Phlegmon: oorzaken, symptomen, therapie

Phlegmon: Kort overzicht

  • Definitie: Bacteriële ontsteking van de huid die zich vaak verspreidt naar bindweefsel en spieren
  • Oorzaken en risico's: Bacteriën die meestal via een wond binnendringen. Vooral mensen met een verzwakt immuunsysteem lopen risico.
  • Pathogeen: Meestal Staphylococcus aureus, ook Streptococcus pyogenes en andere bacteriën
  • Symptomen: Donkere of blauwachtige roodheid, zwelling, oververhitting, vochtophoping (oedeem), pijn, etter, koorts
  • Behandeling: Antibiotica in alle gevallen, aanvullende chirurgische behandeling in ernstige gevallen
  • Prognose: Als de ontsteking niet op tijd wordt behandeld, kan deze zich verder verspreiden en in ernstige gevallen levensbedreigend worden.

Phlegmon: Beschrijving

Phlegmon is een wazige, bacteriële ontsteking van de onderste lagen van de huid. In ernstige gevallen worden ook dieper gelegen bindweefsel en spieren aangetast. Het ontstaat meestal rond een wond of zweer. Omdat zacht bindweefsel wordt aangetast, noemen artsen dit ook wel een infectie van zacht weefsel of infectie van zacht weefsel.

Phlegmon kan onder meer voorkomen in de volgende delen van het lichaam:

  • Handen en peesmantels (bijv. handphlegmon, V-phlegmon)
  • Onderbenen en voeten
  • Tong, mond (bijv. phlegmon van de mondbodem)
  • Oog, ooglid en oogkas (orbitaphlegmons)
  • Nek

Artsen maken over het algemeen onderscheid tussen een beperkte phlegmon en een ernstige phlegmon. Bij beperkte phlegmon strekt de ontsteking zich maximaal uit tot de onderste huidlaag (subcutis). Ernstige phlegmon is daarentegen zeer etterig en tast niet alleen de huid aan, maar ook het bindweefsel en/of de spieren. In tegenstelling tot beperkte phlegmon moet het zowel operatief als met antibiotica worden behandeld.

De term cellulitis (niet te verwarren met cellulitis – “sinaasappelhuid”) moet worden gelijkgesteld met phlegmon.

Phlegmon: symptomen

Bij phlegmon verandert het geïnfecteerde huidgebied merkbaar. Het wordt gekenmerkt door de volgende symptomen

  • Uitgebreide, wazige, donkere of blauwachtige roodheid
  • Deegachtige zwelling
  • Merkbaar warme huid
  • Ophoping van vocht (oedeem)
  • Druk of spontane pijn
  • Ophoping van pus (vooral bij ernstige phlegmon)
  • Mogelijk zwarte en gele verkleuring door dode cellen (bij ernstige phlegmon)

Vooral bij ernstige phlegmon reageert het lichaam ook met algemene klachten zoals

  • koorts
  • Sterk gevoel van ziekte, vermoeidheid
  • Hoge hartslag (tachycardie)
  • Mogelijk kortademigheid en instorting van de bloedsomloop (shock) als de infectie zich naar het hele lichaam verspreidt

Verdere symptomen zijn afhankelijk van de locatie van de phlegmon:

  • Tongphlegmon (glossitis phlegmonosa): Patiënten hebben ernstige pijn bij het spreken en meestal ook bij het slikken; een ontstekingszwelling die zich voornamelijk naar de keel verspreidt, kan de luchtwegen vernauwen en kortademigheid veroorzaken.
  • Orbitale phlegmon (orbitale phlegmon): Patiënten vallen op door een uitpuilend oog (exophthalmos), gezwollen ooglid, visuele stoornissen, conjunctivaal oedeem (chemose) en beperkte oogbewegingen.
  • Ooglidphlegmon: In tegenstelling tot orbitale phlegmon blijft de ontsteking beperkt tot het ooglid. Het ooglid is erg gezwollen en rood en het kan zijn dat het oog niet meer geopend kan worden.

Phlegmons: oorzaken en risicofactoren

Phlegmons worden veroorzaakt door bacteriën, meestal Staphylococcus aureus. Andere bacteriën zoals streptokokken van groep A (Streptococcus pyogenes) kunnen ook flegmoneuze ontstekingen veroorzaken.

