Levercirrose: symptomen, beloop, behandeling

Kort overzicht

• Symptomen: Algemene klachten (bijvoorbeeld vermoeidheid, gebrek aan eetlust, gewichtsverlies), leverhuidverschijnselen (rode handpalmen en voetzolen, jeuk, geelzucht), ascites
• Oorzaken: Meestal alcoholmisbruik of leverontsteking veroorzaakt door virussen (hepatitis); soms andere ziekten (bijvoorbeeld van de galwegen, het hart of de stofwisseling), medicijnen en toxines
• Diagnose: Lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek, echografie, eventueel biopsie en gastroscopie
• Verloop van de ziekte: Indien onbehandeld, vordert de ziekte voortdurend. Een geschikte therapie kan de littekenvorming in het leverweefsel een halt toeroepen.
• Prognose: Hangt af van hoe gevorderd de levercirrose al is en of de oorzaak geëlimineerd of behandeld kan worden
• Preventie: Vermijd schadelijke stoffen die de lever beschadigen (vooral alcohol), hepatitisvaccinatie

Wat is levercirrose?

Als gevolg van de toenemende hermodellering van het leverweefsel blijft de functie van het orgaan achteruitgaan. In het laatste stadium van levercirrose is de lever uiteindelijk niet langer in staat zijn taken als centraal stofwisselingsorgaan adequaat uit te voeren. Als alle leverfuncties kapot gaan, spreken artsen van acuut leverfalen. Leverfalen is een van de meest voorkomende doodsoorzaken bij levercirrose.

Wat zijn de symptomen van levercirrose?

Levercirrose veroorzaakt verschillende algemene symptomen zoals vermoeidheid, gebrek aan eetlust of misselijkheid. Er zijn ook tekenen van de onderliggende ziekte. Als de leverschade verder gevorderd is, kunnen er ook specifieke symptomen van levercirrose optreden.

Algemene symptomen van levercirrose

Levercirrose vertoont aanvankelijk helemaal geen symptomen of manifesteert zich met algemene symptomen zoals

• Vermoeidheid en slechte prestaties
• Druk en een gevoel van volheid in de bovenbuik
• Misselijkheid
• Gewichtsverlies

Specifieke symptomen van levercirrose

Levercirrose in de latere stadia gaat gepaard met specifieke tekenen van leverschade. Deze omvatten bijvoorbeeld de zogenaamde leverhuidsymptomen:

• “Vasculaire spinnen” (spider naevi): kleine, zichtbare vaattakken die zich in een ster- of spinvorm verspreiden (vooral op het gezicht en decolleté)
• Rood worden van de handpalmen (palmair erytheem) en voetzolen (plantair erytheem)
• Witgekleurde nagels (witte nagels), opstaande nagels (horlogeglasnagels)
• Dunne, perkamentachtige huid met glinsterende vaten
• Jeuk

Ook komen er hormonale stoornissen voor, omdat de lever bij beschadiging de vrouwelijke geslachtshormonen (oestrogenen) niet meer goed afbreekt. Dit veroorzaakt de volgende tekenen van levercirrose:

• Mannen: borstontwikkeling, verlies van buikhaar (buikkaalheid), krimp van de testikels, afname van seksueel verlangen of seksuele potentie

Levercirrose: tekenen van complicaties

Dergelijke complicaties veroorzaken extra symptomen bij levercirrose:

Geelzucht: In het gevorderde stadium van levercirrose is de lever niet langer in staat het galpigment bilirubine af te breken. Het wordt in het weefsel afgezet. Als gevolg hiervan worden de huid en de sclera van het oog (wit van het oog) gelig van kleur. Ook is de urine vaak donkerder, terwijl de ontlasting verkleurt.

Levercelkanker: Levercelkanker (hepatocellulair carcinoom) manifesteert zich als drukpijn in de rechter bovenbuik. Symptomen treden echter niet altijd in de vroege stadia op. Om deze reden worden alle mensen met levercirrose uit voorzorg gescreend op hepatocellulair carcinoom.

• Fase 1: Patiënten zijn enigszins slaperig, reageren iets trager en zijn enigszins verward. Stemmingswisselingen, slechte concentratie en onduidelijke spraak komen ook voor.
• Fase 2: De slaperigheid neemt toe. Bovendien lijken de getroffenen lusteloos (apathisch), hebben ze trillende handen (tremor) en verandert hun handschrift.
• Fase 4: Door het falen van de lever raken de getroffenen in coma (coma hepaticum). Ze reageren niet meer op pijnprikkels, vertonen geen reflexen meer en de lucht die ze inademen heeft een typische zoete geur (foetor hepaticus).

Slokdarmvarices

Varicesbloedingen in de slokdarm zijn levensbedreigend en moeten onmiddellijk door een arts worden behandeld!

