Microplastics: schadelijk voor onze gezondheid?

Microplastic is een stof waar mensen zich de laatste jaren steeds meer bewust van zijn geworden, omdat de sporen ervan steeds vaker in het milieu worden aangetroffen. Microplastics zijn te vinden in tal van alledaagse producten, bijvoorbeeld in schoonheidsmiddelen zoals douchegel, scrub of tandpasta De minuscule plastic deeltjes kunnen echter ook in ons voedsel terechtkomen. Hoe beïnvloedt dit onze volksgezondheid En hoe herken je producten zonder microplastics? Lees hier wat er tot nu toe bekend is over deze vragen.

Wat is microplastic?

Microplastics zijn, zoals de naam al doet vermoeden, microscopisch kleine plastics. Volgens een gangbare definitie zijn de kleine plastic deeltjes minder dan vijf millimeter in diameter, hoewel ze eigenlijk vaak veel kleiner zijn. Microplastics zijn gemaakt van vast, onoplosbaar en niet-biologisch afbreekbaar plastic zoals polyethyleen - deze staan bekend als synthetische polymeren.

Hoe worden microplastics gevormd?

Op basis van hoe het wordt gevormd, zijn er twee verschillende soorten microplastics: primair en secundair. De primaire vorm is industrieel geproduceerde plastic korrels en poeders. In schoonheidsmiddelen zoals douchegel of scrubs, worden de kleine parels toegevoegd om een massage- of “schuur” -effect te bereiken. Maar ze vormen ook het uitgangsmateriaal voor de fabricage van plastic producten. Dit wordt ook wel primair type A microplastic genoemd. Bovendien bevat dit type microplastic ook vezels die in de was komen water bijvoorbeeld bij het wassen van een kledingstuk van polyester, maar ook bij slijtage van autobanden, wegmarkeringen, schoenzolen of kunstgras. Dit wordt ook wel primaire microplastics van het type B genoemd, maar wordt, afhankelijk van de definitie, soms als secundaire microplastics geteld. Secundaire microplastics worden gevormd wanneer grotere stukken plastic of plastic afval worden afgebroken, bijvoorbeeld wanneer plastic zakken of visnetten langzaam worden afgebroken door de zon en het weer.

Gevaren voor het milieu

Milieuactivisten hebben scherpe kritiek op het industriële gebruik van microplastics. Dit komt doordat de kleine stukjes plastic in onze alledaagse producten via het afvalwater naar rioolwaterzuiveringsinstallaties worden gespoeld, waar ze niet volledig kunnen worden uitgefilterd. Via rivieren komen ze na verloop van tijd in zee terecht. Eenmaal daar kunnen ze niet meer worden verwijderd en blijven ze eeuwenlang een belasting voor het milieu. Vanwege hun structurele aard trekken microplastics die in de oceaan drijven milieutoxines en bacteriën en verzamel ze op het oppervlak. De plastic deeltjes worden vervolgens opgegeten door zeeleven zoals vissen of mosselen. Op deze manier tasten de met verontreinigende stoffen verrijkte microplastics niet alleen mariene organismen aan, maar komen ze uiteindelijk ook weer op ons bord terecht. Microplastics komen ook in ons milieu terecht via bemesting van landbouwgrond met zuiveringsslib of het gebruik van compost uit biogasinstallaties - maar dan in de bodem.

Hoe komen microplastics in ons lichaam terecht?

