De archicortex is een onderdeel van de grote hersenen Het grootste deel ervan wordt gevormd door de hippocampus Het bestaat uit een zeer karakteristieke corticale structuur.
Wat is de archicortex?
Archicortex is de naam die wordt gegeven aan een deel van de hersenschors. Het wordt afgebakend als de mediale rand van de neocortex De archicortex heeft een ontwikkelingsachtergrond. De grote hersenen is fylogenetisch gedifferentieerd in paleocortex, striatum, archicortex en neocortex De archicortex wordt beschouwd als een fase tussen de paleocortex en de neocortex De archicortex is grotendeels samengesteld uit de hippocampus Bovendien worden sommige structuren die eromheen liggen, als onderdeel ervan geteld. Dit zijn delen van de parahippocampale gyrus en de cingulate gyrus. De archicortex bestaat uit een gekrulde corticale structuur. Dit is drielaags en bestaat uit de dentate gyrus, de cornu ammonis (Ammon's hoorn) en het subiculum. Alle drie de lagen hebben de functies van leren en geheugen vorming. In het bijzonder vindt hier langdurige potentiëring plaats. Dit vormt de basis voor het opslaan van langdurige herinneringen en leren acties bijvoorbeeld. De archicortex wordt samen met de paleocortex de allocortex genoemd. Dit staat in contrast met de neocortex met zes lagen. Als gevolg hiervan worden, met de juiste detectietechnieken, extra lagen dan die genoemd kunnen worden in de meeste allocortexgebieden.
Anatomie en structuur
De archicortex bestaat uit een microscopisch kleine structuur en wordt voornamelijk gevormd door de hippocampus, delen van de prahippocomapales-gyrus en de cingulate-gyrus. De hippocampus bestaat uit een ingewikkelde archicortex-structuur, ook wel bekend als de corticale structuur. Het ligt onder de slaapkwabben. Deze bevinden zich aan de mediale zijde van de inferieure hoorn van het laterale ventrikel. De efferente vezels van de fornix zijn het gewelf dat zich uitstrekt van posterieur naar anterieur als het dak van het III-ventrikel. De cingulate gyrus bevindt zich boven de bars Dit verbindt de rechter- en linkerhersenhelft. Samen met de hippocampus vormt het de limbisch systeem De archicortex bestaat uit drie lagen. Daarin bevinden zich de dentate gyrus, de cornu ammonis en het subiculum. Ze bestaan uit piramidale cellen van verschillende groottes. De drie lagen zijn onderverdeeld in lamina moleculeis (stratum moleculare), lamina pyramidalis (stratum pyramidale) en lamina multiformis (stratum oriens). In de eerste laag zijn beide apicale dendrieten van de piramidecellen, gevolgd door de cellichamen van de piramidecellen in de tweede laag. In de laatste laag bevinden zich de basale dendrieten van de piramidecellen.
Functie en taken
De taken van de archicortex omvatten belangrijke functies van leren, denken en emotionele verwerking. Essentiële processen van geheugen consolidatie vindt plaats in de drie lagen van de archicortex. Hieraan horen leren en alle bijbehorende leerprocessen. Het proces waarmee informatie van korte duur wordt overgedragen geheugen naar langetermijngeheugen vindt hier plaats. Om herinneringen permanent in het geheugen op te slaan, moet wat bekend staat als langdurige potentiëring plaatsvinden. Dit proces duurt enkele dagen tot maanden en treedt alleen op als de potentiërende impulsen voldoende snel worden doorgegeven. Potentiatie op lange termijn dient als basis voor alle leer- en geheugenprocessen. De archicortex is verantwoordelijk voor kennisvorming. Dit omvat ruimtelijke feiten, feitelijke kennis, herinneringen of conditioneringsprocessen. Kennis over acties, gewoonten of motorisch leren wordt hier gevormd. De inhoud van zowel declaratief geheugen als die van impliciet geheugen worden gevormd in de archicortex. Emotieverwerking vindt plaats in de limbisch systeem Dit omvat het begrijpen van emoties en de bijbehorende emotie-ervaring. Hieruit worden processen aangestuurd die emotionele expressie en empathie mogelijk maken hersenen regio. Alle leerprocessen rondom zowel positieve als negatieve emoties vinden plaats in de archicortex. Dit omvat zowel de herkenning van gevaar als de sensatie van plezier. Behoeftebevrediging is geregeld in dit deel van de hersenen Stemming, affect, emotie en gevoel vinden hun oorsprong in de archicortex. Dit betekent dat zowel langdurige als korte emotionele episodes optreden door de verwerking van prikkels in de limbisch systeem.
Ziekten
Laesies en stoornissen van functionele activiteit in de archicortex leiden tot verstrekkende gevolgen in alle leerprocessen en emotieverwerking. Diverse ziekten, circulatiestoornissen, tumoren of schade als gevolg van ongelukken of als gevolg van chirurgische ingrepen kunnen laesies veroorzaken. Ontstekingen in de archicortex kunnen leiden tot geheugenverlies. Bovendien lijden getroffen personen aan zowel tijdelijke als lokale desoriëntatie. Geheugenverlies is een van de bekendste geheugenstoornissen. Anterograde geheugenverlies moet worden onderscheiden van retrograde geheugenverlies Anterograde geheugenverlies staat geen nieuwe geheugenvorming toe. Retrograde geheugenverlies resulteert erin dat de bestaande geheugeninhoud niet langer beschikbaar is. Ze zijn geheel of gedeeltelijk gewist. De piramidecellen in de hippocampus zijn bijzonder vatbaar voor beschadiging alcohol misbruik. Ziekten zoals de encefalopathie van Wernicke of het syndroom van Korsakow zijn dat wel gevolgen van alcohol aandoeningen. Ze gaan gepaard met confabulatie. Patiënten vervangen ontbrekende herinneringen door valse verklaringen en verhalen. Zelfs antwoorden op gemakkelijke vragen kunnen niet meer worden gegeven door patiënten met schade aan de piramidecellen. Laesies van de hippocampus hebben relevantie buiten de vorming van langetermijngeheugen bij ziekten zoals epilepsie Schade aan de temporale kwab kan leiden bij het Klüver-Bucy-syndroom. Deze aandoening leidt tot hyperoraal en hyperseksueel gedrag. Laesies van de amygdala leiden tot problemen met het verwerken van emoties. Met name angst- en angstprikkels kunnen niet meer worden verwerkt. Deze zijn belangrijk voor zelfbescherming en overleving.
