken, zorgt het heiligbeen voor voldoende stabiliteit. Door het sacro-iliacale gewricht scharnieren de wervelkolom en het bekken samen. Het is een benige verbinding met het bekkenbeen. Het heiligbeen behoort dus tot zowel de wervelkolom als het menselijke bekken. Het biedt de zenuwen de juiste gelegenheid om door de openingen de zenuwplexus te vormen die het bekken en de benen van stroom voorziet. Zonder het heiligbeen zou het menselijk lichaam zijn natuurlijke ondersteuning missen. Het zou op zichzelf instorten. Bij elke beweging zorgt het heiligbeen voor de juiste stabiliteit, zowel staand, lopend als zittend. Het houdt het lichaam rechtop en dempt het gewicht dat ontstaat door beweging. Het sacro-iliacale gewricht wordt ook wel het ilio-sacrale gewricht (ISG) genoemd. Omdat het met zeer strakke banden is vastgezet, heeft het weinig bewegingsruimte. Dit gewricht wordt vooral belast tijdens het zitten. Deze positie rekt veel de ligamenten en zet het gewricht onder druk.
Ziekten en pijn
Pijn in het heiligbeen kan worden veroorzaakt door lang zitten, verkeerd zitten of te slap zitten. Omdat de wervels in het heiligbeen met elkaar zijn versmolten, kunnen ze ook niet gemakkelijk worden losgemaakt. In geval van ernstige pijn in het gebied van het heiligbeen dient in ieder geval een arts te worden geraadpleegd om plaatselijk de oorzaak van de pijn te achterhalen. Acuut pijn wordt behandeld met medicijnen of fysiotherapie Er zijn bepaalde oefeningen die de pijn in het heiligbeen Dit maakt het bekken losser en neemt de spanning weg. Ernstige pijn kan ook optreden als het sacro-iliacale gewricht is geblokkeerd. Deze blokkades zijn afwijkingen van de normale gewrichtsfunctie. In dit geval kan het gewrichtsoppervlak functioneel of structureel veranderd zijn. Bovendien kan de mantel van zacht weefsel ook overeenkomstige veranderingen vertonen. Bij blokkades is er nog een vrije bewegingsrichting. Causaal kan een blokkering van deze ISG het gevolg zijn van een hijstrauma of een stap in de leegte, bijvoorbeeld bij het overzien van een traptrede. Een blokkering kan echter ook een begeleidend symptoom zijn. Bijvoorbeeld in een orthopedie voorwaarde, na een pijnoperatie of als onderdeel van een wervelkolomaandoening. Syndrome blokkering kan leiden tot ernstige pijn in de rug, waarvan de meeste eenzijdig zijn. Oefening en warmtetoepassingen kunnen de pijn verminderen, maar langdurig zitten kan deze verergeren. De pijn heeft een uitstralend effect en is voelbaar tot in het bilgebied en de lumbale wervelkolom. Sensorische stoornissen zoals aanhoudende tintelingen kunnen ook voorkomen. Het ISG-gewricht kan worden gereset met behulp van verschillende mobilisatietechnieken. Het ISG-gewricht kan echter ook ontstoken zijn. Ontsteking in dit gebied komt vaak voor in de ziekte van Bechterew of andere reumatische aandoeningen. Ontstekingsremmend pijn in het heiligbeen omvat spondyloartropathie of spondyloartritis.
