Geeuwen is een reflexgedrag bij mens en dier en wordt meestal geassocieerd met 피로, met de behoefte om te gaan slapen of wakker te worden. Mensen gapen echter ook in andere situaties, dus het proces is ook een symbool geworden van verveling, zelfs luiheid. Geeuwen wordt zelfs geassocieerd met culturele omstandigheden; in westerse culturen wordt het bijvoorbeeld als ongepast beschouwd om je hand niet voor je te houden mond bij het geeuwen. Onderzoekers hebben ook kunnen bewijzen dat zelfs de foetus in de baarmoeder gaapt en strekt zich daarbij uit, wat leidt tot de aanname dat verveling nauwelijks de reden is om te geeuwen, maar dat de luchtwegen op deze manier worden uitgezet. Maar wat gapen biologisch doet, is tot op de dag van vandaag niet echt opgehelderd.
Wat is geeuwen?
Geeuwen is een reflexgedrag bij mens en dier en wordt meestal geassocieerd met 피로, met de behoefte om te gaan slapen of wakker te worden. Onder de Griekse mythologische figuren was er Nyx, de godin van de nacht, die uit de chaos geeuwde en voor wie zelfs Zeus bang was. Dit gaf aanleiding tot de overtuiging dat de ziel tijdens het geeuwen het lichaam zou verlaten om op te stijgen naar de goden van Olympus. Vergelijkbare ideeën zijn te vinden in de geschriften van de Maya's of in Keltische sagen. In de middeleeuwen geloofden mensen zelfs in demonen die door de gescheurde keel zouden binnendringen om de ziel te stelen. Dit leidde ertoe dat mensen hun mond bedekten tijdens het geeuwen, wat uiteindelijk een omgangsvorm werd. Hoewel gapen, net als lachen, reflexmatig plaatsvindt, kan er geen sprake zijn van een reflex, aangezien een stimulus in principe afwezig is. Mensen gapen in de meest verschillende situaties. Waarom precies de opening van het mond plaatsvindt, alsof men diep moet inademen en uitademen, is zelfs voor wetenschappers nog steeds een mysterie, hoewel er verschillende theorieën bestaan. De wetenschap van gapen wordt chasmologie genoemd, omdat gapen eigenlijk een buitengewoon complex iets lijkt te zijn.
Functie en taak
Dat geeuwen gebeurt omdat de mens hersenen wordt niet genoeg geleverd zuurstof is een van de theorieën, maar het blijkt niet te kloppen. Of het nu veel of weinig is zuurstof wordt ingeademd, gapen mensen daardoor niet meer of minder. Experimenten toonden aan dat het aanbod van zuurstof of ontbering hebben geen invloed op het proces. Een andere stelling van chasmologie is dat gapen de aandacht moet versterken. Als iemand zich verveelt, zich in donkere kamers bevindt of gewoon moe is, gaapt hij om weer alert te worden, aldus het proefschrift. In een experiment is de hersenen activiteit van verschillende proefpersonen werd gemeten, die geen enkele activiteit mochten uitoefenen in een donkere kamer. Er werd veel geeuwd, maar het hersenen activiteit bleef hetzelfde. Desalniettemin kan worden beargumenteerd dat een poging om in een dergelijke situatie te geeuwen, op de een of andere manier kan dienen om jezelf te bevrijden van de trage situatie, om iets te doen dat de cyclus doorbreekt, om jezelf op deze manier op te vrolijken. Geeuwen wordt dus ook vaak gedaan bij constante activiteiten of tijdens het wachten. Het proces gaat meestal gepaard met stretching van het lichaam, dat het weer stimuleert. Dus de theorie kwam dat stretching en geeuwen komen voor in dezelfde gedragssituaties, maar niet altijd samen. Mensen strekken zich uit als ze geeuwen, maar ze geeuwen niet noodzakelijkerwijs als ze zich uitrekken. Wat gapen eigenlijk doet, is spanning loslaten. Een gespannen lichaam wordt meer ontspannen als iemand gaapt en bevrijdt zich zo van interne druk. Gapen is dus goed voor spanningopwinding of angst. Dergelijke emoties worden door dit proces beter gereguleerd. Evenzo is gapen besmettelijk. Als een persoon gaapt, gaan anderen ook geeuwen, vooral als ze dicht bij elkaar zijn. Hierdoor ontstond de theorie dat gapen ook verband houdt met empathie. Meelevende mensen gapen sneller dan mensen die zichzelf gefixeerd zijn of weinig vermogen hebben om zich in te leven in anderen. Evenzo is emotionele nabijheid een voorwaarde voor besmettelijk gapen. Dit hoeft niet alleen met familieleden of vrienden te zijn; het kan zelfs voorkomen tussen mens en dier. Als een dier bijvoorbeeld een mens vertrouwt, gaapt het eigenlijk met hem mee, wat weer leidt tot de veronderstelling dat katten of honden ook een beetje empathie hebben. Het fenomeen van collectief gapen komt ook voor in groepen. Dit zou kunnen betekenen dat gapen de sociale cohesie en stemmingsoverdracht dient.
Ziekten en kwalen
Een belangrijke recente hypothese is de verklaring dat gapen de hersenen koelt, dus het dient voor thermoregulatie. Experimenten bij dieren, waaronder ratten, toonden aan dat de temperatuur in de hersenen als gevolg van het geeuwen steeg en vervolgens weer daalde. Bij de mens bleek op zijn beurt dat de buitentemperatuur een grote invloed had op het gapen. Als dit hoger was dan de lichaamstemperatuur, geeuwden mensen meer. Evenzo verschilt de frequentie van geeuwen in zomer- of wintertijd. Iets soortgelijks kan worden gevonden in endogene processen, dus de geeuwfrequentie neemt toe wanneer het lichaam veel vrijgeeft serotonine, dopamine of glutaminezuur, en neemt af wanneer het vrijkomt endorfines is verhoogd. Zelfs in psychotherapieis gapen nu opgenomen in de behandeling om de patiënt te interpreteren, zodat wordt aangenomen dat gapen, net als lachen en huilen, een teken is van de weg naar herstel en dient om pijnlijke gevoelens te verwerken. Het is ook gebleken dat schizofrene patiënten minder vaak geeuwen, wat te wijten is aan hun verminderde zelfperceptie, en dat autistische patiënten op hun beurt niet met anderen gapen, wat de theorie ondersteunt dat gapen gerelateerd is aan menselijke empathie.