De manieren waarop microplastics ons lichaam kunnen binnendringen, zijn nog niet duidelijk. Wat onbetwistbaar is, is dat het bijna overal in de omgeving kan worden gedetecteerd. Niet alleen in bodem, water en zeedieren, maar ook in de lucht komen de plastic deeltjes voor. Dus theoretisch kunnen ze onze voedselketen niet alleen binnenkomen door de consumptie van zeedieren, maar ook via gecultiveerde producten zoals groenten. Het vermoeden bestaat ook dat we microplastics inademen of consumeren met de lucht wanneer de deeltjes zich op voedsel nestelen. Onderzoekers hebben ook microplastics kunnen detecteren in monsters van menselijke ontlasting. Vanwege het kleine aantal deelnemers aan de pilotstudie was het echter niet mogelijk om duidelijk te maken of de deeltjes bijvoorbeeld afkomstig waren van geconsumeerd zeeleven, van voedsel verpakt in plastic of van andere bronnen. De bevinding zegt ook niets over de volksgezondheid effect - alleen dat het lichaam in staat is om de deeltjes weer uit te scheiden. CosmeticaAan de andere kant dragen ze waarschijnlijk niet direct bij aan onze opname van microplastics. Volgens het Duitse Federale Instituut voor Risicobeoordeling (BfR) zijn microplastic deeltjes in cosmetica te groot om de huid, dus dit is geen onmiddellijke volksgezondheid risico.

Gevolgen voor de gezondheid voor mens en dier

Over de gevolgen van microplastics in het menselijk lichaam is tot nu toe nog weinig bekend, met name bij dieren zijn er eerste bevindingen. Bij mosselen werd bijvoorbeeld waargenomen dat de microplastics de cellen binnendrongen en daar ontstekingsreacties opwekten. Wetenschappers vrezen dat de microscopisch kleine deeltjes ook de lichaamscellen van mensen kunnen binnendringen en veroorzaken ontsteking Daar. Bijvoorbeeld, long weefsel kan mogelijk worden beschadigd door ingeademde microplastics, of de deeltjes kunnen zich ophopen in de weefselvocht knooppunten van de darm. Bovendien leveren laboratoriumtests het bewijs dat microplastics de groei en voortplanting bij dieren kunnen belemmeren. Het Federale Milieuagentschap vreest ook verwondingen aan het maagdarmkanaal, en de deeltjes kunnen ook worden afgezet in het maagdarmkanaal, waardoor de spijsvertering wordt belemmerd en het maagdarmkanaal wordt geblokkeerd. absorptie Van voedsel.

Absorptie van verontreinigende stoffen

Verontreinigende stoffen (bijvoorbeeld pesticiden) en ziekteverwekkers die zich aan microplastics hechten, vormen een ander potentieel risico. Deze kunnen vrijkomen in het maagdarmkanaal van het zeeleven, waar ze een potentieel kankerverwekkend of mutageen effect kunnen hebben. Door de ontbinding van plastic kunnen ook additieven zoals weekmakers, vlamvertragers of UV-filters in de lichamen van de dieren vrijkomen, wat giftig kan zijn of hormonale effecten kan hebben. Door op deze manier besmette vis en zeevruchten te eten, kunnen deze stoffen ook ons lichaam binnendringen. Er is nog niet onderzocht of dit kan resulteren in een dosis dat gevaarlijk is voor de gezondheid. Het Duitse federale ministerie voor Milieu, Natuurbehoud en Nucleaire Veiligheid (BMU) wijst er echter op dat voedingsmiddelen met een verhoogd gehalte aan verontreinigende stoffen niet in circulatie hoe dan ook vanwege de bindende limieten. Bovendien worden volgens de BMU de plastic deeltjes weer door het lichaam uitgescheiden, dus er is geen gezondheidsrisico voor de mens.

Bevordert microplastics antibioticaresistentie?

Een studie onderzocht de kolonisatie van bacteriën op microplastics in rioolwaterzuiveringsinstallaties. Het bleek dat het bacteriële geslacht Sphingopyxis vooral graag koloniseert op de microdeeltjes. Dit is een geslacht dat zich vaak ontwikkelt antibioticum weerstand. Maar of microplastics kunnen bijdragen aan de verspreiding van antibioticum weerstand op deze manier is nog niet vastgesteld.

Waar zit microplastic in?

