Bij het lezen bewegen de ogen niet continu van links naar rechts over de tekst, maar eerder schokkerig (saccadisch) van blikdoel naar blikdoel. In 15 tot 20 procent van de saccades wordt een achterwaartse saccade, regressie, uitgevoerd - meestal onbewust - omdat de tekst niet volledig werd begrepen of omdat de ogen iets te ver sprongen tijdens het laatste staardoel en de tekst niet volledig kon worden vastgelegd door de fovea centralis.
Wat is regressie?
Het concept van regressie speelt vooral een rol bij het lezen. Tijdens het leesproces glijdt de blik niet continu van links naar rechts over de lijnen, maar beweegt hij onbewust in regelmatige sprongen, saccades genaamd. Vooral bij het lezen speelt de term regressie een rol. Tijdens het leesproces glijdt de blik niet continu van links naar rechts over de lijnen, maar beweegt hij onbewust in regelmatige sprongen, saccades genaamd, van fixatie naar fixatie. Het lezen vindt niet plaats in een continu proces, maar in schokkerige en opeenvolgende stilstaande beelden, die elk ongeveer 250 milliseconden duren. De bliksprongen of saccades gaan heel snel. Tijdens de saccade wordt visuele informatie grotendeels onderdrukt zodat de bliksprongen niet bewust worden waargenomen. Het is gebruikelijk dat ongeveer 15 tot 20 procent van de saccades een achterwaartse sprong van de ogen vertoont, een regressie, die in de meeste gevallen volledig onbewust plaatsvindt. Regressies treden altijd op wanneer het corresponderende deel van de tekst niet meteen werd begrepen of wanneer iets subliminaal geïrriteerd is waardoor het onderbewustzijn besluit om het deel van de tekst of het woord opnieuw te bekijken. Ook een misdruk die in het onderbewustzijn wordt waargenomen of een onbekende technische term die pas een saccade later het bewustzijn doordringt, kan een regressie veroorzaken. Het wordt ook niet bewust waargenomen, tenzij de onduidelijke of verkeerd begrepen informatie nog steeds niet kan worden opgelost met de regressie in de normale verblijftijd van de ogen. Als dit het geval is, wordt het normale leesproces onderbroken en wordt de aandacht gericht op het relevante woord of de betreffende passage terwijl het bewustzijn bezig is. Regressies zijn niet uniek voor lezen. De ogen voeren deze bewegingen ook onbewust uit in veel andere alledaagse situaties.
Functie en taak
Tekst kan duidelijk worden herkend en verwerkt door de hersenen alleen als het wordt gedetecteerd door de fovea, het kleine gebied met het scherpste zicht met kleurwaarneming. De fovea, gelegen in de gele vlek, vertegenwoordigt slechts ongeveer 1 graad in het gehele gezichtsveld, dat ongeveer 100 graden omvat. Dit betekent dat het oog tijdens het lezen saccadisch springt van "graad naar graad" en de hersenen kan alleen het tekstgebied tegelijk verwerken dat binnen de fovea valt. Het voordeel is dat het leesproces soepel verloopt over het gelijktijdig verwerven van hele woorden. Gemiddeld worden 7 tot 9, maar maximaal 15 karakters of letters tegelijk herkend met één fixatie. Bij kleine problemen met tekstherkenning vindt een regressie, een terugkeer naar de vorige fixatie, plaats. De regressie dient om het probleem in het onderbewustzijn op te lossen zonder de leesstroom definitief te onderbreken. Dit betekent dat een regressie normaal gesproken niet eens wordt opgemerkt. Het voordeel is dat kleine problemen worden opgelost door regressie tijdens vloeiend lezen met een iets lagere snelheid. Het systeem van het aan elkaar rijgen van fixaties en regressies voor het oplossen van kleine problemen met tekstherkenning resulteert in een enorme toename van de leessnelheid ten opzichte van tekstherkenning via saaie, opzettelijke verwerving van individuele letters. Het opnemen van regressies in het vastleggen van tekst kan de leessnelheid met 15 tot 20 procent verminderen, maar het heeft het voordeel dat de leesstroom niet op beslissende wijze wordt onderbroken. Zonder regressie zou elk minuut tekstherkenningsprobleem onder de aandacht moeten worden gebracht, wat niet alleen tijdrovend zou zijn, maar de gebruikelijke leesstroom zou waarschijnlijk niet kunnen optreden.
Ziekten en kwalen
Specifieke ziekten die uitsluitend regressieve saccades treffen, zijn niet bekend. Functionele stoornissen in dit gebied gaan meestal gepaard met beperkingen in oculaire beweeglijkheid.De beperkingen kunnen worden veroorzaakt door problemen met de positioneringsspieren van de ogen, met de overdracht van sensorische of motorische signalen via afferente of efferente zenuwvezels, of met de verwerking van de signalen in het CNS. De stervormige spieren van de ogen bestaan elk uit 3 paar spieren, die elk een van de drie mogelijke rotatieassen dienen. Als slechts één van de 6 spieren functionele beperkingen heeft, treden meestal problemen op met de exacte parallelle beweging van de ogen. Dit geldt zowel voor grote oogbewegingen als voor microsaccades en regressies. Sensorische en motorische transmissieproblemen kunnen worden veroorzaakt door laesies of pathologische veranderingen in de motorische schedel zenuwen III en IV of gemengde hersenzenuw V (trigeminuszenuw), ook bekend als de gezichtszenuw Een ander probleemgebied voor mogelijke functionele verslechtering van microsaccadische regressie kan zijn in de hersenstam or cerebellum Degeneratieve neurologische veranderingen zoals Alzheimer or Parkinson zijn de meest voorkomende oorzaken van door het CZS geïnduceerde oculaire motiliteitsstoornissen. Aan het begin van de stoornis kan meestal een afnemende "nauwkeurigheid" van een saccade worden waargenomen. Na een succesvolle bliksprong - zelfs na microsaccades en regressies - moeten de ogen bijna onmerkbaar worden bijgesteld. Het vermogen om vloeiend te lezen en de tekst snel te begrijpen gaat verloren, zodat lezen veel moeite kost en erg vermoeiend is voor de getroffen persoon.