De ziekteverwekkers dringen bijzonder gemakkelijk het weefsel binnen via grote, open wonden. Ze verspreiden zich vervolgens naar de diepe lagen van de huid en veroorzaken daar ontstekingen. De huidbeschadiging kan verschillende oorzaken hebben, zoals een snee, prik of beet. Kleinere wonden (lichte verwondingen) kunnen echter ook voldoende ingangspunten zijn.

Phlegmons: Ontwikkeling van verschillende phlegmons

Peesschedephlegmons worden meestal veroorzaakt door onschuldige verwondingen zoals een snij- of steekwond. Het gebied zwelt op en drukt op de bloedvaten, waardoor de peesmantel niet langer van voedingsstoffen wordt voorzien. Als gevolg hiervan sterft het weefsel af en vormt het een gemakkelijk doelwit voor bacteriën.

Bij V phlegmon loopt de ontsteking langs de peesmantels van duim en pink. Deze zijn bij de pols met elkaar verbonden. Dit betekent dat de ontsteking zich via de pols snel en gemakkelijk van de ene vinger naar de andere kan verspreiden. Als er sprake is van een phlegmon van de wijs-, middel- of ringvinger, blijft deze beperkt tot de aangedane vinger, aangezien er geen verbinding is tussen deze peesscheden.

Orbitale phlegmon beïnvloedt het zachte weefsel in de oogkas. Het ontstaat meestal door een ontsteking van de neusbijholten, die onder de oogkas liggen. Via de flinterdunne botlamellen verspreiden de ziekteverwekkers zich naar de baan. Orbitaphlegmons worden zeldzamer veroorzaakt door hoofdletsel. De bacterie kan echter ook vanuit een ander deel van het lichaam via het bloed de oogkas binnendringen.

Ooglidslijm wordt veroorzaakt door ooglidletsel of eerdere ooglidontstekingen, zoals steenpuisten, eczeem of varkenskot.

Veel patiënten vragen zich af: "Is phlegmon besmettelijk?". Kortom, mensen hebben talloze bacteriën op hun huid (waaronder stafylokokken) die phlegmon kunnen veroorzaken. Deze zijn niet gevaarlijk als de huid intact is en het immuunsysteem stabiel is. Niettemin moet u uzelf beschermen tegen direct contact met de wondafscheiding van een phlegmon door handschoenen te dragen.

Phlegmon: onderzoeken en diagnose

Als uw huid pijnlijk, gezwollen en rood is, raadpleeg dan een arts. Bij lichte klachten is uw huisarts het eerste aanspreekpunt. Het kan echter nodig zijn dat u in het ziekenhuis wordt opgenomen, bijvoorbeeld als de phlegmon op uw gezicht zit, als u koorts of hevige pijn heeft of als uw lichamelijke toestand zeer slecht is.

De behandelend arts zal u eerst uitgebreid vragen naar uw medische voorgeschiedenis (anamnese). Hij zal u onder meer de volgende vragen stellen:

  • Hoe lang heb je de symptomen al?
  • Bent u onlangs ziek geweest?
  • Heeft u blessures of bekende (chronische) wonden?
  • Lijdt u aan een ziekte die uw immuunsysteem verzwakt?
  • Hoe hoog is uw koorts?

Indien nodig en mogelijk zal uw arts de wond afnemen of een weefselmonster nemen (biopsie, meestal als onderdeel van een operatie die sowieso noodzakelijk is) om de ziekteverwekkers in het laboratorium vast te stellen. Hierdoor kan hij de behandeling aanpassen aan de veroorzakende bacteriën. Meestal neemt hij ook bloedmonsters om ontstekingswaarden zoals C-reactief proteïne (CRP) of witte bloedcellen (leukocyten) te bepalen. Als u koorts heeft, kan er ook bloed worden afgenomen om te zoeken naar bacteriën (bloedkweek).

Als u lijdt aan een orbitale aphlegmon, zal uw arts ook zorgen voor beeldvorming van de oogkas en de neusbijholten, zoals een computertomografie (CT-scan). Ook wordt er een oogarts of keel-, neus- en oorarts geraadpleegd om bij twijfel de oorzaak van de infectie op dit gebied te zoeken en het verdere verloop ervan te monitoren.

