De mens zenuwstelsel verwerkt sensorische input ontvangen van de sensorische organen. Topografisch is het verdeeld in de centrale zenuwstelsel (CNS) en het perifere zenuwstelsel (PNS). Het volgende is een overzicht van de structuur en functie, evenals mogelijke ziekten van het perifere gebied zenuwstelsel.
Wat is het perifere zenuwstelsel?
Het perifere zenuwstelsel is samengesteld uit die delen van het zenuwstelsel die buiten het zenuwstelsel liggen hersenen en spinal cord (het CNS). Het verbindt de hersenen naar de periferie van het lichaam, en fungeert dus als een leverings- en uitvoeringsorgaan van het centrale zenuwstelsel. Functioneel gezien kunnen de twee systemen niet worden gescheiden. Door de interactie van het centrale en perifere zenuwstelsel worden de prikkelverwerking en de spier- en klieractiviteit van het lichaam gecontroleerd. Het PNS bestaat voornamelijk uit zenuwcel processen (axonen), die worden omhuld door gliacellen.
Anatomie en structuur
zenuwen, ook wel neuronen genoemd, zijn de "kanalen" die het perifere zenuwstelsel met het centrale zenuwstelsel verbinden. zenuwen bestaan uit gebundelde zenuwvezels. Deze zijn op hun beurt samengesteld uit zenuwcel processen en gliacellen. Gliacellen komen in zenuwweefsel in tien keer grotere aantallen voor dan zenuwcellen. In de PNS omvatten deze Schwann-cellen (die de myeline-omhulsels vormen) en mantelcellen (die de cellichamen van perifere neuronen omhullen). In het perifere zenuwstelsel moet onderscheid worden gemaakt tussen twee soorten zenuwen: Hersenzenuwen (Nn. Craniales) zijn verbonden met de hersenen De spinale zenuwen (Nn. Spinales) zijn daarentegen verbonden met de spinal cord Er zijn 12 paar hersenzenuwen en 31-33 paar spinale zenuwen. Bovendien bestaan er afferente (lat. Afferens = leidende) en efferente (lat. Efferens = wegleidende) neuronen. Het PNS is verder onderverdeeld in somatisch (vrijwillig) en vegetatief (autonoom) zenuwstelsel. Het autonome zenuwstelsel kan op zijn beurt worden onderverdeeld in sympathische, parasympathische en enterische zenuwstelsels. Naast de craniale en spinale zenuwen bestaan er andere autonome zenuwen van het autonome zenuwstelsel in het PNS, evenals sensorische en motorische ganglia. De cellichamen (perikarya) die tot de axonen behoren, bevinden zich in het CZS of in de ganglia van de PNS.
Functies en taken
Het perifere zenuwstelsel speelt een centrale rol bij de waarneming van sensorische signalen uit de omgeving en bij onvrijwillige en vrijwillige motoriek. Afferente (sensorische) neuronen verzenden sensorische input die via receptoren wordt ontvangen naar het CZS. Efferente (motor) neuronen zenden de commando's van het CZS via de axonen naar de effectororganen en triggeren zo hun beweging. Effectororganen zijn bijvoorbeeld de skeletspieren of de gladde spieren van de ingewanden. Het somatische systeem is verantwoordelijk voor de vrijwillige, dwz bewust gecontroleerde beweging van het spierstelsel. Het autonome systeem controleert meestal onbewust de functie van het vitale interne organenBijvoorbeeld ademhaling of spijsvertering. Afferente of efferente neuronen die deel uitmaken van het somatische zenuwstelsel, worden ook somatoafferent of -efferent genoemd. Als ze deel uitmaken van het autonome zenuwstelsel, worden ze visceroafferent of -efferent genoemd.
Ziekten, kwalen en aandoeningen
Ziekten van het perifere zenuwstelsel kunnen zich manifesteren door verschillende symptomen. De classificatie van mogelijke PNS-zenuwlaesies is grofweg in radiculaire laesies, plexuslaesies en (poly- en mono-) neuropathieën. Zenuwlaesies kunnen bijvoorbeeld de trigger zijn voor hernia (radiculaire laesie) of verschillende verlammingsverschijnselen (parese) op het lichaam. Sensorische stoornissen, zoals stoornissen van de tastzin, kunnen ook hun oorzaak hebben bij een stoornis van het PNS. In de thoracale, cervicale en lumbale gebieden zijn er gebundelde zenuwwortels (plexus) die zijn verdeeld over verschillende zenuwen. Het doorsnijden van een perifere zenuw kan leiden tot verlamming van een spier die tot dat gebied behoort. Elke perifere zenuw is verantwoordelijk voor een nauw gedefinieerd gebied of functie van het lichaam. Ziekte van een enkele perifere zenuw (mononeuropathie) kan daarom resulteren in sensorische of motorische gebreken in dat deel van het lichaam. Er zijn meerdere mogelijkheden van onderliggende ziekten die een enkele zenuw kunnen beschadigen. suikerziekte mellitus of sommige ziekten die hiermee verband houden reumatiek worden geassocieerd met neuropathieën, omdat ze vaak circulatiestoornissen Neuritis kan echter ook worden veroorzaakt door een herpes zoster-infectie (door een eerste infectie met het varicella zoster-virus). Deze ziekte, ook wel bekend als gordelroos, gaat vaak gepaard met ernstige zenuwpijn.
Typische en veel voorkomende zenuwaandoeningen
- Zenuwpijn
- Zenuwontsteking
- polyneuropathie
- Epilepsie
