De tibialis posterior reflex is een intrinsieke reflex van de tibialis posterior spier (posterieure tibiale spier) die verantwoordelijk is voor supinatie, de verhoging van de binnenrand van de voet. De reflex wordt geactiveerd door een kleine slag met de reflexhamer net boven of onder de mediale malleolus. De reflexboog wordt bestuurd door de scheenbeenzenuw, een hoofdtak van de Ischiaszenuw Uitval van de reflex kan duiden op problemen in de L5-wervel.
Wat is de tibialis posterior reflex?
De tibialis posterior reflex is een intrinsieke reflex van de tibialis posterior spier (posterieure tibiale spier) die verantwoordelijk is voor supinatie, de verhoging van de binnenrand van de voet. De tibialis posterieure reflex is een intrinsieke reflex die, wanneer deze wordt geactiveerd, ervoor zorgt dat de voetzool lateraal naar binnen kantelt. De binnenrand van de voet wordt naar boven getrokken en tegelijkertijd beweegt de buitenrand van de voet naar beneden, een typische kantelbeweging naar binnen (supinatie), wat ook optreedt in een overbelaste vorm tijdens het zogenaamde verdraaien van de voet. Omdat dit een intrinsieke reflex is die wordt getriggerd door hetzelfde orgaan waar de stimulus aankomt, zijn de reactietijden extreem kort. Het zenuwcircuit en de controle van de reflex lopen door slechts één of enkele spinale ganglia. De tibialis posterior reflex wordt geactiveerd door een kleine slag met de reflexhamer op de pees van de tibialis posterior spier, de posterieure tibiale spier, net boven of onder de mediale malleolus. De spier meldt de abrupte rek aan de spinal cord via afferente vezels van de scheenbeenzenuw. De impuls wordt direct verwerkt en de reflexcontractie van de spier wordt geïnitieerd via efferente motorvezels van de zenuw. Kunstmatige activering van de reflex wordt voornamelijk gebruikt om de functie van de zenuwkruisingsplaatsen in het L5-gebied van de wervelkolom aan te tonen.
Functie en taak
De tibialis posterior reflex is een rekreflex die behoort tot de groep van intrinsiek reflexen omdat het aangetaste orgaan - in dit geval de tibialis posterior spier - het rekbericht zelf naar de wervelkolom stuurt ganglion in de spinal cord via afferente vezels, en veroorzaakt postliminaal de onvrijwillige korte contractie van de spier via efferente motorvezels. Rekken reflexen zijn onvrijwillige spierreflexen die niet vrijwillig kunnen worden gecontroleerd en, in tegenstelling tot extrinsieke reflexen, niet kunnen worden weggetraind of aangepast. Omdat de verwerking van de zintuiglijke waarneming van spierrek door de spierspoelen direct in de wervelkolom plaatsvindt ganglion in de spinal cord en waarop wordt gereageerd met het juiste contractiecommando, is de reflex extreem snel. De tijd tussen de triggerende stimulus van de reflex en het binnenkomende motorsignaal voor spiercontractie is slechts ongeveer 30 tot 50 milliseconden (ms). Voorafgaande verwerking in de motorische centra van de centrale zenuwstelsel (CNS) zou aanzienlijk meer tijd kosten. De korte reflexboog van de triggerende stimulus tot de actie dient om de spier te beschermen tegen overstrekking. De reflex-triggerende sensorische boodschap wordt echter niet alleen naar de wervelkolom gestuurd ganglion, maar ook parallel (collateraal) aan de antagonistische spier. Dit zorgt ervoor dat de laatste wordt geremd en niet tegelijkertijd kan spannen. De uitlokkende slag met de reflexhamer op de pees van de posterieure tibiale spier, direct boven of onder de enkel, resulteert in slechts een lichte maar des te sneller stretching van de gehele spier, zodat praktisch alle spierspoelen de snelle uitrekking van de spier als een sensorische boodschap aan het spinale ganglion rapporteren. Het spinale ganglion reageert onmiddellijk en stuurt het contractiecommando om de spier te beschermen, zonder voorafgaand overleg met het CZS. Het voordeel van de snelle reactietijd wordt gecompenseerd door het nadeel dat de reflex niet naar believen kan worden beïnvloed. De tibialis posterior reflex functioneert zelfs na veel snelle herhalingen. Net als alle andere spierrek reflexen, het slijt niet. Het is daarom een aangeboren, niet-wijzigbare, onvoorwaardelijke reflex.
Ziekten en aandoeningen
De meest voorkomende problemen en klachten die samenhangen met musculaire intrinsieke reflexen en de tibialis posterior reflex komen voort uit stoornissen in de zenuwgeleiding. Dit zorgt er niet alleen voor dat de reflex verzwakt of helemaal faalt, maar sensorische en motorische problemen zijn meestal aanwezig in specifieke delen van het lichaam. Kunstmatige activering van de tibialis posterior reflex met de reflexhamer kan een indicatie geven van problemen in het gebied van de lumbale wervel L5 als de reflex verzwakt is of niet geactiveerd kan worden. Vaak worden problemen met zenuwgeleiding veroorzaakt door mechanische krachten die op de zenuwen Voorbestemd voor zo'n mechanisch zenuwschade zijn de kruispunten van de zenuwen op de wervelkolom in het gebied van de tussenwervelschijven. Een verminderde spierreflex kan dan een eerste vermoeden geven van de aanwezigheid van schijfbeschadiging in een bepaalde wervel. Bij de tibialis posterior reflex is echter voorzichtigheid geboden, aangezien de reflex zelfs bij gezonde mensen soms slechts zwak tot uitdrukking komt en bij sommige personen afwezig is. Daarom is het belangrijk om de reflex op beide voeten uit te voeren om een vergelijking te kunnen maken. Kortom, spierreflexen met eenzijdige verzwakking of versterking duiden meestal op zenuwschade. Na een beroertekan een versterkte spierreflex vaak worden gedetecteerd op een verlamde spier. In zeldzame gevallen treedt clonus op na a beroerte Dit is een ritmisch spiertrekkingen van de spier na slechts een enkele stimulus. De contracties worden blijkbaar geactiveerd door motor zenuwen van oorsprong uit het CNS.
