Methoden voor bariatrische chirurgie
Bariatrische chirurgie (van het Griekse ‘báros’, zwaarte, gewicht) is een specialiteit van de buikchirurgie. Het doel van de operaties is uitsluitend gewichtsreductie bij ernstige obesitas. Bij alle operaties wordt het volume van de maag verkleind. Naast maagverkleining worden soms uitgebreidere ingrepen aan de darmen uitgevoerd.
Uit onderzoek blijkt dat de op deze manier bereikte gewichtsvermindering niet alleen een cosmetisch effect heeft, maar ook zeer gunstige effecten heeft op de gehele stofwisseling (metabolisme). Om deze reden wordt bariatrische chirurgie nu vaak ‘metabolische chirurgie’ genoemd. Bij veel diabetici verbeteren de bloedsuikerspiegels bijvoorbeeld dramatisch als gevolg van gewichtsverlies. Er zijn ook aanwijzingen voor een gunstig effect op andere ziekten die verband houden met obesitas, zoals hoge bloeddruk of verhoogde bloedlipidenniveaus.
Voor een maagverkleining moet aan de volgende criteria worden voldaan:
- Alle niet-chirurgische (conservatieve) maatregelen zoals een combinatie van voedingsadvies, bewegingstraining en gedragstherapie hebben zelfs na zes tot twaalf maanden nog niet voldoende succes opgeleverd.
- De body mass index (BMI) ligt boven de 40 kg/m² of tussen 35 en 40 kg/m² en er zijn al ziekten opgetreden als gevolg van het gewicht, bijvoorbeeld diabetes, slaapapneu, hoge bloeddruk, enz. @ De obesitas is al ten minste aanwezig minimaal zes jaar.
- Het overgewicht bestaat al minimaal drie jaar.
- De patiënt is tussen de 18 en 65 jaar oud. Bij patiënten met een leeftijd > 65 jaar kan bariatrische chirurgie alleen in uitzonderlijke gevallen worden overwogen.
- De patiënt is bereid na de operatie een actieve levensstijl te handhaven met een gevarieerd dieet.
De volgende criteria spreken tegen maagverkleining:
- De patiënt heeft een bekende voorgeschiedenis van kanker.
- Een behandelbare lichamelijke ziekte (bijvoorbeeld hypothyreoïdie) of psychische stoornis is verantwoordelijk voor de zwaarlijvigheid.
- De patiënt lijdt aan een niet eerder behandelde eetstoornis.
- Sommige eerdere operaties of eerdere schade aan het maag-darmkanaal kunnen een operatie moeilijk of onmogelijk maken.
- Er is sprake van een alcohol-, drugs- of medicijnenverslaving.
Methoden voor maagverkleining
Bariatrische chirurgie (bariatrische chirurgie) biedt tegenwoordig een aantal verschillende chirurgische methoden voor de behandeling van obesitas. Alle ingrepen worden uitgevoerd onder algemene verdoving en kunnen vrijwel altijd worden uitgevoerd met behulp van de sleutelgattechniek (laparoscopische chirurgie). Door de sleutelgattechniek zijn grote incisies in de buik niet meer nodig. In plaats daarvan worden instrumenten via meestal drie kleine incisies in de buik ingebracht.
Via een van de incisies wordt een kleine camera met een geïntegreerde lichtbron ingebracht, waardoor de chirurg het operatiegebied en de ingebrachte instrumenten op een scherm kan zien. De sleutelgattechniek biedt het voordeel dat er minder weefsel beschadigd raakt en daardoor sneller geneest. De sleutelgattechniek kan soms niet worden toegepast als er door eerdere operaties zogenaamde verklevingen (verklevingen) in de buikholte zijn ontstaan.
Restrictief betekent dat de procedure de maagcapaciteit vermindert (maagverkleining) en er al na kleine porties voedsel een gevoel van verzadiging ontstaat. Als gevolg van de op deze manier bereikte vermindering van de voedselinname wordt het gewicht gestaag verminderd. Bij malabsorptieve procedures wordt het spijsverteringskanaal daarentegen operatief zodanig veranderd dat malabsorptie (verminderde opname) van voedsel opzettelijk optreedt. Dit wordt bereikt door de afbraak van voedingsstoffen te vertragen en zo het beschikbare absorptiegebied van het maagdarmkanaal te verkleinen. De maximale hoeveelheid voedingsstoffen die in het bloed kan worden opgenomen, neemt hierdoor af.
Effectiviteit van de chirurgische ingrepen met maagverkleining
De verschillende technieken verschillen aanzienlijk in effectiviteit en ernst van de operatie. De effectiviteit wordt vooral geëvalueerd in termen van het gewichtsverlies dat ermee bereikt kan worden, meer bepaald volgens het bereikte Excessive Weight Loss (EWL).
Een rekenvoorbeeld: Als een patiënt vóór de operatie een BMI van 45 kg/m² heeft, is dit 20 kg/m² boven het normale gewicht (= maximaal 25 kg/m²). Als deze patiënt als gevolg van de operatie een verlaging van zijn BMI met 10 kg/m² tot uiteindelijk 35 kg/m² bereikt, komt dit overeen met een gewichtsverlies van 50 procent van het overgewicht.
In tegenstelling tot de effectiviteit kunnen echter wel duidelijke uitspraken worden gedaan over de ernst van de operatie. Hoe sterker de ingreep de normale anatomie verandert, hoe vaker er ernstigere complicaties optreden. Kortom, mensen met obesitas hebben altijd een verhoogd operatierisico.
De vier meest voorkomende chirurgische ingrepen en hun effectiviteit:
- Maagband (puur restrictieve procedure), overtollig gewichtsverlies tot 50 procent.
- Buisvormige maag (puur restrictieve procedure) overtollig gewichtsverlies tot 60 procent.
- Roux-Y maagbypass (restrictieve malabsorptieve procedure) overtollig gewichtsverlies 60 tot 70 procent
- Biliopancreatische afleiding met of zonder duodenale schakelaar (restrictieve-malabsorptieve procedure), overtollig gewichtsverlies tot 52 tot 72 procent
Een niet-chirurgische ingreep is de zogenaamde maagballon – een grotendeels met vloeistof gevulde siliconenballon die de maag gedeeltelijk vult. Het wordt niet operatief ingebracht, maar tijdens een gastroscopie en wordt daarom niet tot de procedures van bariatrische chirurgie in engere zin gerekend.
Maagverkleining: kosten
De kosten voor de verschillende methoden van maagverkleining lopen flink uiteen. Het overnemen van kosten is nog geen standaardvoordeel van de wettelijke zorgverzekering (GKV). Dit betekent dat een maagverkleining, of een bariatrische operatie in het algemeen, alleen vergoed wordt door de wettelijke zorgverzekeraars als bij de aanvraag aan bepaalde criteria wordt voldaan. Een dergelijke aanvraag voor kostendekking wordt samen met een “bevoegde arts” (meestal een huisarts) ingevuld en moet rechtstreeks naar de betreffende zorgverzekeraar worden gestuurd. Deze stuurt het vaak door naar de Medische Dienst van de Ziekenfondsen (MDK), die het verzoek onderzoekt en de aanname van de kosten voor maagverkleining goedkeurt of afwijst.
