Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) is een behandelmethode voor traumapatiënten. Ondertussen is de effectiviteit van deze methode bewezen. Meer dan 80 procent van de behandelde patiënten voelt zich significant beter na de behandeling.
Wat is desensibilisatie en herverwerking van oogbewegingen?
Het kernelement van EMDR is het gebruik van bilaterale stimulatie om traumatische herinneringen opnieuw te verwerken. Hierbij volgt de patiënt de vingers van de therapeut met zijn of haar ogen. Daarbij beweegt de therapeut de handen heen en weer. De behandelmethode Eye Movement Desensitization and Reprocessing werd eind jaren tachtig ontwikkeld door de Amerikaanse psychotherapeut Dr. Francine Shapiro. Tijdens een wandeling merkte ze dat ze zich aanzienlijk kon bevrijden van depressieve gedachten en angsten over haar kanker door haar ogen heen en weer te bewegen. Op basis van deze ervaring ontwikkelde ze de methode van desensibilisatie door oogbewegingen en het opnieuw verwerken van traumatische gebeurtenissen. Vertaald in het Duits betekent "Desensibilisatie en herverwerking van oogbewegingen" desensibilisatie en herverwerking van oogbewegingen. Aangezien deze methode even goede resultaten opleverde, werd ze in 1991 ook in Duitsland geïntroduceerd. Ten slotte, in 2006, werd de Wetenschappelijke Adviesraad voor Psychotherapie erkende de methode als wetenschappelijk onderbouwd. Het kernelement van EMDR is het gebruik van bilaterale stimulatie om traumatische herinneringen opnieuw te verwerken. Hierbij volgt de patiënt de vingers van de therapeut met zijn of haar ogen. Daarbij beweegt de therapeut de handen heen en weer. Deze beweging is bedoeld om de hersenen activeert zijn zelfgenezende vermogens.
Functie, effect en doelen
EMDR is gebaseerd op de wetenschap dat elke persoon zijn of haar eigen informatieverwerkende capaciteiten heeft om met traumatische ervaringen om te gaan, die hij of zij met deze methode kan activeren. In de context van therapie, het kernelement is oogbeweging, ook wel bilaterale stimulatie genoemd. Patiënten volgen de vingers van de therapeut met hun ogen. Daarbij beweegt de therapeut de handen heen en weer. Aangenomen wordt dat de oogbewegingen vergelijkbaar zijn met de REM-slaapfase. In deze REM-slaapfase worden gebeurtenissen uit het verleden verwerkt door de hersenen Hetzelfde geldt voor EMDR. Voorafgaand aan de behandeling moet een gedetailleerde geschiedenis van het trauma worden gemaakt. De basis voor de behandeling is de herkenning van de sprakeloze horror. Het trauma kenmerkt zich immers door het feit dat de hersenen schakelt het spraakcentrum uit over het trauma. De persoon wordt sprakeloos en kan niet meer verbaal verwerken wat hij of zij heeft meegemaakt. In het kader van EMDR wordt echter ook het spraakcentrum gereactiveerd zodat de patiënt beter kan verwerken wat hij of zij heeft meegemaakt. Het werkingsmechanisme van de therapie kon zonder twijfel worden bewezen. In hoeverre de oogbewegingen echt invloed hebben op de activering van bepaalde hersenregio's is echter nog niet duidelijk geworden. Op dit moment worden pogingen ondernomen om het toepassingsgebied van EMDR uit te breiden. De vraag is in hoeverre de behandeling nog effectiever kan worden gemaakt Angst stoornissen en in Depressie Ook op dit gebied zijn veelbelovende resultaten beschikbaar. Er wordt ook onderzocht of alcoholisten of pedofielen ook baat kunnen hebben bij EMDR. Al in 1995 werd in de VS kwaliteitscontrole ingevoerd om de methode verder te promoten. Om deze kwaliteitscontroles uit te voeren, werd de organisatie EMDRIA opgericht in de VS en werd in 1998 de Europese beroepsvereniging EMDR-Europe opgericht in Europa. Deze twee professionele verenigingen garanderen een hoge kwaliteit door middel van certificeringen. De behandeling van traumastoornissen door EMDR wordt ook internationaal erkend. Zo werd EMDR aanbevolen door de Aftercare, Victim and Relative Assistance (NOAH) na de verwoestende tsunami in Zuidoost-Azië. Tegenwoordig kan EMDR worden gebruikt om een breed scala aan psychische aandoeningen te behandelen volksgezondheid voorwaarden. Deze omvatten posttraumatisch spanning stoornis (PTSD) evenals de effecten van stressvolle levenservaringen, ernstig verdriet na verlieservaringen, gehechtheidstrauma, ontwikkelings- en gedragsstoornissen bij kinderen, psychosomatisch uitputtingsyndroom, Depressie, angst en paniekaanvallenen chronisch pijn.
Risico's, bijwerkingen en gevaren
Er worden zeer goede resultaten behaald met Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Tot dusver is echter niet duidelijk vastgesteld op welke basis deze grote successen zijn gebaseerd. Wetenschappelijke studies moeten duidelijk maken welke elementen van de methode absoluut noodzakelijk zijn voor het succes ervan. Aan de Universiteit van München loopt een onderzoeksproject dat bedoeld is om het mechanisme van de behandelmethode verder te verhelderen. Het is al gebleken dat fixatie van de ogen op de handen een significant effect heeft op het verminderen van symptomen. In een controlegroep zonder expliciete fixatie van de ogen op de handen, namen de symptomen niet zo veel af. In deze studie hadden de beweging van de handen en de co-beweging van de ogen echter geen effect op de uitkomst. Aandacht vestigen op de handen was cruciaal voor succes. In deze onderzoeken kon de invloed van oogbewegingen dus nog niet duidelijk worden aangetoond. Aan de andere kant was het echter mogelijk om te bewijzen dat aandacht moet worden gevestigd om de stressvolle ervaringen te verwerken. Alle tot dusver uitgevoerde onderzoeken zouden kunnen aantonen dat de toepassing van EMDR verbeteringen brengt in de symptomatologie van traumapatiënten. De onderzoeken hebben echter niet zonder twijfel kunnen bewijzen of dit te wijten is aan de tot nu toe gevolgde basisaanname van oogbewegingen. Omdat de onderzoeken enkele van de gemaakte aannames konden bevestigen, zoals blootstelling aan de ogen, werd dit wetenschappelijk aanvaard. Omdat de specifieke oogbewegingen, die als de kern van de methode worden beschouwd, deze grote invloed waarschijnlijk toch niet hebben, werd EMDS af en toe afgedaan als pseudowetenschap. Toch heeft EMDS zijn positie als wetenschappelijke methode kunnen behouden omdat de confrontatiecomponent, waarbij de patiënt direct wordt geconfronteerd met de traumatiserende prikkels, het daadwerkelijke effect van deze methode produceert.