Meer over dit onderwerp leest u in het artikel Slokdarmvarices.

Hoe verloopt levercirrose?

Effectieve therapie omvat voornamelijk het elimineren of adequaat behandelen van de oorzaak van de ziekte. Alcoholisten die definitief stoppen met drinken hebben bijvoorbeeld een relatief goede prognose voor levercirrose. Levercirrose kan echter niet worden genezen, omdat de schade die al is ontstaan ​​niet meer ongedaan kan worden gemaakt. Alleen de progressie van cirrose kan worden gestopt.

Complicaties van levercirrose verslechteren de levensverwachting van de getroffenen nog verder. Binnen vijf jaar overlijden drie op de vier mensen met complicaties. Buikwaterzucht in combinatie met portale hypertensie leidt bij de helft van de getroffenen binnen twee jaar tot de dood. Ontsteking in de buik verslechtert de prognose nog verder.

Oorzaken en risicofactoren

In de geïndustrialiseerde landen is alcoholmisbruik de oorzaak van meer dan de helft van alle gevallen van levercirrose. Bij de overige getroffenen is cirrose terug te voeren op een leverontsteking (hepatitis B of hepatitis C) of (zeldzamer) een andere ziekte. Soms veroorzaakt medicatie ook de ziekte.

Levercirrose door alcohol

Als centraal stofwisselingsorgaan is de lever verantwoordelijk voor de afbraak van alcohol. Dit leidt tot een toename van gifstoffen. Ze zorgen er in eerste instantie voor dat de lever een abnormale hoeveelheid vet opslaat – er ontstaat een zogenaamde leververvetting. In dit stadium zijn de veranderingen in het leverweefsel nog gedeeltelijk omkeerbaar.

Lees hier alles over leververvetting.

De hoeveelheid alcohol die leidt tot levercirrose varieert sterk van persoon tot persoon. Over het algemeen kan zelfs een dagelijkse consumptie van ongeveer 40 gram alcohol bij mannen onomkeerbare schade aan de lever veroorzaken. Vrouwen reageren gevoeliger op het stimulerende middel. Voor hen kan slechts 20 gram alcohol per dag voldoende zijn om blijvende leverschade te veroorzaken.

Levercirrose als gevolg van virale hepatitis

Andere oorzaken van levercirrose

Andere oorzaken van levercirrose zijn veel zeldzamer en vertegenwoordigen ongeveer vijf procent van de gevallen. Deze omvatten

• Lever- en galwegen: bijvoorbeeld immuungerelateerde leverontsteking (auto-immuunhepatitis), chronische ontsteking van de kleine galwegen in de lever (primaire galcirrose/cholangitis, PBC), chronische ontsteking en littekenvorming van de middelgrote en grotere galwegen ( primaire scleroserende cholangitis, PSC)
• Tropische ziekten zoals schistosomiasis of leverbotaantasting
• Hartziekten zoals chronisch rechterhartfalen (cirrose cardiaque)
• Giftige stoffen zoals tetrachloorkoolstof of arseen
• Geneesmiddelen zoals methotrexaat (tegen kanker en auto-immuunziekten)

In sommige gevallen kan er geen oorzaak voor de ziekte worden gevonden. Artsen spreken dan van zogenaamde cryptogene cirrose van de lever.

Onderzoeken en diagnose

Fysiek onderzoek

Een andere belangrijke indicatie voor levercirrose zijn de zogenaamde leverhuidklachten. De arts controleert bijvoorbeeld of de handpalmen rood zijn (palmair erytheem), of er ‘spider naevi’ zichtbaar zijn of dat de patiënt geelzucht (icterus) heeft.

Bloed Test

Een bloedonderzoek kan de omvang van de leverschade bepalen. Als de volgende waarden verlaagd worden, betekent dit dat de lever niet meer zo goed werkt:

• albumine
• Stollingsfactoren II, VII, IX, X (dit verlaagt de Quick-waarde, d.w.z. het duurt langer voordat het bloed stolt)

De volgende waarden kunnen verhoogd zijn bij levercirrose:

• bilirubine
• Ammoniak (in het geval van hepatische encefalopathie)
• De leverwaarden GOT (ASAT), GPT (ALAT), GLDH en gamma-GT

Bij patiënten met portale hypertensie bevat het bloed minder bloedplaatjes en witte bloedcellen.

Beeldvormingsmethoden

Verdere onderzoeken

Om de structurele hermodellering in het met littekens bedekte bindweefsel te detecteren, neemt de arts een weefselmonster (biopsie) uit de lever en stuurt dit voor analyse naar het laboratorium. Soms zijn aanvullende onderzoeken aangewezen. Artsen raden bijvoorbeeld vaak een gastroscopie aan voor nieuw ontdekte levercirrose. Hierdoor kunnen spataderen in de slokdarm of maag worden opgespoord.