Microplastics worden gebruikt in een verscheidenheid aan cosmetica, persoonlijke verzorging en schoonmaakproducten. Volgens een schatting uit 2015 van het Duitse Federale Milieuagentschap wordt in Duitsland elk jaar ongeveer 500 ton microplastics gebruikt in cosmetische producten. Typische producten die vaak microplastics bevatten, zijn:

Peeling
Douchegel en crème zeep
Shampoo, conditioner en haarlak
Crème en bodylotion, evenals hand- en voetverzorging
Nagellak
Make-up en make-up
Deodorant
Scheerschuim
Tandpasta
Sunscreen
luiers
Wasmiddel en handwas

Microplastics worden soms ook gebruikt in de industrie of de geneeskunde.

Microplastics in drinkwater en mineraalwater.

Aangenomen kan worden dat we drinken water bevat geen microplastics, omdat het gehalte door waterbehandeling bijna volledig kan worden verminderd. Dit werd aangetoond door onderzoeken naar Duits drinken water Als er überhaupt microplastics in drinkwater aanwezig zijn, is de hoeveelheid zo klein dat de Federale Milieuagentschap geen kwaliteitsverlies constateert. Wie kraanwater wil drinken, hoeft dus geen waterfilter te gebruiken om ervoor te zorgen dat het geen microplastics bevat. Met mineraalwater is de situatie anders. In één onderzoek werden microplastic deeltjes gevonden in elk van de geteste mineraalwaters. De onderzoekers vermoeden dat deze afkomstig zijn van het plastic in de flessen of deksels. Er is echter geen reden om hier een ophoping van schadelijke stoffen te vrezen. Ook plastic waterkokers worden ervan verdacht microplastics in het water af te geven.

Microplastics in voeding?

Tot nu toe zijn er geen microplastics aangetroffen in voedsel - studies die tot verschillende beoordelingen kwamen, worden meestal als weerlegd beschouwd vanwege methodologische tekortkomingen. Zeezout evenals zeedieren zoals vissen, mosselen of krabben vormen hier een uitzondering, waarbij microplastics al meerdere keren zijn aangetroffen. BfR benadrukt echter dat, in ieder geval bij vissen, de plastic deeltjes tot nu toe alleen in het maagdarmkanaal zijn aangetroffen, dat meestal toch niet wordt geconsumeerd.

Vermijd microplastics - wat kunt u zelf doen?

Het meeste microplastic in de oceanen is secundair microplastic of komt van de slijtage van autobanden en van het wassen van synthetisch textiel. Dit laatste vertegenwoordigt naar schatting 35 procent van de primaire microplastics in de oceanen - microplastics uit cosmetische producten daarentegen vertegenwoordigen slechts ongeveer twee procent. Als consument kunt u nog steeds helpen om microplastics te verminderen:

Probeer geen cosmetische producten te kopen die microplastics bevatten. Hieronder geven we tips voor het identificeren van dergelijke producten en alternatieven.
Wie al cosmetica met microplastics bezit, kan deze het beste gesloten in het huisvuil weggooien, adviseert BUND e. V.
Bij het wassen van synthetisch textiel zoals fleece komen kunststofvezels in het afvalwater terecht. Door kleding van natuurlijke materialen te kopen, kunt u microplastics helpen vermijden. Er zijn ook speciale waszakken of waszakken verkrijgbaar, die de vezels uit het waswater moeten filteren - hun effectiviteit schatten experts echter als vrij laag in.
De grootste bron van microplastics is plastic afval. Iedereen die helpt om zoveel mogelijk zonder plastic te werken en plastic afval te vermijden, helpt tegelijkertijd het milieu te beschermen tegen microplastics.

Welke ingrediënten labelen microplastics?

