Handigheid bepaalt welke hand een persoon gebruikt om de meeste activiteiten uit te voeren. Deze dominante hand is ook het bewijs van welk halfrond van de hersenen bepaalt de acties van een persoon. Hoewel linkshandige mensen procentueel veel zeldzamer zijn dan rechtshandige mensen, is er nu een toegenomen bewustzijn van de speciale behoeften van mensen met dominante linkshandigheid.
Wat is handigheid?
Handigheid bepaalt welke hand een persoon gebruikt om de meeste activiteiten uit te voeren. Deze dominante hand is ook het bewijs van welk halfrond van de hersenen bepaalt de acties van een persoon. Iemands handigheid wordt beschouwd als zijn of haar dominante hand. Dit is de hand waarmee de persoon alle moeilijke en veeleisende taken uitvoert - van schrijven tot tandenpoetsen tot naaien of nauwkeurig knippen. Bij de meeste mensen is dit de rechterhand. Slechts ongeveer 10 tot 15 procent van de bevolking is linkshandig, wat betekent dat ze van nature een handigheid hebben die de linkerhand de dominante hand maakt. Deze handigheid varieert ook in mate: terwijl sommige linkshandigen uitsluitend hun linkerhand gebruiken, gebruiken anderen deze voor alle activiteiten behalve schrijven, bijvoorbeeld. Gelijk gebruik van beide handen is ook gebruikelijk. De wetenschap kan nog geen antwoord geven op de vraag waarom handigheid zo ongelijk over mensen is verdeeld. Eén ding is echter zeker: handigheid is ook een uitdrukking van de dominante hersenhelft van een persoon hersenen Omdat er een cross-over-effect is, wordt de rechterhand aangestuurd door de linkerhersenhelft en de linkerhand door de rechterhersenhelft. Daarom wordt bij rechtshandige mensen de linkerhersenhelft als dominant beschouwd, en bij mensen met linkshandigheid is de rechterhersenhelft dominant.
Functie en taak
Handigheid heeft veel voordelen voor ons mensen. De specialisatie van de twee hersenhelften is waarschijnlijk evolutionair te verklaren doordat hierdoor concurrentie tussen de twee hersenhelften wordt vermeden. Concentratie aan de ene kant zorgt het er ook voor dat een bijzonder hoge precisie kan worden bereikt bij handmatige taken. Het is nog niet wetenschappelijk te verklaren waarom handigheid bij mensen voornamelijk wordt uitgedrukt in de vorm van een dominante rechterhand. De zelden voorkomende dominantie van de linkerhand gaat niet gepaard met een spiegel-omgekeerde structuur van de hersenhelften. Bij de meeste rechts- en linkshandigen bevindt het spraakcentrum zich bijvoorbeeld in de linker hersenhelft. Handigheid heeft dus nauwelijks effect op de taalontwikkeling. Waar de handigheid wel een enorm effect op heeft, is de motoriek: bij rechtshandigen wordt de motoriek primair aangestuurd door de linker hersenhelft, bij linkshandigen door de rechter. Motorische vaardigheden zijn bijvoorbeeld verantwoordelijk voor vaardigheden als schrijven of delicaat handwerk. Door gerichte omscholing is het echter mogelijk om individuele vaardigheden, zoals schrijven, te laten sturen door de niet-dominante hersenhelft. Op deze manier werden vooral in de afgelopen decennia veel van nature linkshandige mensen omgeschoold om met de rechterhand te schrijven. Dit leidt echter niet tot een volledige reorganisatie van de hersenen. Natuurlijke handigheid is meestal duidelijk bij veel andere activiteiten - van sport tot creatief werk tot dagelijkse routines. Neurologische studies van personen wier handigheid kunstmatig is bijgeschoold, tonen aan dat de voorheen dominante hersenhelft nog steeds verantwoordelijk is voor het plannen en controleren van bewegingen. Bij omgeschoolde linkshandigen blijft de rechterhersenhelft verantwoordelijk voor het organiseren van bewegingen. Het voordeel van kunstmatig omgeschoolde handigheid is daarom omstreden. Bij het schrijven in het Duits en soortgelijke talen heeft omscholing het voordeel dat het wordt vermeden spanningen en onrein schrijven, omdat linkshandigen vaak problemen hebben op dit gebied, aangezien er van links naar rechts wordt geschreven. Het omscholen van handigheid kan echter ook een last worden.
Ziekten en kwalen
Klachten vanwege hun eigen handigheid hebben vooral linkshandige mensen. Ze hebben vaak last van spanning, bijvoorbeeld wanneer ze apparatuur moeten gebruiken die eigenlijk is ontworpen voor rechtshandigen. Als de handigheid echter wordt omgeschoold om dergelijke problemen te voorkomen, kunnen andere klachten het gevolg zijn. Linkshandigen die bijvoorbeeld zijn omgeschoold om de rechterhand als dominante hand te gebruiken, klagen vaak over psychische problemen. Psychologen schrijven symptomen toe zoals slecht concentratie, geheugen problemen, slaapproblemen, faalangst en zelfs bedplassen tot het omscholen van handigheid. Om deze reden is omscholing niet meer zo populair als het ooit was. Tegenwoordig worden linkshandigen aangemoedigd om hun aangeboren handigheid uit te leven. Het afnemende belang van vaardigheden zoals handschrift draagt bij aan deze trend. Immers, als het gaat om typen op een toetsenbord of touchscreen, is handigheid nogal onbelangrijk. Tegelijkertijd komen er steeds meer producten op de markt die speciaal voor linkshandigen zijn ontworpen. Deze variëren van linkshandige scharen tot mappen en computermuizen tot tuingereedschap en gereedschap. Dankzij deze ontwikkelingen is het steeds minder waarschijnlijk dat hun handigheid een invaliderende factor is voor linkshandige mensen. Direct gerelateerd aan handigheid lijkt ook iemands creativiteit te zijn. Dit komt doordat onder linkshandigen een onevenredig groot aantal creatieve mensen wordt aangetroffen. Deskundigen denken dat dit komt doordat de rechterhersenhelft verantwoordelijk is voor creativiteit, lichaamstaal, intuïtie en gevoelens. De linkerhersenhelft daarentegen is verantwoordelijk voor taal en logica. Afhankelijk van de uiting van de individuele handigheid kan hier dus de verklaring voor iemands talenten liggen.
