Synoniemen
Hysterische neurose Conversie-neurose, dissociatieve stoornis, histrionische persoonlijkheidsstoornis
Definitie
Hysterie, of dissociatieve stoornis, is geen uniform ziektebeeld, maar eerder een groep verschillende psychische aandoeningen die gemeen hebben dat de verbinding en samenwerking tussen lichaam en geest verstoord is. Zo kan het besef van de eigen identiteit, of het nu een meervoudige persoonlijkheid betreft of depersonalisatie, worden verstoord. Aan de andere kant kan de grens tussen psyche en lichaam ook verdwijnen, zodat psychische sensatie zich manifesteert in fysieke symptomen, zelfs of vooral wanneer de persoon zich niet bewust is van het psychische probleem.
Concept en geschiedenis
Het concept van hysterie gaat terug tot de oudheid. Daar werd de term gebruikt voor al die klinische beelden die tegenwoordig binnen de psychiatrie vallen. Met andere woorden, degenen die niet konden worden verklaard of beschreven door fysieke of organische veranderingen.
Niettemin werd hysterie toegeschreven aan een specifiek orgaan, namelijk de baarmoeder. Dit maakt duidelijk dat vooral ‘hysterische’ vrouwen werden geobserveerd. Deze mening hield stand tot de 19e eeuw.
De betekenis van de term is echter keer op keer veranderd, zodat de oude Griekse hysterie niet congruent is met het hier besproken klinische beeld. In de loop van de tijd is de ziekte met toenemende medische vooruitgang steeds verder versmald. Hysterie was een van de belangrijkste onderwerpen in de psychoanalyse, waar het voor het eerst werd onderzocht in empirische klinische studies, vooral door Charcot.
Daar werd de ziekte toegeschreven aan onbevredigde seksuele behoeften. Gelukkig zijn sommige behandelpraktijken van de onderzoekers uit die tijd, zoals de zogenaamde "ovariële pers", tegenwoordig nog maar bizarre anekdotes. Vanwege de vrouwonvriendelijke oorsprong en geschiedenis, evenals de verwarrend inconsistente definitie van de term, wordt deze tegenwoordig vervangen door de bovengenoemde synoniemen.
Symptomen
De symptomen van de verschillende vormen van hysterie zijn legio. Zowel het exacte uiterlijk als de ernst van de symptomen variëren sterk van patiënt tot patiënt. Dit kan worden verklaard door het feit dat conversie-neurose een psychogene ziekte is, dwz een ziekte die voortkomt uit de psyche.
De ziekten zijn net zo divers als het menselijke karakter. Hier zijn enkele van deze subvormen met typische symptomen van hysterie. Het belangrijkste symptoom van paranormaal begaafd geheugenverlies is een verlies van geheugen, die kan worden beperkt tot een specifieke tijd of onderwerp of grotere gebieden kan bestrijken.
Bij dissociatieve stupor is starheid van beweging daarom het belangrijkste symptoom. Beide ziekten behoren tot de stoornissen van beweging en zintuiglijke waarneming. tevens de geheugen of de hele persoonlijkheid kan ook worden verstoord.
Deze laatste manifesteert zich als meervoudige persoonlijkheid, waarvan het bestaan en de definitie door deskundigen wordt betwist. Al met al kan worden gezegd dat de symptomen een omweg of een klep vertegenwoordigen. De patiënten onderdrukken hun mentale crisis en zien het vaak als een onaanvaardbare zwakte.
Een fysieke zwakte wordt eerder sociaal geaccepteerd omdat het onvermijdelijk (dwz tragisch) lijkt en dus het mededogen van de omgeving rechtvaardigt en zelfs vereist. Hysterisch blindheid wordt vaak toegeschreven aan een weigering om bepaalde psychische problemen te zien. De zojuist genoemde verlamming zou daarom een machteloosheid zijn tegenover schijnbaar onoplosbare taken waarvan de getroffen persoon zich niet altijd bewust hoeft te zijn.
Wat patiënten met hysterie gemeen hebben, is dat ze veranderingen in lichaamsfuncties beschouwen als de basis van hun lijden. Dit maakt het voor de arts niet altijd gemakkelijk om de ware oorzaak te achterhalen. Maar hier zijn enkele mogelijkheden.
De huidgebieden die door patiënten als gevoelloos worden ervaren, komen bijvoorbeeld meestal niet overeen met de werkelijke gebieden waar de zenuwen worden geleverd. Desalniettemin is het belangrijk om de patiënten serieus te nemen en mogelijke gevaarlijke lichamelijke ziekten door onderzoek en mogelijk ook door beeldvorming uit te sluiten. Vooral bij oudere patiënten kan het gebeuren dat een van de uitgevoerde onderzoeken positief is voor een lichamelijke ziekte, maar het kan zeker niet de omvang van de symptomen verklaren die de patiënt presenteert.
Bovendien zijn er enkele differentiële diagnoses van hysterie waarmee rekening moet worden gehouden. Psychosomatische ziekten vertonen eerst gelijkaardige symptomen en ziekteontwikkeling, maar ze verschillen duidelijk van conversiestoornissen, aangezien ze gepaard gaan met werkelijk tastbare veranderingen in het lichaam, die in het laatste geval ontbreken. Een somatoform (niet te wijten aan een organische ziekte) pijn stoornis of een hypochonder stoornis moet ook worden overwogen.
De bovengenoemde depersonalisatie kan echter ook optreden als symptoom bij andere psychiatrische stoornissen, zoals Depressie en schizofrenie. Deze stoornissen komen echter ook samen met andere psychische aandoeningen voor.
