Wat is Botox?
Botox is de algemene naam voor botulinetoxine. Het komt van nature voor als neurotoxine, maar wordt ook in de (esthetische) geneeskunde gebruikt.
De naam Botox wordt nu gebruikt als synoniem voor verschillende producten die botulinetoxine bevatten. Het is echter feitelijk een handelsmerkmerknaam van een fabrikant.
Natuurlijk voorkomend botulinetoxine
Dit is een neurotoxine dat wordt afgescheiden door de bacterie Clostridium botulinum en dat zogenaamd botulisme veroorzaakt:
Deze vergiftigingssymptomen worden meestal veroorzaakt door het eten van slecht geconserveerd voedsel (zoals ingeblikt voedsel) waarin het toxine van de bacterie zich heeft opgehoopt. Het veroorzaakt verlamming, inclusief van het hart en de ademhalingsspieren, wat tot de dood kan leiden. In het verleden waren veel sterfgevallen te wijten aan botulisme. Tegenwoordig kunnen patiënten worden behandeld met tegengiffen (antisera).
Botulinetoxine in de geneeskunde
Wat doet Botox in het lichaam?
Om een spier te prikkelen, geeft de bijbehorende zenuw de zenderstof acetylcholine vrij. Hierdoor gaat de spier samentrekken (contractie).
De werking van Botox berust op een onomkeerbare remming van de afgifte van acetylcholine. Als gevolg hiervan kan de spier niet samentrekken en is hij enige tijd verlamd.
Wanneer wordt Botox gebruikt?
Botulinetoxine A – één van de zeven serotypen botulinetoxine en degene met de sterkste en langste werking – wordt heel vaak gebruikt. Het toxine wordt in de esthetische geneeskunde gebruikt om rimpels glad te strijken.
Aan de andere kant vindt botulinetoxine zijn medische toepassing vooral in de neurologie: Veel voorkomende toepassingsgebieden zijn bewegingsstoornissen (dystonie) waarbij onwillekeurige en abnormale spierbewegingen optreden, zoals torticollis. Botoxbehandeling is ook effectief gebleken bij ooglidkrampen (blefarospasme).
Bovendien is Botox effectief tegen zweten: het voorkomt overmatig zweten (hyperhidrose). Botox wordt ook gebruikt bij de behandeling van migraine, maar mag alleen bij chronische gevallen worden geïnjecteerd.
Wat gebeurt er tijdens een Botoxbehandeling?
De Botox-behandeling bestaat uit het injecteren van het zenuwgas (na desinfectie van het aangetaste huidgebied). Hiervoor is geen anesthesie nodig en de patiënt hoeft voor de procedure meestal niet te vasten.
Voordat het toxine wordt geïnjecteerd, vraagt de arts naar de medische geschiedenis en informeert hij de patiënt over de mogelijke complicaties en risico's van de behandeling.
Botox tegen bewegingsstoornissen
Bij de behandeling van bewegingsstoornissen, spasmen of trillingen injecteert de arts het botulinetoxine in de te verlammen spier. Afhankelijk van de omvang van de ziekte moeten soms meerdere spieren worden behandeld. In dit geval moet de arts ervoor zorgen dat een bepaalde totale dosis Botox niet wordt overschreden.
Botox tegen rimpels
Botox wordt gebruikt om te voorkomen dat de spieren samentrekken, waardoor bijvoorbeeld expressielijnen gladder moeten worden. Vooral om de fronslijnen in het voorhoofdgebied glad te strijken, kiezen veel mensen voor Botox.
Botox tegen zweten
Botulinetoxine A-therapie wordt beschouwd als een van de meest effectieve behandelingen voor overmatig zweten. Omdat het toxine de afgifte van acetylcholine uit de zenuwcellen remt, worden de zweetklieren niet langer tot activiteit gestimuleerd – de patiënt zweet minder. Overigens kan hetzelfde principe helpen bij verhoogde speekselvloed.
Botox tegen migraine
Bij mensen met chronische migraine injecteert de arts botulinetoxine op minstens 31 plaatsen in de spieren van hoofd, nek en schouders. Spierontspanning en andere ontstekingsremmende processen kunnen de symptomen verlichten en verdere migraineaanvallen voorkomen.
Hoe lang duurt het Botox-effect?
Een exacte voorspelling van hoe lang het Botox-effect zal aanhouden, kan doorgaans niet worden gemaakt, omdat het toxine met verschillende snelheden wordt afgebroken. Bovendien vormt het lichaam er in zeldzame gevallen antistoffen tegen, waardoor het sneller wordt afgebroken.
Wat zijn de risico’s van Botox?
Een te hoge dosis botulinumtoxine kan leiden tot dysfagie, droge mond, hoofdpijn, misselijkheid of zelfs een ernstige beperking van gezichtsuitdrukkingen.
Als het toxine in de bloedbaan terechtkomt, moet onmiddellijk een antiserum worden gegeven. Totdat het antiserum effect heeft, moet de patiënt worden beademd omdat het toxine de ademhalingsspieren verlamt.
Waar moet op gelet worden tijdens een Botoxbehandeling?
In de meeste gevallen kan de behandeling met Botox-injecties zonder problemen worden uitgevoerd. De procedure mag echter niet worden toegepast bij neuromusculaire ziekten zoals myasthenia gravis, het Lambert-Eaton-syndroom of amyotrofische laterale sclerose (ALS).
Er zijn ook andere contra-indicaties voor Botox: zwangerschap, borstvoeding en een allergie voor het bacteriële toxine of een van de andere componenten van de injectieoplossing.
Als er na de behandeling met Botox ongemak of een gevoel van zwakte optreedt, moet onmiddellijk een arts worden geraadpleegd.