Differentiatie met andere infecties van zacht weefsel

Andere weke delen infecties, zoals erysipelas, (necrotiserende) fasciitis of een abces, zijn vaak moeilijk te onderscheiden van phlegmon. Dit zijn ook bacteriële ontstekingen van de huid. De juiste diagnose is echter van belang voor het verdere behandelplan. Daarom zorgt de arts er tijdens het onderzoek altijd voor dat deze ziekten van phlegmon worden onderscheiden.

erysipelas

Necrotiserende fasciitis

Necrotiserende fasciitis is een zeer ernstige, levensbedreigende bacteriële infectie, die meestal de ledematen (armen en benen) treft. Als gevolg hiervan raken de huid, het onderhuidse weefsel en de bindweefselomhulsels (fascia) ontstoken. Ook de spieren worden vaak aangetast. Streptokokken zijn meestal de oorzaak. Hun gifstoffen veroorzaken kleine bloedstolsels die de fijne bloedvaten in het weefsel blokkeren. Als gevolg hiervan kan zuurstof het getroffen gebied niet meer bereiken en sterven de cellen af ​​(necrose è necrotiserende fasciitis). Patiënten hebben koorts en hevige pijn die in eerste instantie niet kan worden verklaard door de zichtbare huidsymptomen.

Abces

Een abces is een ingekapselde holte gevuld met pus in de diepe lagen van de huid, onder een doorgaans intacte bovenste huidlaag. Een abces kan ook voorkomen bij een phlegmon, maar is niet typisch.

Phlegmon: behandeling

Phlegmon-therapie bestaat uit verschillende fasen, afhankelijk van de ernst van de infectie. Omdat het een bacteriële infectie is, helpen antibiotica tegen phlegmon. Ze doden de bacteriën of voorkomen dat ze zich vermenigvuldigen. De arts zal gewoonlijk penicillines (bijv. flucloxacilline) of cefalosporines (bijv. cefazoline of cefuroxim) voorschrijven. Clindamycine kan ook worden gebruikt.

Als de phlegmon ernstig is, moet deze ook operatief worden behandeld. De arts verwijdert het dode weefsel van de slijmerige huid en spoelt dit vervolgens af (debridement). In sommige gevallen wordt een open wondbehandeling uitgevoerd. Dit betekent dat de arts de wond na de operatie niet sluit. Het wordt met tussenpozen meerdere keren gespoeld, afgetapt en steriel gehouden met antiseptische verbanden. In het geval van een orbitale phlegmon kan een chirurgische behandeling van de neusbijholten ook noodzakelijk zijn.

Wat kunt u zelf doen als u een phlegmon heeft?

Volg de aanbevelingen van uw arts. Hij of zij bespreekt met u hoe lang de antibioticakuur moet duren en waar u rekening mee moet houden. Het is ook raadzaam om het getroffen deel van het lichaam te behouden

  • om het te immobiliseren,
  • verhoog het,
  • om het af te koelen.

Ontstekingsremmende medicijnen zoals ibuprofen kunnen helpen bij begeleidende symptomen zoals pijn. Ze verlichten de pijn, kunnen de slijmontsteking remmen en ondersteunen zo het genezingsproces. Uw arts zal de noodzakelijke actieve ingrediënten voorschrijven.

Phlegmon: verloop van de ziekte en prognose

De ontsteking stimuleert ook bloedstolsels (trombose). Dit kan levensbedreigende gevolgen hebben, vooral bij slijmvorming in het gezicht, als aderen in de schedel verstopt raken (sinusvenetrombose). Meningitis of optische neuritis kan ook het gevolg zijn van een phlegmon.

De bacterie kan zich via de bloed- en lymfevaten naar het hele lichaam verspreiden, vooral als deze niet op tijd wordt behandeld. Er bestaat een risico op bacteriële ‘bloedvergiftiging’ (sepsis), die altijd levensbedreigend is. De getroffenen worden vervolgens verzorgd op een intensive care-afdeling.

Als de getroffenen echter onmiddellijk effectieve antibiotica krijgen, verloopt de ontwikkeling van phlegmon gewoonlijk goed en verbetert deze binnen een paar dagen.