Voor consumenten is het vaak niet mogelijk om ingesloten microplastics in producten te identificeren op basis van de ingrediënten, omdat er geen etiketteringsplicht is voor ingesloten plastics. De eerste indicaties kunnen echter worden gegeven door aanduidingen en afkortingen zoals:

Acrylaten copolymeer (AC)
nylon-12
Polyethyleen (PE)
Polypropyleen (PP)
Polyacrylaten (PA)

De consument kan echter niet zeggen of deze ingrediënten daadwerkelijk microplastics zijn of bijvoorbeeld een vloeibare vorm van de betreffende stof. Voor cosmetica en producten voor persoonlijke verzorging kan het daarom raadzaam zijn om naar natuurlijke cosmetica te grijpen. Ook zegels zoals de “Blauwe Engel”, het EU Ecolabel of labels voor gecertificeerde natuurlijke cosmetica kunnen helpen om producten te identificeren die geen of slechts weinig microplastics bevatten.

Lijst met producten zonder microplastics

Het kan het winkelen makkelijker maken als je van tevoren specifiek weet welke producten microplastics bevatten en welke niet. Op verschillende plaatsen worden lijsten met producten met of zonder microplastics aangeboden - meestal zijn deze handleidingen online of als app beschikbaar en worden ze voortdurend bijgewerkt. Zo'n lijst van producten die microplastics en andere plastics bevatten, is te vinden op BUND eV. Een populair alternatief is de app CodeCheck, die (op basis van gegevens van onder meer Greenpeace en het WWF) de barcode gebruikt om informatie te geven over de ingrediënten. Cosmetica kan naast microplastics ook andere synthetische kunststoffen bevatten, waarvan sommige vloeibaar of in water oplosbaar zijn en bijvoorbeeld als vul- of bindmiddel dienen. Omdat het volstrekt onduidelijk is hoe deze in het milieu worden afgebroken en welke effecten ze hebben op de natuur, zijn ze ook onderhevig aan kritiek. De beschikbare lijsten maken daarom vaak geen onderscheid tussen microplastics en andere plastics.

Wat zijn de alternatieven voor microplastics?

Het Federaal Milieuagentschap beschouwt microplastics in cosmetica en wasmiddelen als overbodig. In feite zijn er tal van alternatieven in dit toepassingsgebied. Hieronder geven we u enkele voorbeelden:

peelings zonder microplastics bevatten bijvoorbeeld kiezelzuur, suiker oppervlakteactieve stoffen of helende aarde Je kunt ook zelf een scrub maken of gereedschap gebruiken zoals een borstel of een peeling handschoen.
Ondertussen tandpasta zonder microplastics is bijna de regel - slechts enkele fabrikanten gebruiken microplastics nog als zogenaamd "schuurmiddel" in hun tandpasta.
Douchegel is vaak ook verkrijgbaar zonder microplastics. Als alternatief kan het worden vervangen, bijvoorbeeld door een bars zeep - dus je doet het tegelijkertijd zonder de plastic fles.
Hetzelfde geldt voor shampoo: hier naast shampoos zonder microplastics, speciaal haar zepen zijn ook beschikbaar op het stuk.

Conclusie: is microplastic schadelijk voor de gezondheid?

Of microplastics schadelijk zijn voor de gezondheid is op dit moment niet eenduidig te beantwoorden. Hoewel er steeds meer onderzoek in het veld wordt gedaan, ontbreekt het nog aan eenduidige definities en meetmethoden, dus vergelijkbare studies zijn er nauwelijks. Tegelijkertijd wordt er op wetgevingsniveau gewerkt aan het terugdringen van het gebruik van microplastics. In 2018 publiceerde de EU een strategie om plastic zwerfvuil in de oceanen te verminderen. Ook het gebruik van microplastics moet op lange termijn worden afgeremd. Het Duitse Federale Milieuagentschap, dat microplastics ziet als een risico voor het milieu en waterlichamen, voert in gesprekken met de cosmetica-industrie campagne voor een vrijwillig verbod op microplastics en roept ook op tot een EU-breed verbod op de plastic deeltjes. Sommige fabrikanten van cosmetica en andere producten die voorheen microplastics bevatten, hebben al aangekondigd dat ze het in de toekomst zonder het ingrediënt zullen doen of hebben dit al geïmplementeerd. Er wordt ook onderzoek gedaan naar manieren om microplastics op andere gebieden, zoals de fabricage van textiel, te vermijden.