Stadia van levercirrose: de Child-Pugh-criteria

Levercirrose kan worden onderverdeeld in verschillende stadia. Artsen gebruiken de zogenaamde Child-Pugh-score: deze houdt rekening met vijf criteria die een indicatie geven van hoe gevorderd de cirrose is. De Child-Pugh-criteria zijn

• Abdominale ascites, beoordeeld door middel van echografie
• Hersenschade als gevolg van de leverziekte (hepatische encefalopathie)

• Bilirubineconcentratie in het bloed: Bilirubine is een afbraakproduct van de bloedkleurstof hemoglobine. Normaal gesproken wordt het verder afgebroken in de lever. Bij levercirrose hoopt het zich op in het bloed.

De arts controleert elk criterium bij de patiënt en kent voor elk criterium punten toe:

criterium	1 punt	2 punten	3 punten
Albumine (g/dl)	> 3,5	2,8 - 3,5	<2,8
waterzucht	geen	Elke kleine stap levert grote resultaten op!	geprononceerd
Bilirubine (mg/dl)	<2,0	2,0 - 3,0	> 3,0
hepatische encefalopathie	geen	matig	geprononceerd
Snelle waarde (%) of INR	> 70% of < 1.7	40 – 70% of 1.7 – 2.3	40

Stadia van levercirrose

Op basis van het stadium kan de arts inschatten hoe hoog het overlijdensrisico voor de patiënt is voor de komende twaalf maanden:

Child-Pugh-score	stadium	Sterfte na 1 jaar
5 - 6	Kind A	3 tot 10%
7 - 9	Kind B	10 tot 30%
10 - 15	Kind C	50 tot 80%

Zoals uit de tabel blijkt is de sterfte in het eerste jaar van stadium Kind A nog vrij laag. Het neemt echter aanzienlijk toe naarmate de levercirrose vordert.

Therapie

Het behandelen van de oorzaken

Bij elke levercirrosetherapie wordt de onderliggende ziekte die de levercirrose veroorzaakt, zo goed mogelijk behandeld. De arts schrijft bijvoorbeeld antivirale medicijnen voor bij leverontsteking (hepatitis).

Geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken helpen bij auto-immuunhepatitis en ijzerbindende middelen bij hemochromatose. Bij deze ziekte wordt de lever aangetast door de ophoping van overtollig ijzer.

Het vermijden van stoffen die de lever beschadigen

Het is ook belangrijk dat de getroffenen stoffen vermijden die schadelijk zijn voor de lever. Hieronder valt vooral alcohol. Getroffenen die regelmatig veel alcohol consumeren, moeten zeker steun zoeken bij familieleden, vrienden en/of zelfhulpgroepen (zoals de Anonieme Alcoholisten).

Het onthouden van alcohol geldt niet alleen voor mensen met door alcohol veroorzaakte levercirrose, maar ook voor alle andere getroffenen.

Behandeling van complicaties

Gerichte behandeling van complicaties is ook van groot belang. Diuretica helpen bijvoorbeeld het opgehoopte vocht weg te spoelen. In ernstige gevallen van ascites kan een zogenaamde punctie nodig zijn: hierbij steekt de arts een dunne naald in de buikholte om de vloeistof via een slangetje af te voeren.

Levercirrose en voeding

Indien een speciaal dieet noodzakelijk is, zal de behandelend arts dit met hem/haar bespreken. Mensen met overgewicht en een leververvetting moeten bijvoorbeeld een vetarm en caloriearm dieet volgen. Samen met regelmatige lichaamsbeweging helpt dit om af te vallen.

Ook voor alle andere mensen met levercirrose is het raadzaam om voor een regelmatige stoelgang te zorgen, om de afvoer van gifstoffen via de darmen te ondersteunen. Een vezelrijk dieet en voldoende vochtinname helpen hierbij. Patiënten moeten met hun arts bespreken hoeveel ze per dag moeten drinken. In bepaalde gevallen mogen ze niet te veel vocht drinken, bijvoorbeeld bij ascites.

het voorkomen

Een hepatitisvaccinatie kan de op een na meest voorkomende oorzaak van levercirrose voorkomen. Een dergelijke vaccinatie is vooral aan te raden vóór geplande reizen naar het buitenland.

Het is ook raadzaam om op de hoogte te zijn van giftige chemicaliën op de werkplek (tetrachloorkoolstof, benzeen, enz.): Bedrijfsartsen of bedrijfsartsen kunnen informatie geven over mogelijke gevaren en arbeidsveiligheidsmaatregelen.