De cerebrospinale vloeistofruimte komt overeen met een systeem van holtes in het midden zenuwstelsel In de zogenaamde binnenste CSF-ruimte vindt de productie van cerebrospinale vloeistof plaats, die weer wordt geabsorbeerd in de buitenste CSF-ruimte. Verwijde CSF-ruimtes veroorzaken pathologische verschijnselen zoals hydrocephalus.
Wat is de hersenvochtruimte?
Neurologen verwijzen naar de cerebrospinale vloeistof (CSF) -ruimte als een systeem van holtes dat rond de hersenen en spinal cord Dit holtesysteem is gevuld met een glasachtige vloeistof, ook wel hersenvocht of hersenvocht genoemd. De vloeistof in de cerebrospinale vloeistofruimten wast permanent rond de hersenen en spinal cord Het speelt een grotere rol bij neurologische diagnostiek, omdat bijvoorbeeld een CSF-monster kan worden gebruikt om te bepalen ontsteking en bloeden in de hersenen De geneeskunde maakt onderscheid tussen de binnenste en de buitenste CSF-ruimte. De binnenste CSF-ruimte wordt gevormd door het ventriculaire systeem van de hersenen. De buitenste CSF-ruimte is ook bekend als de subarachnoïdale ruimte. De aperturae laterales en apertura mediana zijn openingen van het vierde ventrikel van de hersenen. Deze openingen verbinden de twee CSF-ruimtes. De afzonderlijke ruimtes van het spouwsysteem staan permanent in verbinding. CSF circuleert continu in hen.
Anatomie en structuur
De binnenste CSF-ruimte bevindt zich in het midden zenuwstelsel en resultaten van de holtes van de vier hersenventrikels die achter elkaar zijn gelegen. De interne CSF-ruimte bevat de choroïde plexus. Deze structuur is een nodulaire en aterioveneuze vasculaire convulsie in de cerebrale ventrikels. De canalis centralis voltooit de interne cerebrospinale vloeistofruimte. Dit geleidingskanaal strekt zich uit tot in de spinal cord De interne CSF-ruimte staat in aanvullende communicatie met de ruimtes van het binnenoor. Deze communicatie vindt plaats via een fijn kanaal, de aquaeductus cochleae, dat de waterige vloeistof van het binnenoor bevat. De vloeistof in het binnenoor wordt ook wel perilymfe genoemd. De druk hangt af van het drukgedrag van de liquor vanwege de verbinding met de binnenste CSF-ruimte. De buitenste CSF-ruimte ligt op zijn beurt tussen de twee in hersenvliezen, pia mater en arachnoid mater. Het is spleetvormig en communiceert met de binnenste CSF-ruimte via het vierde hersenventrikel. De arachnoïde mater is voorzien van uitsteeksels, ook wel arachnoidevilli genoemd.
Functie en taken
De belangrijkste functie van de hersenvochtruimte is de aanmaak van hersenvocht. De cerebrospinale vloeistof vervult voornamelijk dempende functies in de centrale zenuwstelsel, waardoor de hersenen en het ruggenmerg worden beschermd. Bovendien gaan veel wetenschappers ervan uit dat het hersenvocht een voedingsfunctie heeft. De vloeistof wordt geproduceerd in de choroïde plexus van de binnenste CSF-ruimte. Daar vindt ultrafiltratie plaats om CSF op te vangen. Dit proces filtert het bloed van groot moleculen Op deze manier wordt ongeveer 0.4 milliliter CSF per minuut gevormd in de binnenste CSF-ruimte. In totaal circuleert ongeveer 120 tot 200 milliliter van de op deze manier gevormde cerebrospinale vloeistof in een volwassen mens. Er wordt echter elke dag in totaal 500 tot 700 milliliter gevormd. Ongeveer 500 milliliter van deze vloeistof wordt dus niet vastgehouden in de hersenvochtruimte, maar opnieuw opgenomen. Zonder deze reabsorptie zou de intracraniale druk gevaarlijk stijgen en verschijnselen veroorzaken zoals hydrocephalus. De natrium ionen van de ultrafiltreerde vloeistof worden daarom actief getransporteerd door het plasmamembraan van de plexus epitheelcellen in de binnenste CSF-ruimte. Ten slotte vindt in de buitenste CSF-ruimte resorptie van de overtollige CSF plaats. In de geneeskunde is resorptie de absorptie van bepaalde stoffen door de eigen cellen of weefsels van het lichaam. De uitsteeksels van de arachnoïde steken intracraniaal in de ader van de dura mater in de buitenste CSF-ruimte. Door deze drainerende positie nemen ze de reabsorptie van overtollig hersenvocht over.
Ziekten
Een gevaarlijke gebeurtenis in de CSF-ruimte is de zogenaamde subarachnoïdale bloeding Bij dit fenomeen bloed komt de cerebrospinale vloeistofruimte binnen. Als gevolg hiervan neemt de intracraniale druk toe omdat er zoveel vloeistof circuleert in het holtesysteem van de hersenen. In de meeste gevallen is een bloeding in de CSF-ruimte het gevolg van een gescheurde aneurysma. Subarachnoïdale bloeding kan levensbedreigend zijn en manifesteert zich in vroege symptomen zoals nek stijfheid, verminderd bewustzijn of flauwvallen. Hoofdpijn en visuele stoornissen kunnen ook voorkomen. Meestal probeert de arts, wanneer dit gebeurt, de oorzaak van de bloeding te achterhalen. Idealiter kan de bron operatief worden gesloten. Slechts een derde van dit fenomeen zou goedaardig zijn. Een nog bekendere ziekte van de hersenvochtruimten is hydrocephalus, ook wel hydrocephalus genoemd. Bij deze ziekte zijn de hersenvochtruimten pathologisch verwijd. Een dergelijke dilatatie houdt gewoonlijk verband met een overproductie van hersenvocht, zoals kan optreden in de loop van hersenvliesontsteking Aangeboren afwijkingen van de hersenen kunnen ook hydrocephalus veroorzaken. Aan de andere kant kan een tumor ook resulteren in een uitbreiding van de CSF-ruimtes. Als zo'n tumor het circulatie van cerebrospinale vloeistof, dan kunnen de CSF-dragende holtes uitzetten om de CSF erdoor te laten. Als alleen de interne CSF-ruimte is verwijd, verwijst de neuroloog ernaar als hydrocephalus met normale druk. De intracraniële druk neemt bij dit fenomeen aanzienlijk toe. Daarentegen blijft de intracraniale druk normaal. Dit ziektebeeld wordt meestal gekenmerkt door loopstoornissen, maar kan ook leiden naar incontinentie or dementie symptomen. Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen aangeboren dilataties van de cerebrospinale vloeistofruimten en deze verschijnselen. Ze kunnen onder andere voorkomen in de setting van subcorticale arteriosclerotische encefalopathie, ook bekend als de ziekte van Binswanger.
